باز هم عراقی‌های … | امیر هاشمی مقدم

امیر هاشمی مقدم، دانش‌آموخته‌ی دکترای انسان‌شناسی و عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز، در یادداشتی نوشت:

تازه از سفر یک هفته‌ای عراق برگشته‌ام. سفری هم زیارتی و هم سیاحتی. برای من که دلبسته تاریخ و فرهنگ ایران هستم، عراق یکی از مقاصد مهم است. جایی که طاق کسری هنوز سر پا ایستاده تا یادمان بیندازد اینجا واپسین پایتخت ایران باستان است. با موزه‌هایی بسیار غنی در بغداد و دیگر شهرهای بزرگ که آثار تمدن‌های ایرانی در همه‌شان حضور پررنگی دارد. و البته حرم شش امام که از میان آنها دلبستگی ایرانیان به حرم شاه مردان در نجف و شهید تشنه‌لب در کربلا، اهمیت ویژه‌ای دارد.

این بار (و یک بار دیگر) با خودروی شخصی به این کشور سفر کردیم. به جز سر مرز که پول زیادی برای ورود با خودرو به خاک عراق پرداختیم (مجموعا هنگام ورود و خروج ۲۱۷ هزار دینار معادل تقریبا ۱۲ میلیون تومان) و چند ساعت معطلی و دوندگی برای پر کردن فرم فلان و…، بقیه سفر واقعا عالی بود.

خودروهایی که در جاده از کنارمان رد می‌شدند، با دیدن پلاک ایران برای‌مان بوق می‌زدند. پلیس‌های امنیتی که بین شهرها مستقر بودند و همه خودروها را کنترل می‌کردند، تا متوجه می‌شدند ایرانی هستیم چند کلمه‌ای دست و پا شکسته فارسی حرف زده و خوش‌آمد می‌گفتند. «اهلا و سهلا» را مکرر از زبان کسانی که از کنارمان می‌گذشتند می‌شنیدیم. اما از همه جدی‌تر عبارت «هنا بیتکم» (اینجا خانه شماست) میزبان‌مان در کربلا بود. یکی از آشنایان او را معرفی کرده بود. از یک روز قبل، تند تند پیام می‌داد و زنگ می‌زد؛ و افسوس که هیچ‌کدام‌مان عربی نمی‌دانستیم. با چهار تا کلمه دست و پا شکسته عربی، یا ترجمه گوگل، به یکدیگر تفهیم می‌کردیم. نهایتا وقتی رسیدیم کربلا، سنگ تمام گذاشت. سه شب مهمانش بودیم. غذا و چای و خدمت‌رسانی در حد اعلا. می‌گفت اینجا خانه خودتان است و شما مهمان امام حسین هستید.

روز آخر که پس از اذان صبح می‌خواستیم راه بیفتیم، صبحانه آورد و تا نخوردیم اجازه نداد از آنجا بیرون بیاییم. بعد هم کلی بیسکویت و تخمه و… برای توی راه‌مان گذاشت. وقتی داشتیم سوار می‌شدیم هم قابلمه‌مان را که نفهمیدیم کی برداشته بود، پر از برنج و آبگوشت آورد و همراه با ظروف یک‌بار مصرف گذاشت توی خودرو. یک ظرف آب هم دستش گرفت و وقتی راه افتادیم، پاشید پشت سرمان. آنقدر همانجا ایستادیم و نگاه کرد تا بالاخره دور شدیم.

در هر سه سفری که به این کشور داشتم، برخوردی جز این از عراقی‌ها ندیدم. اینکه در فضای مجازی برخی می‌گویند عراقی‌ها با زائران ایرانی برخورد خوبی ندارند را باور نکنید. نه اینکه اصلا نباشد؛ من هم کلیپی از یک جوان عراقی که برخورد مناسبی با زائران ایرانی ندارد دیده‌ام. حتما موارد دیگری هم هست. اما فضای غالب و قریب به اتفاق، کاملا برعکس این است. عراقی‌ها واقعا برای مسافران و زائران ایرانی سنگ تمام می‌گذارند. بی‌انصافی است درباره‌شان قضاوت نادرست کنیم. و البته بی‌انصافی است که وقتی همان عراقی‌ها به مشهد و قم و شمال ایران می‌آیند، برخوردهای ناشایست با آنها داشته باشیم.

سال پیش پژوهشی با دانشجویان داشتیم درباره مسافران عراقی در مازندران. با بسیاری از آنها و بسیاری از هتل‌داران، فروشندگان و شهروندان عادی که با این مسافران سر و کار داشتند مصاحبه کردیم. بسیاری از عراقی‌ها چنان برخوردهای ناشایستی دیده بودند که می‌گفتند اصلا چنین تصوری از ایران نداشتند و دیگر به این کشور سفر نمی‌کنند. خیلی از ایرانی‌ها به صراحت و با افتخار می‌گفتند با آنان بد برخورد کرده‌اند، چرا که آنان را «قاتل جوانان ایرانی در جنگ هشت‌ساله»، یا «متعرض به زنان ایرانی در مشهد» و… می‌دانند. اتهاماتی که بارها به آنها پاسخ داده شده است. برای نمونه این یادداشت که چند سال پیش درباره شایعه تجاوز گردشگران عراقی به زنان مشهدی در شبکه‌های مجازی مطرح بود، در خبرگزاری مهر نوشتم. یا مثلا چهار سال پیش در گزارشی در اینجا برای یک موسسه پژوهشی عراقی، به تصورات نادرست ایرانی‌ها درباره عراقی‌ها پرداختم.

در پایان، بیان خاطره یکی از همراهان سفر اخیر عراق خالی از لطف نیست. اتفاقا ایشان نه آدم مذهبی‌ای است و نه طرفدار جمهوری اسلامی. می‌گفت در زمان جنگ که او هم به‌عنوان سرباز حضور داشته، یک بار یک افسر عراقی را می‌بینند که از خاک عراق و بدون اسلحه، وارد خاک ایران می‌شود و پارچه سفیدی به‌عنوان تسلیم در دست گرفته و به طرف‌شان می‌رود. بعد به نیروهای ایرانی که با تعجب دستگیرش کرده بودند می‌گوید مادرش به او گفته اگر بخواهد در برابر برادران ایرانی‌اش جنگ کند، شیرش را حرامش می‌کند. حالا چون حکومت صدام او را به زور به خط مقدم فرستاده، ترجیح می‌دهد خودش را تسلیم کند تا مجبور به جنگ با ایرانیان نشود.

سالهاست دارم تلاش می‌کنم به اطرافیان هشدار دهم اسیر اخبار حعلی و تفرقه‌انگیز برخی رسانه‌ها و صفحات در شبکه‌های اجتماعی نشوند. هر خبر و گزارشی را بدون بررسی نپذیرند و با دیدن یک کلیپ یا خواندن یک گزارش درست، آن را به همه تعمیم ندهند. من به‌عنوان یک ایران‌گرا که شیفته فرهنگ و تاریخ کهن و زبان فارسی هستم، این کینه‌توزی‌ها علیه همسایگانی که به ما دلبسته‌اند را به زیان ایران می‌بینم.

انتهای پیام