بحث‌ها حول فوت آقای افتخار | از جانشینی رهبر حجتیه تا «همچنان مادرشاهی»
| گزارش انصاف نیوز | آیا هبری حجتیه شورایی می‌شود؟ |
سرویس سیاسی انصاف نیوز: درگذشت سیدحسن افتخارزاده، رهبر انجمن حجتیه، بحث‌های فراوانی را حول جانشینان احتمالی او، اعضای مشهور و پربحث انجمن، نسبت حجتیه و نظام سیاسی و همچنین رویکردهای امنیتی قدیمی و جدید به این تشکل و اعضای آن در پی داشته است.
افرادی از سبک و سیاق‌های متفاوت فوت مرحوم «افتخار» را تسلیت گفته‌اند: محمدحسین پویانفر مداح مشهور، سیدعطاءالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اصلاحات، آیت الله جعفر سبحانی و آیت الله سید صادق شیرازی از جمله‌ی آنها هستند.
به گزارش انصاف نیوز، در گعده‌ای سیاسی اما این مباحث با کتاب خاطرات علی مهدوی باعنوان «من اطلاعاتی بودم» – که مسئول میز انجمن حجتیه در وزارت اطلاعات بوده است – گره خورده و آغاز شد. در ماجرای این کتاب البته این موضوع نیز قابل توجه است که مصاحبه و پژوهش آقای اکبری آهنگر –از مخالفین انجمن که با نادر فضلی نیز مناظره‌هایی داشته است – در تهیه‌ی آن دخیل بوده و از این جهت ممکن است اصل بی‌طرفی در این کتاب شائبه‌برانگیز باشد و چندان رعایت نشده باشد.
به سیاق همیشه که با فوت هر انجمنی یا با هر حرف و خبر و تحلیلی از انجمن، نام جواد مادرشاهی هم به میان می‌آید، اینبار نیز یکی از اصلی‌ترین موارد مورد توجه قرار گرفته در این کتاب پاسخ‌‌هایی است که به ادعای نزدیکی آقای مادرشاهی و در نتیجه انجمنی‌ها به رهبری داده می‌شود. برخی می‌گویند: «رهبری در دوران ریاست جمهوری هم با مادرشاهی که در آن زمان نهی امام به صراحت گفته می‌شد عضو انجمن است رابطه حسنه داشتند»؛ و بعضی دیگر اما روایتی متفاوت دارند از اینکه آقای خامنه‌ای در ابتدای دوران رهبری (بعد از منشور روحانیت) اینان را از خود دور کرده است که باعث گلایه شدید آنها شده است؛ از جمله مادرشاهی، تیمسار سلیمی ارتش و…
البته در همین کتاب آمده است که آقایان مادرشاهی، فیاض و سلیمی به آقای خامنه‌ای نامه نوشته و اعلام کردند که دیگر عضو انجمن نیستند. تیمسار سلیمی در اواخر دهه ۷۰ فرمانده کل ارتش شد.
در کامنتی که شخصی در یک گعده سیاسی در همین مورد نوشته آمده است «آقای مادرشاهی و همسرشان از مشهورترین چهره‌های انجمن در بدنه نظام بودند و به دلیل اقدامی که آقای مادرشاهی قبل از انقلاب در شناسایی لیست کامل محفل بهاییان در ایران کرده بود از طریق انجمن، نزد رهبران انقلاب چهره شناخته شده‌ای بود. (تا سال‌ها بهاییان ایران که مورد رصد بودند از طریق همین لیست قبل از انقلاب آقای مادرشاهی بود که از محفل بهاییان ایران خارج کرده بود و شامل چند ده هزار اسم بود). فکر می‌کنم سال ۶۱ یا ۶۲ هم از دفتر آیت الله خامنه‌ای کنار گذاشته شدند به دلیل همین سابقه انجمنی بودن و سخنرانی که حضرت امام فکر می‌کنم در سال ۶۲ علیه انجمن کردند و انجمن به ظاهر تعطیل شد.»
از طرف دیگر گفته می‌شود محمدجواد مادرشاهی اسپانسر پژوهشگاه فقه نظام، موسسه‌ای با مدیریت آقای محسن اراکی است؛ همچنین گفته می‌شود فرزند مادرشاهی، از طلابی است که محوریت این موسسه با اوست؛ طلبه‌ای که تصویر اقتدای خانواده در نماز به او که در مستندی (درباره‌ی زندگی خانم لباف همسر محمدجواد مادرشاهی) از شبکه افق پخش شد، بعدا در برخی گروه‌ها مورد توجه قرار گرفت. اما نسبت مادرشاهی با این موسسه سبب این برداشت شده است که «هزینه‌ی موسسه‌ی آقای اراکی را انجمنی‌ها می‌دهند». تبلیغاتی از جلسات و سخنرانی‌هایی با حضور فرزند مادرشاهی و آیت الله اراکی نیز از «اسنادی» بوده است که به زعم دنبال کنندگان این ماجرا صحه‌ای بر آن ادعاست؛ از جمله نشستی با موضوع «نقد روش بانکداری مرسوم و تبیین روش مطلوب بانکداری اسلامی».
همچنین برخی نیز می‌گویند که مادرشاهی و لباف هر دو عضو هیئت امناء پژوهشگاه فقه نظام یا (حوزه علمیه مجتهدین جوان) با ریاست محسن اراکی هستند و حدود ۱۰ سال پیش این دو نفر مبلغ قابل توجهی جهت صرف در راه امام زمان داشتند که با نظر آقای اراکی در این مرکز هزینه شده است و همچنان ادامه دارد.
مادرشاهی هم‌اکنون دبیرکل «مؤسسه مطالعاتی و تحقیقاتی بشیرصالح» در کنار آیت الله محسن اراکی، حسین قاهری و علی وکیلی به عنوان عضو هیئت امنای این موسسه، و عضو مؤسسین و هیئت امناء «مرکز جامع علوم اسلامی» (حوزه علمیه مجتهدین جوان) است.
در مردادماه 1400 انصاف نیوز گفت‌وگویی با آقای نادر فضلی، از اعضای باسابقه و بلندمرتبه‌ی انجمن داشت و در آن گفتگو در تلاش بود تا روایت انجمنی‌ها از آنچه پس از انقلاب بر آنها گذشته را هم مستند کند؛ دوقسمت از این گفت‌وگوها تاکنون منتشر شده است.
میز انجمن در وزارت اطلاعات
با اینحال درمورد برخوردها با انجمن بنظر می‌رسد که دیگر از سخت‌گیری‌ها در دهه‌ی نخست انقلاب خبری نیست، حتی برخی ادعا می‌کنند که فعالیت میز انجمن در وزارت اطلاعات، در ابتدای دولت حسن روحانی تعلیق یا متوقف شده است. بر همین اساس برخی دیگر – باتوجه به پررنگ بودن نقش محمد نهاوندیان در دولت روحانی – به اشاره‌هایی به او در همین کتاب تاکید دارند که: «در جاهای مختلف به آقای نهاوندیان و کارهای ایشان و ارتباطش با انجمن پرداخته می‌شود!» و غیر از کتاب بصورت شفاهی این ادعا را مطرح می‌کنند که ارتباط پدر آقای نهاوندیان با انجمن جزو مشهورات بوده است.
در همین کتاب همچنین آمده که در ابتدای انقلاب مجموعا نگاه منفیِ تندی در عناصر مختلف نظام (به غیر از بنیانگذار انقلاب) نسبت به انجمن وجود نداشته است؛ تا جایی که آقای ری‌شهری قانع نمی‌شده است که کار کردن روی انجمن لازم است و نهایتا با دیدن برخی اسناد و مواضع راضی می‌شود که اراده‌ای برای این موضوع در وزارت، راه بیافتد. حتی جلسه‌ای به تاریخ ششم بهمن‌ماه 74 در کتاب ذکر شده که در دانشگاه امام صادق با حضور آقای خزعلی، مهدوی کنی و سران انجمن با عناصر وزارت برگزار شده، علاوه بر آقای خزعلی، آقای مهدوی کنی هم نگاه تقریبا مثبتی به انجمن داشته است. نقلی نیز در اواخر دهه هفتاد از آقای خرعلی ذکر می‌شود که «ما با آقای مطهری به این نتیجه رسیدیم که درباره انجمن دچار خطا شده‌ایم و اینها منحرف نیستند؛ تصمیم گرفتیم از امام وقت بگیریم و موضوع را خدمت ایشان اطلاع بدهیم. اما متاسفانه آقای مطهری شهید شدند و بحث را پیگیری نکردیم.»
مسئله‌ی جانشینی: اداره شورایی
حال با فوت آقای افتخارزاده و پیش از او آقای حسین سجادی که به نوعی رهبری انجمن را برعهده داشتند، اکنون در میان گعده‌های مختلف این سوال مطرح است که رهبری بعدی انجمن چه کسی است؟ البته درمورد رهبری آقایان سجادی و افتخار برخی نیز معتقدند مهندس سجادی مسئولیت تشکیلاتی انجمن را بر عهده داشته و دکتر افتخارزاده هم رهبر معنوی انجمن بوده است.
برخی نیز گفته‌اند «ظاهراً وصیت مرحوم آقای حلبی، بر مسئولیت آقای افتخارزاده بود. در واقع سالهای آخر عمر مرحوم آقای حلبی، مرحوم افتخارزاده امور را رهبری می‌کرد. مرحوم مهندس سجادی، به لحاظ امور اجرایی، از زمان حیات آقای حلبی نیز گروه‌های تبلیغی را مدیریت می‌کرد. حتی از نظر سیاسی نیز مرحوم سجادی هیچ زاویه‌ای با انقلاب نداشت متفاوت با مرحوم افتخارزاده. لازمه فهم تشکیلات انجمن، دانستن گروه‌های مختلف و گرایش‌های اعضاء انجمن بود. نکته مهم دیگر کمرنگ بودن حمایت روحانیت از انجمن در خارج آن و عدم میل به دنباله‌روی از روحانیت در داخل انجمن است. نه انجمنی‌ها اعتقادی به روحانیت بتمامه داشتند و نه روحانیت وقعی به انجمن می‌گذاشت. به تعبیری بدنه انجمن نوعی متدین ضد آخوند تلقی می‌شدند.»
البته نادر فضلی در گفت‌وگوی خود با انصاف نیوز، در ارتباط با ادعای «ضدآخوند» بودن برخی در بدنه‌ی انجمن می‌گوید: «آقای حلبی بارها این را گفته که «انجمن جرقه‌ای است از شعله‌ی وجودی آقامیرزا مهدی اصفهانی». آقا میرزا مهدی اصفهانی روحانی بوده، آقای حلبی روحانی بوده، بنیانگذار انجمن روحانی بوده و اساس کار ما بر روحانیت است. از ۱۵ سالگی که من به انجمن آمدم به من گفتند «مقلد چه کسی هستی؟ باید تقلید کنی». همین الان هم هر کسی به انجمن می‌آید می‌گوییم «مقلد که هستی؟!» یعنی تقلید از مرجعیت یکی از اصول کار ماست. بروید تحقیق کنید، این را در مناظره‌ای که با آقای اکبری آهنگر در مشهد جلوی ده‌ها نفر داشتم گفتم که هیچ گروهی قبل از انقلاب به جز انجمن مورد تایید قاطبه‌ی مراجع نبوده، هیچ گروهی. شما یک گروه را به من معرفی کنید که قبل از انقلاب تمامی مراجع تقلید بالاتفاق تاییدش کرده باشند و اجازه‌ی سهم امام داده باشند و اجازه‌ی تراشیدن ریش – که در آن زمان خیلی مهم بود- داده باشند، اجازه‌ی خوردن شربت و شیرینی بهایی داده باشند.»
در بعضی محافل از افراد مختلفی چون نادر فضلی یا فرزندان آیت الله سبط – سیدمحسن و سید حسین – نیز نام برده می‌شود. فرزندان آقای سبط از این جهت مورد توجه قرار گرفته‌اند که در پیام تسلیت آیت الله کریمی جهرمی برای فوت آقای افتخار، خطاب به فرزندان آقای سبط نیز تسلیت گفته شده است. البته این اشاره و تسلیت شاید به این خاطر این باشد که سید حسین سبط داماد آقای افتخارزاده بوده است.
برخی هم فارغ از نام‌های طرح شده گمانه‌زنی می‌کنند که انجمن به سمت اداره شورایی پیش خواهد رفت تا اینکه یک فرد در راس تشکیلات باشد.
البته اداره‌ی شورایی این انجمن مسبوق به سابقه بوده است؛ در سال ۹۷ کانالی تلگرامی که مخالف انجمن حجتیه فعالیت می کند در واکنش به خبری در خبرگزاری مهر با عنوان « تجدید چاپ چند کتاب زعیم انجمن حجتیه در تهران»، نوشت: «هر چند که توجّه این خبرگزاری به این موضوع، شایسته و قابل تحسین است، امّا متأسفانه سال‌هاست که یکی از عوامل اصلی عدم شناخت صحیح از انجمن حجتیّه، انتشار مطالب نادرست و یا غیر دقیق بوده است. در این خبر نیز از جناب آقای دکترنادر فضلی به عنوان “زعیم انجمن” یاد شده است! شکی نیست که ایشان از اعضای قدیمی و اساتید و مسئولین فعلی این گروه بوده و هستند، امّا امروزه مدیریّت انجمن حجتیّه را شورایی چند نفره، تحت نظر آقایان مهندس سیّد حسین سجادی و دکتر سیّد حسن افتخارزاده به عهده دارد».
هرچند برخی هم مدعی هستند که این شورا پنج نفره بوده است و در میان اسامی، اصغر صادقی و جواد مادرشاهی هم حضور داشته‌اند.
در نهایت بنظر می‌رسد هاله‌ی ابهام حول انجمن و انجمنی‌ها، بستر گمانه‌زنی‌ها در مورد آنها را همیشه فراهم و گرم نگاه می‌دارد و در این میان تشخیص اخبار و تحلیل‌ها و قضاوت‌های سره از ناسره، همچنان دشوار می‌نماید.
انتهای پیام
