گزارش روند مصوبات کمیته آموزش و پژوهش اتباع و مهاجران
چند روز پیش، جلسه‌ای در دفتر مرکزی نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها با حضور برخی فعالان دانشجویی کشور افغانستان برگزار شد و گزارش کوتاهی از روند مصوبات کمیته‌ی آموزش و پژوهش اتباع و مسایل مربوط به مهاجران ارائه شد.
تشکیل کمیته عالی دفتر رهبری برای هماهنگی بیشتر دستگاه‌ها در رابطه با اتباع خارجی
مشروح گزارش خبرنگار انصاف نیوز، از سخنان «حدادپور» عضو امور بین الملل نهاد رهبری در دانشگاه‌ها در این جلسه در پی می‌آید:
«موضوع اتباع در ایران دستگاه‌ها و وزارت خانه‌های متعددی را درگیر کرده است که هر کدامشان وظیفه‌ای بر عهده دارند. چیزی که همه‌ی ما مطلع هستیم و به نوعی شاید برای نظام دغدغه شد، این بود که یک مقدار دستگاه‌ها در اقداماتشان ناکارآمد بودند. ناهماهنگی و جزیره‌ای عمل کردن‌ها باعث شد که بالاخره مراجع بالادستی نظام و حتی خود مقام معظم رهبری به این قضیه تاکید کنند و شروع آن هم از حدود 8 سال پیش بود؛ با آن فرمانی که آقا دادند بابت تحصیل بچه‌های دبستانی و در پی آن چند مرجع قانون گذاری در کشور ما مثل شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس مصوباتی را گذراندند و توان و اختیارات دستگاه‌ها را به چند کمیته دادند ولی مباحث کلی به کمیته‌ای داده شد که این کمیته‌ی عالی ذیل معاونت بین الملل دفتر مقام معظم رهبری است؛ جایی که تمام دستگاه‌ها حرف شنوی داشته باشند.
چون شده بود که سر مسایل کنسولی با یک دستگاهی مشاجره پیدا می‌کردیم و آن دستگاه حرف شنوی نداشت و می‌گفت سیاست سازمانی ما این است و ابلاغ شده است. در حالی که همچین سیاستی نبود و به صورت جزیره‌ای و منطقه‌ای یک فرمانده‌ای یک چیزی داده و اجرا می‌کنند و هیچ کسی هم از وزاتخانه‌ی دیگری نمی‌تواند به ایشان تحکم کند.
خب این دستگاه‌ها جمع شدند و در قالب کمیته‌ی عالی دفتر مقام معظم رهبری، اینها موظف شدند که تمام اقداماتشان را در دل این کمیته‌های متعدد هماهنگ کنند. حتی کمیسیون ساماندهی اتباع خارجی وزارت کشور هم به نوعی با این کمیته‌ها هماهنگ شد.
کمیته‌ی آموزش و پژوهش
این کمیته تمامی موارد مربوط به آموزش از ابتدایی، دبستان، نهضت سواد آموزشی تا دانشگاه و فارغ التحصیلی و حتی جامعه المصطفی را در بر می‌گیرد. سیاست گذاری، تصمیم گیری و به نوعی هماهنگی اقدامات به این کمیته سپرده شده است؛ فعالیت‌ها را جلو می‌برد و بنا بر سیاستی که بود ریاست آن را به رییس نهاد رهبری در دانشگاه، آقای محمدیان، دادند.
تمام دستگاه‌های ذیربط [مرتبط با امور اتباع خارجی] نماینده معرفی می‌کنند و جلساتی گذاشته می‌شود. شاید به نوعی نهاد نمایندگی رهبری مرتبط به دبستان و آموزش و پرورش نباشد ولی چون این کمیته محدود به دانشگاه نیست بنابراین درگیر تمام مباحث شده است.
در این کمیته تا الان شاید 7 جلسه تشکیل شده است. جلسات ابتدایی آن تنظیم آیین نامه‌ها، ملاک‌ها و اسناد بالادستی بود و در این قضیه یک سند راهبردی مصوب و از سوی وزارت کشور ابلاغ شد.
مواردی که تا الان در این کمیته به سرانجام رسیده است
– شیوه نامه‌ی ثبت نام دبستانی‌ها؛ دستگاه‌های دیگر هم آمدند و موظف شدند تا بعضی مشکلاتی که یک جاهایی بود و از طریق خود شما هم گزارش شده بود را ما تاکید کردیم.
ولی خب وزارت آموزش و پرورش می‌گوید من در بعضی استان‌ها اصلاً ظرفیت ندارم. مثلاً شما نمی‌دانید در فلان منطقه ورودی اتباع خارجی چقدر است. مهم‌ترین ضعفی که دستگاه‌ها را با مشکل مواجه کرده بحث آمار است یعنی ما یک آمار مشخص در این خصوص نداریم.
دوستان آموزش و پرورش بیشترین حرفشان این بود که پراکندگی فلان منطقه اینقدر خواهد بود و ما بتوانیم ظرفیت برای آن آماده کنیم. به طور عادی الان برای خود مدارس ایرانی هم کمبود معلم و منابع داریم. به‌هرحال چون یک حساسیتی وجود داشت که هر طور که شده نسبت به سال گذشته دوستان با هم هماهنگ شندند و یکسری کارها انجام دادند به نظر ما که نسبت به سال گذشته مشکلات خیلی کمتر بود. پس شیوه نامه‌ی مدارس یکی از مصوبات این کمیته بود که ارسال شد و شاید هر سال یکجور ابلاغ می‌شد ولی امسال به صورت شیوه نامه درآمد که وزارتخانه‌ای نتواند سلیقه‌ای عمل کند.
– انعطاف پذیری وزارت کشور در بحث دفتر کفالت و افزایش بازه‌ی زمانی ثبت نام اتباع خارجی؛ چون بعضاً انتقادی بود که زمان را طوری گذاشتند که کسی نتواند ثبت نام کند و این یک مقدار جلوش گرفته شد.
– موضوع نهضت سوادآموزی بود که شیوه نامه‌ی آن هم تصویب و ابلاغ شد.
– لغو مناطق ممنوعه برای دانشجویان غیر ایرانی؛ ما در 8 استان مناطق ممنوعه داریم. شاید لفظی و کلامی وزارتخانه‌ای اعلام کرده بود، سال گذشته جلوگیری شد و در کنکور اعمال نشد. الان چیزی که مصوب شد و رفته برای وزارت کشور احتمالاً امروز ابلاغ می‌شود؛ اینست که ما در استان‌ها مناطق ممنوعه نداریم ولی با دو شرط:
1 – مراکز استان‌ها 2 – دانشگاه‌های دولتی
مؤسسات غیر انتفاعی و آنها چون نیاز به بررسی بیشتر داشت، برای بررسی بیشتر رفت چون برای کنکور بیشتر بچه‌های افغانستان دانشگاه‌های دولتی را مد نظر دارند.
– اجبار به بازگشت فارغ التحصیلات دختر افغانستانی برداشته شد؛ گزارش شده بود دانشجویان دختر افغانستانی که برگه‌ی فارغ التحصیلی می‌گرفتند و سال‌ها با پدر و مادرشان اینجا زندگی می‌کردند مجبور به بازگشت می‌شدند. این قانون به صورت کلی برای دانشجویان غیر ایرانی که در اینجا وقتی تحصیل می‌کنند (بورسیه و غیر بورسیه) وجود دارد و موقعی برگه‌ی فارغ التحصیلی به آنها داده می‌شد که خروجی قطعی از کشور بزند. گفتیم استثنا بشود برای مهاجران دختری که 20، 30 سال اینجا هستند.
طرح جامع حمایت از نخبگان علمی و فرهنگی
ما این طرح را در دستور کار داشتیم و این طرح همه جوانب را می‌خواهد ببیند یعنی یک فرد چطور نخبه اطلاق می‌شود. بعد از اینکه اطلاق شد پیش زمینه مسایل مربوط به کار، کنسولی، مسایل مربوط به ترددو آموزشی همه اینها چه مواردی برای فرد دیده شود. ما تلاشمان این است که این موارد تبدیل به قانون شود وقتی مصوب شد و تبدیل به قانون کسی نمی‌تواند حذفش کند.
ما چندین جلسه با سازمان سنجش داشتیم و چیزی که آنها می‌گفتند ما در بحث نخبگان ایرانی کاری به رشته نداریم و شاید یک نفر رتبه‌ی یک رشته‌ای شد که آن سال پر مخاطب نبود. چیزی که آنها می‌گفتند این بود؛ 100 نفر اول گروه ریاضی، 5 نفر اول گروه تجربی و انسانی، 20 یا 30 نفر گروه هنر، اینها را ما نخبه اطلاق می‌کنیم و امتیازی که به اینها تعلق می‌گیرد، می‌توانند به جای سربازی پروژه بردارند یا مثلاً سربازی نروند یا در بحث کارآفرینی و اینها یک کمکی بهشان کنند.
خب ما گفتیم در بین 100 نفر اول گروه ریاضی چد نفر اتباع هستند. گزارشی که به ما دادند سال 94 و 95 یک یا دو نفر از اتباع بود که آن هم بچه‌های افغانستان بودند. اگر بخواهیم این طور اطلاق کنیم قاعدتا خیلی در بر نمی‌گیرد.
اعطای بورسیه‌های تحصیلی به دانشجویان غیر ایرانی
دولت ایران با دولت افغانستان یک توافقی داشته و آن اعطای بورسیه به 500 نفر در سال است. این وسط یک تفاهم نامه‌ای شده و به کشور مقابل اختیار داده شده است. دستگاه‌های داخلی و معرف اصرار دارند که از این 500 تا بورس؛ 200 تا 300 تا را بیاورید سمت ظرفیت‌های داخلی و این را قانون کنیم. این یک مقدار گیر قانونی دارد و یکسری مخالفت هم از سوی خود دولت افغانستان دارد. محکم روی این موضع ایستاده، اگر سال‌های گذشته 700 نفر را معرفی می‌کردند و ایران از بین معرفی‌ها با توجه به شرایط علمی‌شان انتخاب کنیم، الان آمار را برده‌اند بالا تا حتماً سقف ظرفیتشان پر شود. از طرفی ما هم تاکید به این داریم که ظرفیتی به یاد داخل کشور و مهاجرین را در بر بگیرد. این هم دارد بحث می‌شود و طرح‌های جایگزین دیده شده است.
در اولین قدم همین بچه‌هایی که گفتم صحبتی که رییس نهاد بین الملل در شورا با رییس شورای بورس وزارت علوم کردند مقرر شد یکی دو تا از بچه‌هایی که رتبه‌ی بالا و جایگاه ویژه‌ای دارند؛ یکی آقای مهدی جعفری و یک نفر دیگر بورس بشوند تا بقیه‌ی مورد ارزیابی قرار بگیرند.
من جایی خواندم گویا چند سال پیش یک نفر رتبه‌ی یک شده بود و درخواست داده بودند برای بورسیه ولی رد شده بودند. اگر به صورت بورس برود قاعدتاً رد می‌شود. در اولین بررسی کسی که در مدارس ایرانی تحصبل کرده باشد پرونده‌اش رد می‌شود و نمی‌آیند بگویند این رتبه‌ی یک شده یا شرایط ویژه‌ای دارد؛ مسوول بررسی پرونده آن را از دستور کار خارج می‌کند. خب ما آمدیم گفتیم که در قالب طرح جامع نخبگان قرار بگیرند، رتبه‌های یک شبه بورس شوند و شورای بورس کل شهریه دانشگاه را بر عهده بگیرد و قرار شد کارش انجام شود.
مواردی که در دستور کار آینده کمیته قرار گرفته
– کامل و پخته شدن طرح حمایت از نخبگان علمی و فرهنگی
– مدارس خودگردان؛ وزارت آموزش و پرورش مدارس خودگردان را قبول ندارند و اجازه صدور مجوز برای این مدارس را ندادند و بررسی این مورد هم به این کمیته سپرده شده است و حال بر اساس صحبت‌هایی که شد به نوعی یک تعاملی بین آموزش و پرورش و مدارس خودگردان ایجاد کنیمو یک روش ساختارمند که وقتی یک دانش آموزان افغانستانی در این مدارس تحصیل کرد؛ دیگر نیازی به امتحان مجدد و تعیین سطح نباشد.
– آیین نامه برای برگزاری مراسم‌ها، نشست‌های تشکل‌ها و کانون‌های فرهنگی؛ سال گذشته چندتا اتفاق افتاد بعضی مراسم‌ها لغو شد. آن موقع ما پیگیری کردیم با بعضی دستگاه‌ها صحبت شد و تذکراتی هم داده شد. خب آنها دلایل خودشان را داشتند و مهم‌ترین مساله در اینجا فقدان یک آیین نامه است و بر اساس آیین نامه عمل و سنجش می‌شود.
هر نوع بی نظمی خط قرمز ماست
در یک شهری آمار ترک تحصیل مهاجران بالا رفته بود، استاندار آن جا احساس وظیفه کرده بود و بررسی کنید که چرا این اتفاق افتاده است. بررسی شد و دلیل آن رکود ایجاد شده در بازار بود. فرض مثال دست فروشی در آن شهر دست مهاجران بوده است. خب شرایط بازار طوری شده که مغازه‌دار به خاطر نداشتن اجاره‌ی مغازه دست فروش شده است و اینها با هم تنش ایجاد کرده، درگیری ایجاد کرده، آن یکی رفته کمپین ساخته، این یکی رفته گروه ساخته بر علیه این…
الان بعضی‌ها نه تنها در بحث مهاجران بلکه در بحث کلان کشوری سودجو هستند و از بعضی ابزارهای اجتماعی استفاده به مطلوب می‌خواهند کنند. طرف به خاطر یک مشکلی با یک صنف، می‌خواهد یک شهری را بسیج کند بر علیه این طیف و همراهی بگیرد. این را بدانید چون بعضی‌ها فکر می‌کنند که این کارها را با پشتوانه‌ی دستگاه دولتی دارند، می‌کنند. هر نوع بی نظمی خط قرمز ماست هر چی باشد.
استناد یک از مسوولان به نوشته‌های مهاجران در فضای مجازی
ما در یکی از کمیته‌ها در یک جلسه‌ای بودیم و می‌خواستیم یک چیزی را مصوب کنیم. خیلی بحث و جدل سنگین بود که این بشود یا نشود، تقریباً رأی اعضا پایاپای بود و یکی از اعضا نامردی کرد و اشاره به یکی از شبکه‌های اجتماعی بچه‌های افغانستان کرد و گفت ببینید چی نوشتند بر علیه شما! شما دارید این کار را می‌کنید برای آنها و فضا را از دست خودتان خارج می‌کنید. آن موقع واقعاً داشت رأی اعضا بر می‌گشت و رییس نهاد رهبری جلسه را تمام کردند و گفتند رأی باشد برای جلسه‌ی بعد چون آن طرح مهم بود که حتماً تصویب شود. مناطق ممنوعه یا یک همچین چیزی بود.
اختیار شخصی اعضا برای اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویان غیر ایرانی
چیزی که برابر قانون هست و ما خودمان (نهاد)، در این زمینه بی‌قانونی می‌کنیم. مثال من سازمان معرف هستم و شده روی یک فردی اصرار می‌کنم که آقا فلان داره، چنان داره، این اصرار باعث بورس می‌شود. سازمان بهشان اختیار داده که که می‌تواند در جلسه آره یا نه بگوید بنابراین بعضی موارد و استثنا می‌توانیم ولی چیز یکه در قانون آمده به عنوان مثال: طرف حتماً پاسپورت داشته باشد، مدارس ایرانی تحصیل کرده باشد، اقامت در ایران نداشته باشد؛ آن فرد بورس نیست. وقتی با این برخورد می‌کنیم به قول گفتنی شبه بورس کنند و شهریه را پرداخت کنند.
سال‌های گذشته هم این مشکلات بوده متاسفانه چه آقای احمدی که شما می‌گویید و چه موراد دیگری. پرونده می‌رود یک وقت همان ابتدای کارشناسی این مشکل را دارد و پشتیبان و سازمان معرفی هم ندارد؛ رد می‌کند و خیلی راحت پرونده را کنار می‌گذارد.
رفع یک سوتفاهم در رابطه با نماینده دانشجویان بین الملل در دیدار دانشجویان با رهبری
از سال گذشته این ماجرا اتفاق افتاد که یک دانشجوی خارجی را به دیدار رهبری ببریم. حدود 10، 15 سال پیش در دیدار دانشجویان با رهبری دانشجویان غیر ایرانی هم بودند ولی بعد از اینکه برای یک دانشجوی یمنی اتفاقی افتاد و دستگاه امنیتی آن کشور به شدت با او برخورد کرد؛ این خبر به گوش رهبری رسید و دستور دادند این بچه‌ها را نیاورید و بگذارید درسشان را بخوانند که خدای نکرده مشکلی برایشان ایجاد نشود.
از سال گذشته آمدیم و همچین روندی را آغاز کردیم که یکی، دو تا دانشجو را ببریم جلسه‌ی افطار که مهمان ضیافت باشند و اگر توانستند صحبت کنند. پارسال آقای حسینی از بچه‌های افغانستان را هماهنگ کردیم و در برنامه هم قرار بود صحبت کنند و متن را هم بنده خدا آماده کرده بود و می‌خواست صحبت کند؛ قرعه کشی که شد ایشان نفر آخر افتادند. معمولا در دیدار رهبری 10، 12 نفر صحبت می‌کنند، معمولا چون دانشجویان زمان را رعایت نمی‌کنند همیشه زمان به یکی، دو نفر آخر نمی‌رسد. آن روز هم این اتفاق افتاد ولی آقای محمدیان [رییس نهاد رهبری در دانشگاه‌ها] در جلسه بودند و آقای حسینی را به کنار رهبری بردند که در حال افطار با هم صحبت کردند.
امسال از بچه‌های عراق در جلسه بودند؛ اینکه گفته شده «دبیر کل دانشجویان بین الملل» بوده، اصلا همچین عنوانی نداریم. این اشتباه دفتر بود و ما گفته بودیم ایشان دبیر کانون دانشجویان عراقی هستند.
سال پیش آقای حسینی از افغانستان بود و امسال هم آقای الزیادی از عراق بود. ان شاء الله استمرار پیدا کند. یکسری اعتراض‌ها بود که دبیرکل دانشجویان عراق فلان؛ یکسری به استناد همین مطالب یک روند کلی را می‌زنند و نمی‌گذارند. با یکی دو نفر این کار را می‌کنم، دفعه‌ی پنجم درخواست دیدار اختصاصی می‌دهم. پارسال طومار جمع کردیم و هنوز این مشکل سر جایش هست.
رفتار بد برخی کارمندانی که با اتباع غیر ایرانی برخورد دارند
ما خودمان هم در این قضیه خیلی معترضیم؛ روی بعضی رفتارهای بد و بعضی سوء برخوردها، بعضی دستگاه‌ها متاسفانه بله هست. یکم داریم هزینه‌های این رفتارهای را بالا می‌بریم؛ یک جور با پیگیری بیشتر یعنی یکجور با پیگیری بیشتر یعنی یک کارمندی داشتیم از فلان اداره اخراجش کرده بودند و فرستادنش فلان اداره؛ مشکلات شخصی دارد، عصبی است. دو تا کلام صحبت می‌کنیم، دو تا سؤال بیشتر پرسیده می‌شود یا پرونده را پرت می‌کرد یا فلان. چندین مورد داشتیم، چندین بار نهاد ورود کرد و صحبت کردیم با مدیرش، مسوول بالادستی و این هزینه‌ها خیلی براش رفت بالا. الان طوری شده که به یکی از مؤدب‌ترین‌ها تبدیل شده است.
این هم باز می گویم یک قواعد و ساختار درون وزارت خانه‌ای برایش نگارش شود. هم برای سر پرست دانشجویان غیر ایرانی در دانشگاه‌ها و هم برای کارمندان مرتبط با اتباع و مهاجران یک استانداردهایی در نظر گرفته شود که طبق آن استانداردها افراد قرار بگیرند.
ماجرای ممنوعیت فعالیت‌های فرهنگی دانشجویان افغانستانی
معاونت انتظامی و امنیتی استانداری تهران در این مساله ورود کردند و مصوبه‌ی شورای تأمین استان داشته است و بحث هم افغانستان و اینها نبود. توجیح آنها هم مسایل امنیتی و بعضی تهدیدها مبنی بر عملیات داعش بود.
آقای محمدی‌فر مدیرکل اداره اتباع خارجی وزارت کشور این مصوبه را نپذیرفت و خودشان هم با استانداری صحبت کردند و نامه‌ی استانداری (ممنوعیت فعالیت‌های اتباع) ملغی کرد».
انتهای پیام
