مرجعیت نقطه امید و محور جهش شیعه

حجت الاسلام «هادی سروش» مدرس حوزه در یادداشتی برای قدرشناسی از مرجعیت موفق عراق در مواجهه با داعش و پیروزی بر آناننوشت:

✅عنصر اول: اتصال به علوم و حیانی

شرط «اعلمیت» که مورد اتفاق اکثر فقهاء، در مسئله مرجعیت است نشأت گرفته از یک نگاه عقلانی به این موضوع است.
ماجرای قبول مرجعیت توسط شیح انصاری بعد از نقل و انتقال پیغام ها بین ایشان و شریف العلماء:
«اگر چه من طبق دیدگاه شما در دوران تحصیل از شما قوی تر بودم امّا سالها از آن مباحث جدا گشته ­ام و شما سالهای متمادی به درس و بحث ادامه دادید و لایق هستید» .

امید است که این سیره سلف صالح در حوزه های علمیه استمرارداشته باشد.

✅عنصر دوم: توحید و تقوی

حدیث مشهور «من کان من الفقهاء صائنا لنفسه و مطیعا لامر مولاه …» حامل دو پیام است که شرط قوام مرجعیت دو حقیقت غیر قابل انکار است یکی «از خود رستن» و دیگری «بخدا پیوستن» . «يَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ» (احزاب/۳۹)

مرجعیت دینی به تعبیر استاد مطهری:
«مأخذی است که یک مسلمان دین خود را از او میگیرد و شاخه­ای از “امامت” است». (یادداشتها۷۲۱/۴).
بله «مرجعیت» را معصوم نمی دانیم و یک مرجع را مورد عنایت و ارتباط خاص با حضرت حجت (ع) نمی پنداریم چون شرط عدالت را برای او قائل هستیم و یک لحظه خروج از عدالت را مساوی با خروج از این مقام مهم می دانیم.

✅عنصر سوم: توجه به امور جامعه و مردم و اقدام لازم

توجه به امور جامعه و مردم و اقدام در جهت آن ، وظیفه جدی همه عالمان خصوصاً مراجع عظام است که خود خداوند متعال آن موظف به چنین تکلیفی فرموده:
«يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ» (توبه/۷۱)

حضرت علی (ع) رابطه با مسئولیت عالمان در قبال ظالم و ظلم و مظلوم است در واقع تبیین آیه فوق است که فرمود: «ما اخذ الله علی العلماء الّا یقاروا علی کظّة ظالم و لا سغب مظلوم» (نهج ـ خطبه /۳)

✅عنصر چهارم: منزلت در قلوب

هیچ رهبر معنوی در ادیان دیده نشده که بدون منزلت در قلوب انسانها بتواند توفیقی در جهت هدایت و ترقی و تعالی پیروان خود داشته باشد.
و انتظار منطقی این است مرجعیت که ظهور کوچکی از شئون حضرت رسول (ص) است دارای چنین شأنی باشد.

عوامل رسوخ در قلوب مؤمنین:
عنصر اول «علم»
دوم «تقوی»
سوم «دفاع از حق و مقابله با ظلم و ظالم».
اگر چنین اقبال عمومی و کاریزماتیک جدّی حاصل شود دیگر جائی برای رسانه­ ها و تبلیغ های سوء حتی انواع “حذف ها” نمی تواند روی یاد و نام و اندیشه این چنین مرجعی کارساز باشد .

✅مرجع «مسئله گو» و مرجع «زعیم»

امام خمینی،شأن مهم فقیهان را منحصر در «مسئله گو بودن» کردن را ناصواب می داند:
«چه شده که امروز مرجعیت حقیقتش به جز مسأله گوئی نیست»؟! (صحیفه۴۲۳/۲)

سخن استاد مطهری از مرجعیت بعنوان «جانیشینی مقام امامت» است، ومقام «افتاء» کف مرجعیت و مقام «رهبری» اوج مرجعیت است. (ر.ک: یادداشتها ۱۷۱/۹و ۵۹۶/۴)

✅چالش اول مرجعیت: بیت و بیوتات

«بیت» یک اصطلاح حوزوی بوده که شامل اعضای خانواده و دفتر و همراهان و اطرافیان یک مرجع است.

بوده­ اند مراجعی که در اوج قداست بسر می بردند ولی از نعمت یک «بیت شریف» و «دفتر مبرا از نواقص» محروم بودند.
سفارش قرآن:«قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا» (تحریم/۶).

امام (ره) که بیوت مختلفی را از نزدیک از دوران جوانی تا کهنسالی دیده گوشزد می­فرماید:
«باید بدانید تبهکاران بیش از هر کس چشم طمع به شما دوخته­اند و با اشخاص نفوذی در بیوت شما ممکن است فاجعه به بار آورند، الله الله در انتخاب اصحاب خود» (صحیفه ۱۸/۷)

✅چالش دوم: تأثیر پذیری و تعجیل در تصمیم گیری و اقدام

گاه فشار بر مرجعیت از سوی نهادهای خاص برای اخذ نظر یا فتوا در موضوع خاص و معیّن چالش بسیار مهمی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد و چه بسا منجر به اظهار نظرهای دینی خارج از چهارچوب شود. و یا منجر به عکس العمل های مخاطره آمیزی در سطح جامعه شود و یا غیره.

این عبارت حضرت امام (ره) در این راستا باید بارها ملاحظه شود که:
«الله الله در تعجیل تصمیم گیری خصوصاً در امور مهمه …» (صحیفه ۱۸/۷)

و استاد مطهری :
«عرقچین به سرها و صدمه­ای که اینها زدند و یک مرجع منزله تقلید را اغفال کردند که از هر جنایتی بالاتر است باید خانه را بر سر اینها خراب کرد اینها به هیچ چیزایمان ندارند.(یادداشتها۵۵۳/۴) .

انتهای پیام