آیا دولت می‌خواهد کشور را با بحران تازه‌ای دست به گریبان کند؟ | احسان هوشمند
احسان هوشمند، پژوهشگر مطالعات قومی، در یادداشتی به بهانه‌ی سخنان محمدرضا عارف، معاون اول ریاست جمهور دربارهی اختیارات استانداران و ایده‌ی فدرالیسم، در گاه‌نامه‌ی مانتره زیر نظر کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران نوشت:
«ایران عزیز ما در دهه‌های گذشته مواجه با مسائل و مشکلات و چالش‌ها و ابرچالش‌های بسیاری است که بخش بزرگی از زندگی شهروندان ایرانی را از موضوعات رفاهی و تفریحی و هنری تا اشتغال و فقر و تورم و گرانی و مسئله‌ی مسکن و فساد گسترده و نیز مسائل زیست‌محیطی و آلودگی هوا و سدسازی‌های بی‌رویه و کم‌آبی و نوع پوشش شهروندان و دیگر ابعاد زندگی خصوصی آنها را در برگرفته و به حوزه‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی کشیده شده است.
استمرار تنش‌های بین‌المللی دامن‌گیر کشور و تشدید رقابت‌های منطقه‌ای هم ابعاد دیگری از مسائل کشور را نشان می‌دهد. درک درست دربارهی چنین مصائبی که موجب شده تا شهروندان ایرانی در زندگی معمولی خود با انواع مصائب و دردها و رنج و محرومیت شدید دست به گریبان شوند، نیازمند همّی ملی است و البته پیش شرط آن مطالعات جامع و چندوجهی دربارهی موضوعات یاد شده است.
اینکه بدون مطالعات کارشناسی و پیوست‌های مطالعاتی برای حل این مسائل و چالش‌ها در دولت‌های مختلف اقدامات بدون پشتوانه‌ی مطالعاتی صورت می‌گیرد واقعیت موجود کشور است.
نه‌تنها مطالعات جامعی صورت نمی‌گیرد بلکه به‌صورت معمول حتی نیروهای متخصص و وطن‌دوست و با‌تجربه نیز سکان‌دار مدیریت بخش‌های مختلف کشور نیستند و گزینش مدیران بر مبنای مناسبات سیاسی و ایدئولوژیک صورت می‌گیرد. در چنین شرایطی شاهد تشدید مسائل و در نتیجه گرفتار شدن کشور با انبوه مسائل حل‌ناشده هستیم.
در این موقعیت، سیاست‌مداری چون آقای عارف که سمت معاونت اول رئیس‌جمهور را یدک می‌کشند بدون هیچ مبنای مطالعاتی و کارشناسی دربارهی استان‌ها سخنانی بیان کرد که نشانگر درک نادرست و غیرکارشناسی از ریشه‌های مسائل دست به گریبان کشور است.
با یک مثال توان مدیریتی کشور را برای حل مسائل پیش‌‌رو به چالش می‌کشم. به جناب عارف می‌گویم اگر ایشان توانستند طبق تقسیمات سیاسی کشور حدود رسمی بین دو شهر دزفول و اندیمشک را تعیین کنند و البته این مشخص کردن حدود رسمی دو شهر بدون خونریزی صورت گرفت باید جایزه‌ای به ایشان و تیم مدیریتی ایشان داده شود.
از سال 1361 شهر صالح‌آباد از دزفول جدا شده و شهرستان اندیمشک در تقسیمات سیاسی کشور شکل گرفته است. علی‌رغم عمر 43 ساله‌ی شهرستان اندیمشک همچنان هیچ دولتی نتوانسته تکلیف حدود دو شهرستان دزفول و اندیمشک را مشخص کند.
در بهمن 1397 و شب عید سال 1398 یعنی در کمتر از یک ماه و چند روز به‌دلیل نصب پلاکاردی نزدیکی دانشگاه جندی‌شاپور شاهد بروز تشنج و درگیری‌هایی بودیم که با تعدادی تلفات یعنی کشته و زخمی شدن ده‌ها تن و درگیری مسلحانه و تخریب غارت چند میلیاردی دانشگاه جندی‌شاپور به اتمام رسید. این مثال را از آن جهت بیان کردم که صحبت دربارهی تصمیم‌های جدید، نیازمند مقدمات و ملزومات فراوانی است که در کشور چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و در نتیجه مصیبت‌هایی ایجاد می کند.
اما دربارهی سخنان آقای دکتر عارف مبنی بر اینکه دولت در نظر دارد که اتحاد و همبستگی کشور را با نوع جدیدی از مدیریت که تفرقه‌گرا و پراکنده‌ساز است یعنی مبدل‌کردن استان‌ها به محل چالش‌ها و منازعات تازه، وارد عصر جدیدی کند.
سخنی خام، نگران‌کننده و نمایانگر بی‌توجهی کامل مسئولین کشور به شرایط کشور است. چنین تصوری از کشورداری برای کشور و ملت تاریخی ایران با هزاران سال تجربه‌ی مشترک هم‌زیسته و فرهنگ ریشه‌دار، نشانگر بی‌توجهی به مشترکات و برجسته کردن برخی تفاوت‌ها است. ریشه‌ی مسائل توسعه‌ای کشور نه اختیارات استانداران یا استان‌ها بلکه نوع حکمرانی کشور است.
به‌عنوان نمونه، استان آذربایجان شرقی در 50 سال گذشته بیش از هر استان دیگری دارای استانداران محلی بوده است و بیشتر مسئولین سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی استان نیز در این دوره اهل همان استان بوده‌اند اما امروز اگر به وسیله‌ی یک خط فرضی استان آذربایجان شرقی را دو بخش تقسیم کنیم شاخص‌های توسعه‌ی انسانی و توسعه‌ی اقتصادی بخش غربی استان، دو دهه از بخش شرقی استان جلوتر است.
ریشه‌ی این مسائل کجاست؟ مشخص است که اختیارات محلی نیست، بلکه کژکارکردی نظام حکمرانی است. آقای عارف به دلیل مسئولیتی که دارند باید توضیح دهند با کدام پژوهش‌ها و یا مشورت با چه کسانی به چنین نتیجه‌ای رسیده‌اند؟ اما به‌صراحت می‌گویم سخنان معاون اول رئیس‌جمهور در این‌باره فاقد پشتوانه‌ی علمی و کارشناسی است و در صورت قصد و اراده‌ای برای اجرایی کردن چنین موضوعاتی، کشور را با بحرانی بی سابقه درگیر خواهد کرد.»
شماره‌ی هشتم گاه‌نامه‌ی علمی-فرهنگی مانتره به صاحب‌امتیازی کانون ایران‌شناسی دانشگاه تهران با محوریت واکنش به سخنان معاون اول رئیس‌جمهور منتشر شد، با این عنوان: «به نام تمرکززدایی، به کام نابودی ایران»؛ یادداشت ۱۵ استاد دانشگاه و پژوهشگر برجسته در واکنش به سخنان آقای محمدرضا عارف، معاون اول ریاست جمهوری دربارهی اختیارات استانداران و ایده‌ی فدرالیسم.
انتهای پیام
