برجام و آمریکای در معرض انزوا

بر اساس قانون مصوب کنگره، رییس جمهوری آمریکا موظف است هر سه ماه یک بار گزارشی در مورد پایبندی ایران به توافق هسته ای به کنگره ارایه کند. امروز 22 دی ماه، دونالد ترامپ برای بار چهارم، نظر خود را در مورد پایبندی ایران به برجام اعلام خواهد کرد.
ترامپ باید یک بار دیگر پشت تریبون حاضر شود و در مورد پایبندی ایران به توافقی نظر دهد که آن را بدترین توافق تاریخ آمریکا می خواند.

به گزار  ایرنا، زمان اعلام نظر رییس جمهوری آمریکا در مورد پایبندی ایران به توافق هسته ای این بار در حالی فرا رسیده که کنگره آمریکا هم از پذیرش مسوولیت تصمیم گیری در خصوص برجام سر باز زده و مسوولیت سنگین محول شده از سوی رییس جمهوری را به خود او بازگردانده است.

ترامپ در آخرین گزارش سه ماهه خود در 23 مهرماه، پایبندی ایران به توافق هسته ای را مورد تایید قرار نداد و با ادعای نقض روح برجام از سوی ایران، تصمیم گیری در خصوص توافق را به کنگره سپرد تا از سویی خود را از هجمه انتقاد حامیان برجام دور نگه دارد و از سویی دیگر مسوولیت تعیین تکلیف توافق هسته ای را بر دوش کنگره اندازد تا به گفته او در فرصتی 60 روزه قوانین داخلی را برای تشدید تدابیر سختگیرانه علیه فعالیت‌های غیرهسته‌ای ایران تغییر دهد و با بازنگری و افزودن چند تبصره به توافق، مانع اقدام ایران برای تولید موشک قاره پیمای بالستیک شود.

فرصت 60 روزه کنگره اما ماه پیش به پایان رسید و نمایندگان آمریکایی در برابر عدم تایید برجام واکنشی نشان ندادند. حال دوباره توپ تصمیم گیری در خصوص برجام به زمین ترامپ بازگردانده شد و این ترامپ است که باید در فضایی که هشدارهای داخلی و بین المللی در مورد خروج از برجام افزایش یافته است، تصمیمی سخت بگیرد.

**سناریوهای پیش روی برجام

از دید تحلیلگران سه سناریو برای تصمیم ترامپ در خصوص برجام می توان متصور شد. نخست اعلام خروج یک طرفه آمریکا از برجام. این سناریو البته چندان محتمل به نظر نمی رسد. هزینه های سنگین خروج از توافقی که حاصل ماه ها تلاش و دیپلماسی فعال بین المللی میان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 است و توانسته به عنوان الگویی موفق از تعامل بین المللی در سطح جهان معرفی شود، احتمال رخ دادن این سناریو را به حداقل خواهد رساند.

همین هزینه ها و همچنین پیامدهای منفی و ناامن ساز نقض و خروج از برجام بود که با ایجاد بازدارندگی، کنگره را از تصمیم گیری در این خصوص بازداشت. بارها مقام های ایرانی اعلام کرده اند که در صورت نقض برجام، برای خود حق ادامه از سرگیری فعالیت های هسته ای را به رسمیت می شناسند.

گزینه بسیار غیر محتمل دیگر این است که ترامپ بر خلاف مواضع اخیر خود در مورد برجام، پایبندی ایران به توافق هسته ای را مورد تایید قرار دهد و باردیگر تحریم های هسته ای علیه کشورمان را به حال تعلیق درآورد. البته ترامپ در دو گزارش نخست خود به کنگره، پایبندی ایران را مورد تایید قرار داده بود. اما بعید به نظر می رسد پس از عدم تایید پایبندی ایران در سومین گزارش و مواضع به شدت ضد ایرانی او در هفته های اخیر، چهارمین گزارش به نفع برجام باشد.

سومین و محتمل ترین سناریوی پیش روی برجام این است که ترامپ دوباره پایبندی ایران به توافق هسته ای را مورد تایید قرار ندهد و بر اساس قانون دوباره تعیین تکلیف در مورد آن در فرصتی دو ماهه به کنگره سپرده شود. در این صورت احتمالا پاسکاری برجام میان دولت و کنگره همچنان ادامه خواهد یافت و توافق هسته ای میان قوه اجرایی و تقنینی معلق خواهد ماند و در این میان، واشنگتن برای اعمال فشارهای بیشتر بر ایران به منظور ترغیب تهران به لغو برجام تلاش خواهد کرد. حال اینکه مقام های ایرانی بارها تاکید کرده اند که هرگز آغازگر نقض برجام نخواهند بود.

**گسل برجام و انزوای آمریکا در مساله برجام

حدود یک سال است که آمریکای زیر حاکمیت ترامپ برجام را به چالش می کشد و هر روز در مواضع ضدبرجامی خود تنهاتر و منزوی تر از قبل می شود. کشورهای اروپایی در این مدت همواره حمایت خود را از تداوم برجام به صراحت اعلام کرده و اظهارات و مواضع ضد برجامی ترامپ را به اباد انتقاد گرفته اند.
در این میان حتی متحدان نزدیک آمریکا چون انگلیس هم در خصوص توافق هسته ای مواضعی کاملا متفاوت با ترامپ اتخاذ کرده اند و با هشدار نسبت به نقض یکجانبه آن تاکید کرده اند که به تعهدات خود پایبند خواهند بود. سخنگوی اتحادیه اروپا در آخرین مواضع خود دیروز تاکید کرد که موضع اتحادیه اروپا روشن است و این اتحادیه به حمایت از برجام و اجرای آن ادامه خواهد داد.

در این میان گزارش های متعدد آژانس بین المللی انرژی اتمی (به عنوان تنها مرجع مشروع بین المللی برای راستی آزمایی فعالیت های هسته ای) از پایبندی ایران به تعهدات برجامی، حمایت های جهانی از توافق هسته ای را تقویت کرده است.

آمریکا امروز در آستانه یک و نیم سالگی برجام، در سطح نظام بین الملل در مورد رویکرد برجامی خود منزوی تر از همیشه است. حتی برجام موجب ایجاد شکاف و گسست های آشکار درون هیات حاکم آمریکا هم شده است. در حالی رییس جمهوری این کشور بی پروا به برجام می تازد و تهدید به خروج از آن می کند که مقام های ارشد دولتش از تلاش برای تداوم برجام سخن می گویند.

هفته پیش بود که «رکس تیلرسون» وزیر خارجه این کشور وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه‌ای با خبرگزاری «آسوشیتدپرس» گفت: دولت کشورش در حال همکاری با قانونگذاران آمریکایی برای ایجاد تغییرات در قوانین داخلی این کشور پیرامون برجام است تا بتوان واشنگتن را در این توافق هسته‌ای نگاه داشت. مواضع تیلرسون در جریان اعتراضات مردمی اخیر در ایران که در مواردی با ورود عناصر اغتشاشگر به آشوب کشیده شد، هم با ترامپ تفاوتی آشکار داشت. گویی مسایل ایران به ویژه برجام، شکاف های درونی دولت آمریکا را بیش از پیش نمایان می کند.

این در حالی است که بسیاری کارشناسان و سیاستمداران آمریکایی به ترامپ در مورد خروج از برجام هشدار می دهند. در روزهای گذشته برخی منابع از نامه هشدار آمیز ۵۲ نفر از کارشناسان مسایل امنیت ملی در آمریکا درباره لغو توافق هسته‌ای برجام به رییس‌جمهور این کشور خبر داده اند. گویی برجام، گسل های بین المللی علیه آمریکا و گسل های درون دولتی علیه ترامپ را فعال کرده باشد.

در حالی جامعه بین المللی منتظر اعلام مواضع ترامپ در روز جمعه است که جمهوری اسلامی ایران، خود را برای همه گزینه ها و احتمالات در خصوص برجام آماده کرده است.

به گفته «مجید تخت روانچی» معاون سیاسی دفتر رییس جمهوری اما در زمینه برجام برای هر شرایطی و از جمله بدترین حالت نیز آمادگی داریم و برنامه ریزی های لازم را طوری انجام داده ایم که آمریکایی ها از سرعت عکس العمل ما متعجب خواهند شد.

انتهای پیام