ریشه یابی رخدادهای تاریخی فصل الخطاب ندارد | ابوالفضل نجیب

ابوالفضل نجیب، روزنامه‌نگار، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

تغییر و تحولات سیاسی و از جمله سقوط رژیم های سیاسی هیچگاه متاثر از یک علت خاص نبوده اند. آنچه تغییراتی از این جنس را رقم زده مجموعه عوامل به هم پیوسته بوده که گاه عاملیت یا آمریت بیرونی توانسته به حسب مجموعه شرایط داخلی در ساقط کردن یک رژیم سیاسی نقش ایفا کند.

از این زاویه محدود کردن دلایل تغییر یک رژیم به علت تام در عالم واقعی نسبت چندانی با فهم و ادراک علمی از ریشه و ریشه های واقعی رخدادهایی از جنس انقلاب یا کودتا ندارد. بعلاوه این که در عالم سیاست به دلایل عدیده از جمله پیچیدگی های خاص آن، اساسن تام کردن یک علت در چنین رخدادهایی ناشی از نگاه فیکسیستی در تقابل با نظریه ترانسفورمیست یا همان نگرش عالمانه و تکاملی به جهان است.

آنچه از تعریف قوانین علمی در حوزه تجربی استنباط می شود ناظر بر نتایجی است مبتنی بر شرح و خلاصهٔ مجموعه بزرگی از حقایق و شواهد که توسط آزمایش و تجربه تعیین می‌شوند و بر پایه توانایی آنها در پیش‌بینی نتایج تجربیات آینده، سنجیده می‌شوند.

آنها همچنین بر پایه شواهد یا از طریق روابط و معادلات ریاضی توسعه یافته و توسط شواهد تجربی به شکل قدرتمندی حمایت می‌شوند. مگر این که گذر زمان بر پایه همان دستاوردها خلاف یا به نتایج کامل تری ارتقا پیدا کنند. درست در نقطه مقابل دستاوردهای بشری در حوزه علوم انسانی و اجتماعی که تمامی مبتنی بر داده های میدانی و نسبت آنها با همدیگر برای رسیدن به نتیجه گیری نسبی است که تحت تاثیر داده های جدید هر لحظه نتایج اولیه را تصحیح یا حتی مخدوش می کند.

به یک معنی همان اندازه که نتایج حاصل از آزمایش و تجربه در علوم تجربی قابل استناد و اتکا و انکار ناپذیر هستند، نتیجه گیری رخدادهای اجتماعی از آنجا که متکی به تحلیل های ذهنی و احتمالن بار کردن نقطه نظرات شخصی بر نتایج دلخواه متکی است، قابل تشکیک و نقد تا نقطه مخدوش کردن واقعیت پیش می روند.

در این گونه تحلیل ها از آنجا که نتایج از پیش تعین شده قرار است بر واقعیت جاری تحمیل شوند، علی القاعده بسیاری پارامترها و عوامل دخیل در رخدادها عامدانه نادیده گرفته می شود و تنها به دم دست ترین نشانه ها اتکا  و اکتفا می شود. غافل از این که همین نشانه های دم دست و ظاهری می توانند آخرین دلایل و عوامل در وقوع یک رخداد مهم سیاسی باشند. چه بسا در آینده دور و نزدیک حقایق تازه ای بر همین نشانه های ظاهری  به کلی خط بطلان بکشند.

می خواهم نتیجه گیری کنم بر خلاف کسانی که گاه از موضع قدرت و یا انگیزه های پنهان و آشکار تحلیل رهبری بر دلایل سقوط بشار اسد را به فصل الخطاب و بدتر از آن فضای تحلیل بر این رخداد را مختومه و حتی به جرم تعبیر می کنند، تاکید کنم تحلیل و آن هم درباره رخداد مهمی چون تغییر نظام سیاسی در یک کشور نه فصل الخطاب دارد و نه اساسن در نقطه ای قابل توقف و تعطیل بردار است.

این ادعا مسبوق به بزرگترین و مهمترین حوادث در طی تاریخ است که همچنان بر اساس داده های تاریخی و گاه رمزگشایی از پستوهای تاریخی همواره دستخوش تغییر در نگاه و لاجرم نتیجه گیری درباره دلایل واقعی آن است.

تحلیل های مختلف و گاه متناقض دولتمردان طی روزهای اول سقوط بشار ناظر بر تنوع دیدگاه هایی بود که هم بر جنبه های سلبی و ایجابی این رخداد اشاره و تاکید داشت. تحلیل هایی که هر کدام به میزانی متکی به واقعیت و داده های میدانی بود، با این حال هیچکدام به تنهایی علت تام و علت العلل واقعی سقوط بشار اسد نبودند.

انتهای پیام