تحلیل روزنامه شرق از یک سال سکوت جلیلی و شکستن آن

روزنامه شرق نوشت: واقعیت انکارناپذیر درباره سعید جلیلی این است که نه‌ در دولت روحانی که منتقد پروپا‌قرص آن بود، جایگاهی داشت، نه در دولت همسوی رئیسی توانست جایگاهی کسب کند؛ از‌این‌رو صرفا همان کرسی رئیس دولت در سایه را که بعد از شکست در رقابت با روحانی در انتخابات 96 دست‌و‌پا کرده بود، برای خود حفظ کرد و حالا رفته‌رفته قصد دارد خود را در جایگاه اپوزیسیون دولت سیزدهم معرفی کند. برخی اعتقاد دارند حتی خود دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی هم فکر نمی‌کرد بعد از انصراف دیرهنگامش به نفع رئیسی در انتخابات 1400 و اعلام آمادگی برای ارائه برنامه‌هایش برای کمک به دولت جدید، استقبالی از او نشود. در‌حالی‌که رئیسی چتر حمایتی‌اش را بر سر همه رقبای انتخاباتی همفکرش -پوششی- گسترانید؛ اما جایی برای او در کابینه‌اش تعریف نکرد و او از ورود به پاستور بازماند!

‌هواداران سرسخت سعید جلیلی تصور می‌کردند بعد از روحانی در انتخابات 1400 مردم به او که سایه احمدی‌نژاد و دولتش بود، اقبال نشان می‌دهند؛ اما این باورها اشتباهی بیش نبود؛ چرا‌که همه کاندیداهای اصولگرا به نفع رئیسی کنار کشیدند و رقم خورد آنچه باید رقم می‌زدند. این واقعه تکرار همان تصمیمی بود که سال‌ها قبل باز هم اصولگرایان قلم به وقوعش چرخاندند و کنگره سه هزارنفری اصولگرایان ترجیح داد تا جلیلی را از لیست کاندیداهای جبهه راست کنار بگذارد. اتفاق تلخی که سعید جلیلی بعدها به آن واکنش نشان داد و زبان به گلایه از دوستان خود گشود؛ اما او که به گمان برخی تصور می‌کرد قرار است معاون اولی رئیس‌جمهوری، وزیر خارجه یا حداقل مدیریت مذاکرات هسته‌ای در وزارت خارجه یا شورای عالی امنیت ملی را بر عهده بگیرد، در کمال ناباوری متوجه شد که در این کابینه هم برای او جایی نیست. در‌حالی‌که محسن رضایی، قاضی‌زاده‌هاشمی و زاکانی که مثل او به نفع رئیسی در انتخابات کنار کشیدند، در دولت سهم خود را دریافت کردند. اتفاقی که برای رئیس دولت در سایه شکست سنگینی بود و نشان داد او در سپهر سیاسی ایران جایگاهی ندارد.

 ایفای نقش جلیلی در قالب اپوزیسیون دولت!

سعید جلیلی که زمان دولت روحانی از مخالفان سرسخت برجام بود و بعد از روی کار آمدن دولت همفکر رئیسی و تلاش برای احیای برجام سکوت کرده بود، با گذشت چند ماه از استقرار دولت و به مشام رسیدن بوی توافق از وین، دست به قلم شد و برای مسئولان نظام به‌ویژه رهبری نامه‌نگاری کرد؛ نامه‌ای 200‌صفحه‌ای در مذمت احیای برجام!

او در نامه‌ای که از سر مخالفت با روند مذاکرات ایران و ۱+۴ در دولت سیزدهم، خطاب به رهبری نوشت، خواستار خروج ایران از برجام شد و پیش‌بینی کرد روسیه و چین با استفاده از حق وتوی خود در شورای امنیت، مانع بازگشت تحریم‌های پیشابرجامی خواهند شد. او همچنین خواستار افزایش سطح غنی‌سازی تا ۹۰ درصد به‌عنوان مقدمه لازم برای ورود به مذاکره مستقیم با آمریکا شد. اظهاراتی نسنجیده که حتی صدای اصولگرایان و دوستان هم‌طیفش را هم درآورد. اگر چه بعد از آن نزدیکان جلیلی این نامه را «خیالی» و اقدامی از سوی مخالفان برای تخریب او دانستند؛ اما در واقع این اولین اقدام رئیس دولت در سایه برای مخالفت با دولت همسو بود.

البته این تنها اقدام نقادانه و موضع‌گیری او در قبال برنامه‌های دولت سیزدهم نبود. جلیلی همان زمان‌ها پس از جلسه شورای امنیت ملی با موضوع احیای برجام، موضعی ضد برجامی گرفت و در توییتی بر بد‌عهدی آمریکا تأکید کرد و نوشت: «حتما نباید هزینه داد که به تجربه رسید؛ امروز خوش‌‌باورترین افراد به آمریکا، اعتراف می‌کنند که دیگر نمی‌شود به آنها اعتماد کرد». البته درباره نامه برجامی جلیلی که رسانه‌ها آن را «پیشنهادهایی برای فرار به سمت جنگ» نامیدند، موج انتقادات به سمت جلیلی روانه شد.

 دوستی  از  سر  استیصال

حالا که این روزها به دلیل شرایط بد اقتصادی همه خود را منتقد برنامه‌های دولت نشان می‌دهند، جلیلی هم می‌کوشد خود را ناجی مردم و کشور معرفی کند. او با ارائه یکی از برنامه‌های انتخاباتی‌اش می‌خواهد نشان دهد به دنبال حل مشکل و کمک به دولت است؛ اما در واقع این‌طور که به نظر می‌رسد انگشت اتهام خود را به دلیل انتخاب رئیسی در انتخابات به سمت مردم نشانه رفته است. این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که حالا داعیه دلسوزی برای دولت را دارد، با ارائه برنامه سبد غذایی مطلوب‌ ایرانیان به وزیر کشاورزی گفته است: «از سال ۹۷، ده‌ها میلیارد دلار به ارز ترجیحی تخصیص داده شد؛ اما نه‌تنها سبد غذایی مردم به شکل مطلوب تأمین نشد؛ بلکه به آن آسیب جدی رسید و سرانه مصرف‌ غذایی آحاد جامعه کاهش پیدا کرد». جلیلی همچنین گفت که طبق نظر کارشناسان، متوسط نیاز غذایی روزانه هریک از آحاد جامعه دوهزارو 578 کیلوکالری است که دولت باید برنامه‌ای برای تأمین آن داشته باشد؛ با در نظر گرفتن جنبه‌های کشاورزی، اقتصاد، نظام‌ سلامت و اجرائی برنامه‌ای تحت عنوان «سبد غذایی‌ مطلوب‌ ایرانیان» حداقل در ۱۳ قلم کالا تنظیم شد و در ابتدای کار دولت‌ سیزدهم این برنامه به معاون‌ اول رئیس‌جمهور و وزیر کشاورزی ارائه شد تا در صورت لزوم در لایحه بودجه ۱۴۰۱ استفاده شود.

گفتنی است، برنامه سبد غذایی مطلوب‌ ایرانیان، برنامه سه‌لایه‌ای جلیلی برای تأمین استاندارد غذایی خانوار ایرانی در دوران انتخابات سال ۱۴۰۰ بود. این برنامه سال گذشته و در ایام انتخابات مطرح شد و در آغاز به‌ کار دولت‌ سیزدهم، در جلسات جداگانه‌ای به وزیر کشاورزی و معاون‌ اول رئیس‌جمهور ارائه شد. برنامه سبد غذایی مطلوب‌ ایرانیان در ابتدای سال‌ جاری نیز مجددا برای رئیس‌جمهور ارسال شد که پس از دستور او به وزارت‌ جهاد کشاورزی جلسه‌ای با حضور مسئولان این وزارت برای بررسی این طرح برگزار شد. حالا باید دید که آیا جلیلی با این برنامه واقعا قصد کمک به دولت برای حل مشکلات اقتصادی را دارد یا به فکر انتخابات چهار سال آینده است!