نقشه ترامپ برای ایران و منطقه

«نقشه ترامپ برای ایران و منطقه» عنوان یادداشت دکتر علی اکبر نقیه است که در اختیار شفقنا قرار گرفته است. متن کامل یادداشت به این شرح است:

بسمه تعالی

دونالد ترامپ آرزوی دست آورد های بزرگ در سر می پروراند. یکی از مهمترین این آرزوها, ثبت در تاریخ به عنوان رئیس جمهوری است که مساله فلسطین-اسرائیل را حل و فصل کرد. داماد خود را نیز در همین راستا به ماموریتی کلیدی گمارده است. شواهد متعددی نشان می دهد که راهکار دولت مستقر آمریکا برای حل این چالش, تلاش برای عادی سازی روابط کشورهای عرب منطقه با اسرائیل است. در این چشم انداز,عادی سازی روابط دیپلماتیک و تجاری اعراب و اسرائیل و شکستن تابوی ارتباط با اسرائیل در بین مسلمانان, تفاهم نهایی میان فلسطینیان و اسرائیل را در پی خواهد داشت. آماده سازی افکار عمومی منطقه، تحرکات سیاسی و دیپلماتیک، و آماده سازی گروه های فلسطینی برای یک معامله بزرگ چندین ماه است که آغاز شده است.

باز شواهدی در دست است مبنی بر اینکه عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل با محوریت تمرکز بر یک نقطه اشتراک کلیدی طرفین دنبال می شود. آن نقطه اشتراک, برجسته کردن “خطر ایران” است. خطر نفوذ ایران و اقدام های به اصطلاح بی ثبات کننده ایران در منطقه باید بیش از پیش و توسط کشورهای مختلف بزرگنمایی و ملموس شود و بدین وسیله مردم و دولت های منطقه را به ناچار به اسرائیل نزدیک کند. همانا دشمن بزرگی که برای دفع وی ناچاریم به همکاری با دشمن کوچک تر. این همکاری و همراهی مشروعیت تحول روابط اعراب با اسرائیل را تامین می کند, و نسبت را از دشمن به هم پیمان و شریک تاکتیکی تغییر می دهد. چنین تحول در روابط وقتی ملموس تر می شود که اسرائیل هم آماده مذاکره جدی و ارائه امتیازات قابل توجه به فلسطینیان در قبال به دست آوردن مشروعیت منطقه ای و امنیت داخلی شود. این استراتژی هم مورد استقبال اسرائیل و برخی شیخ نشین های خلیج فارس خواهد بود, هم ایران را منزوی کرده, و هم سرنوشت سوریه را منطبق با منافع آمریکا رقم می زند. چه بسا جایزه صلح نوبل را نیز برای ترامپ به ارمغان بیاورد!

ترامپ برجام را مانع اصلی در مقابل پیاده سازی موفقیت آمیز این استراتژی بزرگ می بیند, چرا که حسن اجرای برجام توسط ایران عادی سازی و گسترش روابط با جهان را در پی دارد و خلاف تصویر مورد نظر وی از ایران به عنوان “بازیگر بد منطقه” است. از طرفی نمی خواهد با ابطال مستقیم یک توافق چند جانبه بین المللی, هم پیمانی اروپایی ها را از دست بدهد, و لذا به دنبال بی اثر کردن تدریجی برجام است. با خودداری از تایید حسن اجرای برجام, ترامپ توپ را برای نقض عملی برجام و تشدید تحریم ها به زمین کنگره انداخته و همزمان امیدوار تحریک ایران برای واکنشی در راستای نقض برجام است. با توجه به دست بالای نیروهای مقاومت در سوریه, این فشارها را در آینده نزدیکتری تشدید خواهد کرد تا یکی از دو کنش مورد نظر وی (بازگرداندن تحریم ها توسط کنگره یا اقدام ایران برای خروج از برجام) محقق شود.

با توجه به اینکه پیاده سازی استراتژی منطقه ای ترامپ تماما ضرر برای ایران است, تدوین راهکاری اساسی و چند جانبه اقدام عاجل می طلبد. در این راستا, راهکارهای زیر شاید به کار آید:

۱-نشر نقشه ترامپ: لازم است که ایران از اهرم های رسانه ای و ارتباطی خود, مانند مصاحبه های خارجی مقامات, شبکه های پرس تی وی و العالم, و ارگان هایی مانند مجمع تقریب مذاهب, استفاده کند تا نقشه عادی سازی روابط مسلمانان با اسرائیل را در منطقه نشر دهد.

۲-فشار به دیگر اعضای ۵+۱ برای کاهش هزینه تصمیم ترامپ: تصمیم ترامپ درباره برجام, در عمل به معنای کاهش معنادار منافع اقتصادی ایران از برجام است. سرمایه گذاران و بانک های اروپایی و بین المللی, با این اتفاق بیشتر ترغیب به عدم ریسک سرمایه خود در ایران خواهند شد. لازم است که ایران در مذاکره با اعضای ۵+۱ منهای آمریکا, از آنها مطالبه جدی و عاجل داشته باشد که ساز و کاری به اجرا بگذارند تا مراودات بانکی ایران با آنها مصون از تحریم های آمریکا بشود. در غیر این صورت ماندن در برجام هدف اصلی ایران برای مذاکره, یعنی رفع تحریم ها را برآورده نمی کند.

۳-برنامه مدون برای صلح در سرزمین فلسطین: با توجه به اینکه نقشه ترامپ بزرگ تر از برجام است, ایران باید راهکاری جایگزین برای آن نقشه اصلی داشته باشد. به عبارتی دیگر, لازم است که ایران موضع و برنامه پیشنهادی مشخصی در ارتباط با “صلح در سرزمین فلسطین”تدوین نماید. این برنامه می بایست قابل اجرا باشد و دستگاه های سیاست خارجی کشور بتوانند برای آن در مجامع بین المللی گفتمان سازی کرده و حمایت و مطالبه ایجاد کنند. پیام صلح خواهی ما برای مردم مظلوم فلسطین در میان شعارها و تنش ها کمرنگ شده و شائبه هایی در اذهان ایجاد کرده, و لازم است این پیام در قالب برنامه ای عملی و جایگزین برنامه دولت آمریکا اعلام و پیگیری شود. در غیر این صورت به ایستادگی در مقابل صلح متهم خواهیم شد.

۴-پیشقدمی ایران برای مذاکرات صلح و امنیت در سوریه: سیاست “اول آمریکا” ترامپ ریشه در پوپولیسم و ناسیونالیسم دارد که نقشه راه وی در تمام تصمیماتش شده است. با این دیدگاه, وی منافع اقتصادی کوتاه مدت آمریکا را در اولویت قرار داده و نتیجه آن لغو یا بازبینی توافقات بین المللی آمریکا شده است. از جمله این موارد, برجام, توافق زیست محیطی پاریس, فشار به اعضای ناتو و کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی برای افزایش پرداخت های نظامی, مذاکره مجدد توافق تجاری آمریکای شمالی و توافق تجاری با کره جنوبی, تهدید به کاهش بودجه سازمان ملل,و در آخرین مورد خروج از یونسکو می باشد. مجموع این فشارها و بدعهدی ها, نارضایتی های فراوانی از آمریکا در میان هم پیمانان سنتی خود ایجاد کرده, و به سمت فاصله آمریکا از نقش خودخوانده رهبری دنیا می رود. این روند فرصتی پیرامون رهبری صلح در سوریه برای ایران ایجاد می کند. با توجه به اینکه داعش از لحاظ سرزمینی و حکومتی در پایان راه است, بازیگران متعدد در سوریه در تلاش برای کسب منافع بیشتر هستند تا در روز مبادای مذاکره برای تقسیم قدرت, دست پر باشند. این فرایند طولانی هم طبیعتا به ضرر مردم سوریه, و هم به دلیل تاخیر ایجاد ثبات در تضاد با منافع ملی ایران و دیگر همسایگان سوریه است. ایران می تواند این فرایند را تعجیل بخشد و با آماده کردن حکومت سوریه برای ارائه برنامه تقسیم قدرت, راهکاری اجرایی پیش پای مخالفان سوری حکومت گذاشته و با پیشقدمی و کمک روسیه و اروپایی ها,نقش آمریکا را در این فرایند به حداقل برساند.

۵-تقویت و انسجام داخلی: با توجه به تهدیدهای قابل توجه استراتژی ترامپ در قبال ایران و مسیر پر چالشی که در پیش است, اتحاد و انسجام و ثبات و آرامش در جامعه بیش از پیش حیاتی است. به غیر از بسیج دستگاه های مختلف برای افزایش رضایتمندی و اعتماد عمومی نمی شود به چاره ای اساسی و مدون برای مقابله با این توطئه رسید. کارشکنی ها و تخریب های اصحاب قدرت علیه یکدیگر نشان گر نگاهی جناحی و کوتاه مدت است که نمی بیند به جای ضربه به محبوبیت جناح مقابل و یا کسب امتیاز از پایگاه اجتماعی خود, در حال سوراخ کردن کشتی است. کشور نیازی حیاتی به کارآمدی و مقاوم کردن اقتصاد در مقابل تحریم و تهدیدهای بیرونی و همزمان افزایش سرمایه اجتماعی دارد.

انتهای پیام