حیوانات از نظر اسلام چه حقوقی دارند؟

به گزارش انصاف نیوز، ابراهیم کلانتری (مسئول نهاد و نمایندگی رهبری در دانشگاه تهران) و مونا محمداسماعیل و جاوید آل داوود (دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران) در مقاله ای به نگاه اسلام به حقوق حیوانات پرداخته اند که خلاصه ی آن در پی می آید:

خلاصه مقاله: از آنجا که دین مبین اسلام کاملترین و آخرین دین الهی است، بدون شک احکامی کامل درباره ی حیوانات دارد که شاید کمتر به آنها توجه شده است. انسان به عنوان اشرف مخلوقات در تمام ادیان آسمانی، از کرامت خاصی برخوردار است و حقوق و تکالیف زیادی دارد. بر طبق دیدگاه دین مبین اسلام و تعلیمات آن، اگر چه خداوند سبحان آنچه که درآسمان و زمین است مسخر انسان قرار داده است ولی انسان فقط حق بهره گیری مشروع از اینها را دارد.

طبق تعالیم دین اسلام، حیات در قلمرو خود حقیقتی است که همه ی جانداران به منزله ی امواجی از آن حقیقت می باشند. بر اساس معارف دینی و به صراحت قرآن کریم، تمام جهان هستی دارای درک و شعور بوده و با خالق جهان در ارتباط هستند هر چند برای ما انسان ها درک آن از طریق عادی مقدور نیست و رابطه ی ما با آنها گسسته است.

در این میان حیوانات اگرچه قوه ی ناطقه و عاقله ی انسانی را ندارند از درک و شعور بهره مند بوده و از احساسات و عواطف برخوردار هستند. به همین علت فقه اسلامی برای حیوانات حرمتی قائل شده که به دنبال خود، حقوقی برای حیوان و تکالیفی را بر عهده ی صاحبان آنها در پی دارد.

اسلام در 1400 سال پیش رعایت حقوق حیوانات را بسیار دقیق و لطیف حتی با ضمانت اجراهای دنیوی و اخروی بیان کرده است. چنانچه در حدیثی نقل شده که روزی مردی به سگ تشنه ای آب داد، خداوند از رحمت خود گناهان او را بخشید.

خداوند متعال در آیاتی از قرآن مانند آیه 4 سوره جاثیه مردم را به شناختن عموم حیوانات و تفکر در کیفیت خلقت آنان و کارهایی که می کنند ترغیب نموده و حیوانات را به عنوان نشانه های خداوند برای اهل یقین محسوب می نماید. همچنین در آیات 38 و 37 سوره دخان بر هدفدار بودن خلقت تاکیید شده است.

با توجه به این آیات متوجه دیدگاه دین مبین اسلام می شویم که همه ی اجزای هستی از جایگاه خاصی برخوردارند و خلقت هیچ موجودی بیهوده نیست. در تعالیم اسلامی همواره انسانها به شفقت و ترحم و مدارا با حیوانات توصیه شده اند. آیات و احادیث زیادی بر لزوم رعایت حقوق حیوانات اشاره دارند. پیغمبر اسلام می فرمایند: ” حیوان هر صبح و شام گوید خداوندا صاحبی مرا نصیب فرما که مرا سیر گرداند و سیراب نماید و بیش از طاقت بر من بار نکند . “

بنابراین از تعالیم اسلام چنین برداشت می شود که، اهم حقوق حیوانات شامل: تأمین نیازهای طبیعی آنان مانند آب، غذا، محل مناسب زندگی و شرایط زیستی و روانی صحیح، رسیدگی به بهداشت و درمان آنان، جلوگیری از آزار و درد و رنج و کشتن بی مورد آنان باید به دقت مورد توجه کسانی که با حیوانات کار می کنند قرار گیرد. البته آنچه که از اسلام آورده شد تنها قطره ای از دریاست.