فرصت های بندر چابهار برای سرمایه گذاری بخش خصوصی افغانستان
مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران از فرصت‌ها، مشوق‌ها و تخفیف‌های بی‌نظیر در بندر چابهار برای حضور و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی افغانستان در حوزه‌های احداث انبارهای سرپوشیده تا مخازن و پایانه‌های نفتی خبر می‌دهد و تأکید می‌کند، با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری در صادرات به افغانستان است، سرمایه‌گذاری بیشتری از سوی بخش خصوصی کشور در بندر چابهار صورت بگیرد.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا)، دکتر مهدی اشرفی که در یک گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار آوا در تهران سخن می‌گفت، با بیان این‌که افغانستان یک کشور محصور در خشکی است، خاطرنشان کرد که ایران با پتانسیلی که نه تنها در چابهار، بلکه در کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان موسوم به موافقت‌نامه چابهار دارد، محلی برای فرار و رهایی افغانستان از انحصار از خشکی است.
وی با اشاره به این‌که هزینه‌های توليد و تبادل كالا و تجارت در کشورهایی که محصور در خشکی اند، بالا است، تصریح کرد که فرصت بندر چابهار، فرصت بی‌نظیری برای افغانستان است که با دسترسی به آب‌های آزاد و کاهش هزینه‌های تبادل با دنیای پیرامونی خود، بتواند بیشترین استفاده را ببرد.
مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران با بیان این‌که هند نمی‌تواند تنها مبدأ صادرات و واردات افغانستان باشد، تأکید کرد که در آینده نه چندان دور و با توسعه‌ای که در صنایع افغانستان شکل می‌گیرد، افغانستان نیاز دارد به بازارهای مصرف در اروپا، صنایع تولیدی در چین و حتی بازارهای شرق آسیا متصل شود و این دسترسی میسر نخواهد شد مگر این‌که یک اتحاد استراتژیک بین افغانستان و یکی از بنادر متصل به آب‌های آزاد شکل بگیرد که امروز با تمهیداتی که جمهوری اسلامی ایران اندیشیده، این فرصت در بندر چابهار فراهم است.
مشوق‌های خوب و آمادگی برای کاهش و حذف هزینه‌های حمل و نقل
وی تصریح کرد که در حوزه چابهار اتفاقات خوبی به خصوص برای افغانستان افتاده؛ هم فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌نظیری شکل گرفته و هم مشوق‌های خوبی به خصوص برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی در نظر گرفته شده است.
دکتر اشرفی در ادامه به برخی از مشوق‌های ارائه شده برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی در بندر چابهار اشاره کرد:
ـ حقوق و عوارض بندری در بندر چابهار تا 80 درصد تخفیف داده شده؛
ـ اگر کشتی‌ها بتوانند سرویس‌های منظم کشتی‌رانی داشته باشند، در هزینه‌های تخليه وبارگيري (THC) شان تا 90 درصد تخفیف لحاظ شده؛
ـ انبارداری کانتینرهای خالی تا 75 درصد تخفیف داده شده؛
ـ و حتی برای بار ترانزیتی گندم هند به افغانستان، هزینه‌های انبارداری صفر در نظر گرفته شد.
وی گفت که در ادامه انتقال گندم هند به افغانستان، در حال حاضر شاهد ترانزیت حبوبات از هند به افغانستان اند و این تجربه کمک می‌کند که ترانزیت در این مسیر قدم به قدم شکل بگیرد.
این مقام مسئول در حوزه تجاري سازي خدمات و كريدورهاي حمل ونقل خاطرنشان کرد که قرار است در ماه عقرب سال جاری، به همت سازمان بنادر و کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، اولین جلسه شورای هماهنگی کریدور چابهار به عنوان کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان برگزار شود که در کنار آن، روز معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری تحت عنوان روز بازاریابی تدارک دیده شده و این فرصت به تجار افغانستان کمک خواهد کرد با پتانسیل‌های بندر چابهار و در مسیرهای ترانزیتی هند، افغانستان و ایران بیشتر آشنا شوند.
وی در ادامه به هزینه‌های ترانزیت بین دو کشور اشاره کرد و گفت که این آمادگی از طرف ایران وجود دارد که هزینه‌های حمل و نقل و ترانزیت با افغانستان به صورت متقابل کاهش پیدا کند و حتی اين هزينه‌ها متقابلا حذف گردند.
شکل‌گیری سرمایه‌گذاری تاجران افغانستان در بندر چابهار
مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران از شکل‌گیری سرمایه‌گذاری تاجران افغانستان در بندر چابهار خبر داد و گفت: سرمایه‌گذاری تجار افغانستان در بندر چابهار شکل گرفته است. در مراکز لوجستیکی که ما در بندر چابهار داریم، طرف‌های افغانستانی در حال سرمایه‌گذاری اند، اما این به هیچ عنوان راضی‌کننده نیست
در آینده نه چندان دور و با توسعه‌ای که در صنایع افغانستان شکل می‌گیرد، افغانستان نیاز دارد به بازارهای مصرف در اروپا، صنایع تولیدی در چین و حتی بازارهای شرق آسیا متصل شود و این دسترسی میسر نخواهد شد مگر این‌که یک اتحاد استراتژیک بین افغانستان و یکی از بنادر متصل به آب‌های آزاد شکل بگیرد که امروز با تمهیداتی که جمهوری اسلامی ایران اندیشیده، این فرصت در بندر چابهار فراهم است.
و امیدواریم با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری افغانستان است، این سرمایه‌گذاری مشترک با حجم بیشتری شکل بگیرد.
حوزه‌های سرمایه‌گذاری؛ از احداث انبارها تا پایانه‌های نفتی
وی تصریح کرد که تاجران و سرمایه‌گذاران افغانستان می‌توانند در حوزه‌های زیر و با تخفیف‌ها و مشوق‌های بسیار سرمایه‌گذاری کنند؛
ـ در حوزه احداث انبارهای سرپوشیده و مکانیزه؛
ـ احداث محوطه‌های نگه‌داری کانتینری و موضوعات مرتبط با لوجستیک؛
ـ احداث پایانه‌های نفتی برای ترانزیت یا سواپ فرآورده‌های نفتی از محل بندر چابهار؛
ـ سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن نفتی؛
ـ ایجاد کارخانه‌های تولیدی یا صنایع ارزش افزوده در پس‌کرانه بندر و در منطقه آزاد چابهار؛
ـ تولید انرژی و بهره‌برداری از نیروگاه‌های برق.
ایجاد مدیریت کریدور
دکتر اشرفی در ادامه از ابتکار معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران برای ایجاد یک نقطه تماس واحد در حوزه تجارت و ترانزیت برای سرمایه‌گذاران و تاجران خارجی خبر داد و گفت: “با ابتکاری که در معاونت حمل و نقل وزارت راه و تلاش‌های شخص جناب آقای وزیر انجام شده، مفهومی به نام «مدیریت کریدور» ایجاد شده که به دنبال ایجاد یک نقطه تماس واحد با تجار و سرمایه‌گذاران در حوزه ترانزیت بین‌المللی است”.
به گفته وی، این مدیریت، نقطه تماس واحد بین تجار و تمام ذی‌نفع‌های داخلی ایران خواهد بود و هماهنگی بین آن‌ها را انجام می‌دهد.
این مقام مسئول در حوزه بندر چابهار تصریح کرد که در حال حاضر مدیریت کریدور برای کریدور چابهار مشغول به کار است و به خصوص در حوزه ترانزیت گندم، این مدیریت نقش کلیدی برای هماهنگی و اجرای موفقیت‌آمیز این انتقال داشت.
وی تأکید کرد، درس‌هایی که ایران، افغانستان و هند از این تجربه گرفته‌اند، سبب خواهد شد که مدیریت کریدور چابهار روز به روز بالغ‌تر خواهد شد و هماهنگی‌های خوبی را در راستای حل دغدغه‌های تجار به وجود خواهد آورد.
زیرساخت‌های کافی برای عملکرد فعلی بندر چابهار وجود دارد
دکتر اشرفی در مورد آمادگی‌های زیرساختی و جاده‌ای بندر چابهار برای توسعه حمل و نقل و ترانزیت با افغانستان گفت: “بندر چابهار در حال حاضر دارای یک ظرفیت 8 میلیون تنی است، و تقریبا ما چیزی نزدیک به یک و نیم میلیون تن عملکرد تخلیه و بارگیری را در این بندر در سال 1396 داشتیم. این عملیات تخلیه و بارگیری نشان‌دهنده وجود زیرساخت‌های مکفی برای عملکرد فعلی بندر چابهار است”.
به گفته وی تجربه موفق انتقال بار ترانزیتی گندم هند به افغانستان نشان می‌دهد که لینک‌های ارتباطی در حوزه جاده‌ای وجود دارد؛ ولی معتقدند که این ظرفیت برای آینده ارتباطات، حمل و نقل و لوجستیک این کشور کافی نیست و به دنبال این اند که این ظرفیت‌ها را توسعه بدهند.
اما مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران تأکید کرد که حال حاظر هیچ نگرانی برای تجار در ایجاد ارتباط، نه تنها بین مرزهای افغانستان و بندر چابهار، بلکه حتی با سایر بنادر ایران وجود ندارد.
33 درصد پیشرفت فیزیکی خط آهن چابهار ـ زاهدان
وی در مورد خط آهن چابهار ـ زاهدان و اتصال آن به شبکه خط آهن ایران گفت: “ایجاد ارتباط ریلی بین چابهار ـ زاهدان و اتصال چابهار به شبکه ریلی ایران از یک‌سو و از سمت دیگر، اتصال شبکه ریلی افغانستان به شبکه ریلی ایران از مرز شمتیغ، در دستور کار است تا بتواند جواب‌گوی توسعه آتی بندر چابهار و افزایش تبادلات معنی‌دار و بسیار زیاد بین ایران و افغانستان، چه در حوزه واردات و صادرات و چه در حوزه ترانزیت و دسترسی صنایع و تجار افغانستان به آب‌های آزاد باشد”.
دکتر اشرفی خاطرنشان کرد که تاکنون پروژه خط آهن چابهار ـ زاهدان به طول 600 کیلومتر، 33 درصد پیشرفت فیزیکی داشته که پیش‌بینی می‌شود با ظرفیت انتقال 7.7 میلیون تن کالا، تا سال 1399 به اتمام برسد.
وی افزود: در ادامه ما شاهد اتصال چابهار به سرخس برای دسترسی به CIS و از این طرف، برای دسترسی افغانستان به مرز شمتیغ هستیم. مرز شمتیغ هم پیشرفت خیلی خوبی داشته و با مساعدتی که هر دو کشور داشته‌اند، پروژه خواف ـ هرات پیشرفت خیلی مناسبی داشته است.
این مقام مسئول در حوزه بندر چابهار تأکید کرد: توسعه بندر چابهار، خط ریلی چابهار ـ زاهدان، خط ریلی شمتیغ و اتصال خواف به هرات، همه این‌ها قطعات یک پازل اند و ایران به دنبال آن است که با تکمیل این قطعات، بتواند به یک رشد شگرف در همکاری‌های حمل و نقل بین دو کشور برسد.
استقبال از برنامه ازبکستان برای احداث خط آهن شمال ـ غرب افغانستان
وی از برنامه ازبکستان برای اتصال خط آهن از شمال به غرب افغانستان را یک خبر بسیار خوب خواند و ضمن تبریک به خاطر این پیشرفت، خاطرنشان کرد که افغانستان نه تنها با کمک چابهار می‌تواند از موقعیت محصور در خشکی بیرون بیاید، بلکه با توسعه خطوط ریلی‌اش، بتواند به یک چهارراه برای اتصال به کشورهای حوزه آسياي مركزي ( CIS) هم تبدیل شود.
دکتر اشرفی با توجه به علاقمندی چین برای اتصال مستقیم به افغانستان در ولایت بدخشان نیز گفت، از آن‌جایی که شبکه ریلی ایران به ترکیه و اروپا وصل است، با اتصال چین و افغانستان از طریق مرز بدخشان و تکمیل اتصال افغانستان و ایران، این شبکه می‌تواند آلترناتیوی برای اتصال مسیرهای چین به اروپا باشد.
متن کامل گفت‌وگوی ویژه دکتر مهدی اشرفی، مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران با خبرنگار صدای افغان(آوا) در تهران، به شرح زیر است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
سوال: افغانستان به خصوص به دنبال مشکلاتی که در استفاده از مسیرهای ترانزیتی و بندری پاکستان دارد، از سال‌ها پیش حساب ویژه و خاصی روی بندر چابهار باز کرده و به همراه هند، برای استفاده از ظرفیت‌های این بندر، سرمایه‌گذاری نموده است. در نهایت، با امضای توافق‌نامه سه‌جانبه بندر چابهار، اکنون این بندر با تمام ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که دارد، در اختیار دولت و مردم افغانستان قرار گرفته است. به عنوان مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و کسی که مسائل مربوط به تجاري كردن مسيرهاي ترانزيتي عملا زیر نظر شما پیش می‌رود، نگاه و تعریف شما از مسأله افغانستان و بندر چابهار چیست؟
اشرفی: آقای وزیر در افتتاحیه بندر چابهار، از این بندر به عنوان دروازه ملل نام برد؛ این عبارت نشان‌دهنده نوع نگاه وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران به بندر چابهار است. ما این بندر را صرفا یک بندر منطقه‌ای یا ملی نمی‌بینیم، بلکه یک بندر بین‌المللی می‌بینیم که تمام کشورهای همسایه و منطقه از جمله افغانستان می‌توانند از پتانسیل‌های خدادادی و سرمایه‌گذاری که در این بندر انجام شده، بهره‌مند شوند.
کشور افغانستان یک کشور لند لاک یا محصور در خشکی است و ایران با پتانسیلی که نه تنها در چابهار، بلکه در کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان موسوم به موافقت‌نامه چابهار دارد، محلی برای فرار و رهایی افغانستان از انحصار از خشکی است. همان طور که می‌دانید، کشورهایی که محصور در خشکی اند، خواه ناخواه هزینه‌های تبادل با دنیای پیرامون‌شان افزایش پیدا می‌کند و باعث می شود که توسعه و رونق تجارت، در این کشورها خیلی سخت شکل بگیرد.
بر این اساس، فرصت بندر چابهار، فرصت بی‌نظیری برای افغانستان است که با دسترسی به آب‌های آزاد و کاهش هزینه‌های تبادل با دنیای پیرامونی خود، بیشترین استفاده را ببرد. همان‌طور که می‌دانید، هند نمی‌تواند تنها مبدأ صادرات و واردات افغانستان باشد، بلکه در آینده نه چندان دور و با توسعه‌ای که در صنایع افغانستان شکل می‌گیرد، افغانستان می‌تواند به بازارهای مصرف در اروپا، صنایع تولیدی در چین و حتی بازارهای شرق آسیا به عنوان یک موتور محرک توسعه اقتصادی توجه داشته باشد، و دسترسی میسر نخواهد شد مگر این‌که یک اتحاد استراتژیک بین دولت افغانستان و یکی از بنادر متصل به آب‌های آزاد شکل بگیرد که خدا را شکر امروز با تمهیداتی که جمهوری اسلامی ایران اندیشیده، این فرصت فراهم است و انشالله بخش دولتی و هم بخش خصوصی و تجار افغانستان بتوانند از این فرصت استفاده کنند؛ چون ما معتقدیم هیچ اتحاد استراتژیکی بدون حضور موثر بخش خصوصی و تجار شکل نمی گیرد.
ایران با محوریت چابهار، می‌تواند تا حدی مشکلاتی که در حال حاضر افغانستان برای دسترسی به آب‌های آزاد دارد را مرتفع کند و از محل چابهار و مرزهای زمینی ایران، مسیرهای جدیدی به بازارهای جدید به خصوص ترکیه ایجاد شود. امکاناتی که در حال حاضر وجود دارد، چه از طریق مراکز لوجستیک چابهار و چه مرزهای زمینی، ما آمادگی داریم برای دست‌یابی افغانستان به بازارهای جدید منطقه‌ای و بین‌المللی همکاری کنیم.
سوال: چه سهولت‌ها و مشوق‌هایی برای بخش خصوصی و تجار افغانستان در بندر چابهار وجود دارد؟
اشرفی: خوش‌بختانه در حوزه چابهار اتفاقات خوبی مخصوصا
با افغانستان افتاده؛ هم فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌نظیری شکل گرفته و هم مشوق‌های خوبی به خصوص برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستانی در نظر گرفته شده است. من فقط برخی از اعداد و ارقام را خدمت شما عرض می کنم که تمایل ایران را برای جذب سرمایه‌گذاری‌ها نشان می‌دهد؛
ـ حقوق و عوارض بندری در بندر چابهار تا 80 درصد تخفیف داده شده؛
ـ اگر کشتی‌ها بتوانند سرویس‌های منظم کشتی‌رانی داشته باشند، در هزینه‌های تخليه و بارگيري (THC) شان تا 90 درصد تخفیف لحاظ شده؛
ـ انبارداری کانتینرهای خالی تا 75 درصد تخفیف داده شده؛
ـ و حتی برای بار ترانزیتی گندم هند به افغانستان، با توجه به این‌که این بار آذوقه و مایحتاج ملت افغانستان بود، هزینه‌های انبارداری صفر در نظر گرفته شد. خدا را شکر شاهد ترانزیت بار گندم 110 هزار تنی در اولین تلاش سه کشور برای حمل بار ترانزیتی بودیم که در بندر چابهار تخلیه شد و بندر چابهار نقشی کلیدی در شکل‌گیری زنجیره ترانزیتی بین هند و افغانستان داشت.
در ادامه انتقال گندم هند به افغانستان، ما در حال حاضر شاهد ترانزیت حبوبات از هند به افغانستان هستیم که نشان می‌دهد تجربه ترانزیت گندم، تجربه مناسبی بوده و برای ما هم درس‌هایی داشته، این تجربه کمک می‌کند که ترانزیت در این مسیر قدم به قدم شکل بگیرد و همکاری سه کشور با محوریت چابهار اتفاق بیافتد.
ما در ماه آبان(عقرب) سال جاری، به همت سازمان محترم بنادر و کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، در تدارک برگزاری اولین جلسه شورای هماهنگی کریدور چابهار به عنوان کریدور ترانزیتی ایران، هند و افغانستان هستیم، که در کنار آن، یک روز معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری تحت عنوان روز بازاریابی تدارک دیده شده است. این فرصت به تجار افغانستان و بین‌المللی کمک خواهد کرد با پتانسیل‌های بندر چابهار و در مسیرهای ترانزیتی هند، افغانستان و ایران بیشتر آشنا شوند و بتوانند حلقه‌های تجاری شکل‌دهنده این مسیر ترانزیتی را افزایش بدهند.
سوال: چه سهولت‌ها و مشوق‌هایی برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل و ترانزیت بخش خصوصی افغانستان در بندر چابهار وجود دارد؟
اشرفی: از نظر ما هزینه‌های ترانزیت و هزینه‌های دیگری که بین دو کشور وجود دارد، قابل کم کردن است و این مسأله در نشست‌هایی که بین سازمان‌های متولی راه‌داری دو کشور، سازمان راه‌داری و حمل و نقل جاده‌ای ایران و وزارت ترانسپورت افغانستان انجام شده، مطرح شده که این آمادگی از طرف ایران وجود دارد که این هزینه‌ها به صورت متقابل کاهش پیدا کند. این کاهش هزینه‌ها منجر به کاهش هزینه تبادل برای افغانستان خواهد شد و فرصت‌های جدیدی برای تولید کالا با قیمت‌های پایین‌تر و تجاری کردن مسیر فراهم خواهد گردید. هرقدر شما این هزینه‌های تبادل را کاهش بدهید، فرصت‌های جدیدی برای تولید، تبادل و صادرات کالا از مسیر ایران شکل می‌گیرد و این آمادگی هم در ایران وجود دارد، تا آن‌جا که طرف افغانستان حاضر است و آمادگی دارد، ما هم این هزینه‌ها را کاهش بدهیم و حتی به صفر برسانیم.
سوال: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی افغانستان در بندر چابهار تاکنون چگونه بوده است؟
اشرفی: ایران نه تنها خودش سرمایه‌گذاری کرده، بلکه از سرمایه‌گذاری تجار کشورها به خصوص تجار افغانستان استقبال می‌کند تا آن‌ها بیایند در این‌جا سرمایه‌گذاری کنند؛ کما این‌که سرمایه‌گذاری تجار افغانستان در بندر چابهار شکل گرفته است. در مراکز لوجستیکی که ما در بندر چابهار داریم، طرف‌های افغانستانی در حال سرمایه‌گذاری اند، اما این به هیچ عنوان راضی‌کننده نیست و امیدواریم با توجه به این‌که ایران شریک اول تجاری افغانستان است، به نسبت این حجم از مراودات و سابقه طولانی مودت و دوستی بین دو ملت، این سرمایه‌گذاری مشترک با حجم بیشتری شکل بگیرد.
سوال: سرمایه‌گذاری تجار افغانستانی در کدام حوزه‌ها بوده، آیا شما آماری در مورد حجم این سرمایه‌گذاری‌ها دارید؟
اشرفی: نه متأسفانه، فعلا آمار دقیقی ندارم، ولی من می‌توانم زمینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف را بازگو کنم؛
ـ در حوزه احداث انبارهای سرپوشیده و مکانیزه؛
ـ احداث محوطه‌های نگه‌داری کانتینری و موضوعات مرتبط با لوجستیک؛
ـ احداث پایانه‌های نفتی برای ترانزیت یا سواپ فرآورده‌های نفتی از محل بندر چابهار؛
ـ سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن نفتی؛
ـ ایجاد کارخانه‌های تولیدی یا صنایع ارزش افزوده در پس‌کرانه بندر و در منطقه آزاد چابهار؛
ـ تولید انرژی و بهره‌برداری از نیروگاه‌های برق.
این‌ها بخشی از محورهایی است که برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار وجود دارد و با مشوق‌هایی که در نظر گرفته شده، به خصوص در حوزه عملیات بندری، می‌تواند زمینه بسیار مناسبی برای حضور تجار افغانستان در این منطقه باشد.
سوال: در نشست اخیری که میان وزیر ترانسپورت افغانستان با مقام‌های جمهوری اسلامی به خصوص رییس سازمان بنادر و کشتی‌رانی و وزیر راه و شهرسازی صورت گرفت نیز یک قسمت عمده مذاکرات در مورد کاهش هزینه‌های حمل و نقل و ترانزیت بین دو کشور بود، توافقات در این حوزه چگونه بوده و چگونه عملیاتی خواهد شد؟
اشرفی: قرار شد سازمان راه‌داری و حمل و نقل جاده‌ای ایران، به عنوان متولی موضوع حمل و نقل جاده ای در کشور از طرف ایران این مسأله را دنبال کند و جلسات کارشناسی را برگزار نماید، و طبق همان توافقی که بین دو کشور انجام شده، در مرحله اول به صورت دو طرفه نسبت به کاهش هزینه‌ها اقدام کنند و در مراحل بعدی، حتی در صورت موافقت، آن را به صفر و حذف عوارض برسانند.
سوال: یکی بندر و دیگری منطقه آزاد چابهار است، تا چه اندازه هماهنگی و تعامل بین این دو بخش یا منطقه برای جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، به خصوص از افغانستان وجود دارد؟ چون این دو منطقه، مربوط به دو سازمان در جمهوری اسلامی ایران می‌شود؛ سرمایه‌گذاران افغانستان از مدت‌ها قبل در منطقه آزاد چابهار حضور دارند و از سهولت‌های این منطقه استفاده می‌کنند.
اشرفی: بر اساس ابتکاراتی که معاونت حمل و نقل اندیشیده، ما معتقدیم که سازمان‌های متنوع و مختلف برای ایران معنی دارد، ولی برای طرف‌های خارجی و تجار و افراد بین‌المللی، فقط یک نقطه تماس در ایران وجود دارد که وظیفه هماهنگی نه تنها بین این دو سازمان، بلکه هماهنگی ارگان‌هاي مختلفی که در حوزه ترانزیت درگیر اند را به عهده دارد. در همین خصوص، با ابتکاری که در معاونت حمل و نقل و وزارت راه و تلاش‌های شخص جناب آقای وزیر انجام شده، مفهومی به نام «مدیریت کریدور» ایجاد شده که به دنبال ایجاد یک نقطه تماس واحد با تجار و سرمایه‌گذاران در حوزه ترانزیت بین‌المللی است.
این مدیریت، نقطه تماس واحد بین تجار و تمام ذی‌نفع‌هایی که در داخل ایران فعال اند، خواهد بود و هماهنگی بین آن‌ها را انجام می‌دهد. در حال حاضر مدیریت کریدور برای کریدور تجاری چابهار مشغول به کار است و به خصوص در حوزه ترانزیت گندم، این مدیریت نقش کلیدی برای هماهنگی و اجرای موفقیت‌آمیز این انتقال داشت. این تجربه موفق می‌تواند در سایر حوزه‌ها هم راهگشا باشد. درس‌هایی که ما، طرف‌های افغانستان و خود دولت هند از این تجربه گرفته، سبب خواهد شد که مدیریت کریدور چابهار روز به روز بالغ‌تر خواهد شد و هماهنگی‌های خوبی را در راستای حل دغدغه‌های تجار به وجود آورد تا تاجرانی که وارد ایران می‌شوند، نگران درگیری با سازمان‌های مختلف نباشند، بلکه با یک نقطه تماس واحد می‌توانند مشکلات‌شان را حل کنند.
سوال: این مدیریت کریدور به لحاظ ساختاری و سازمانی عملا ایجاد شده است؟
اشرفی: بله، مدیریت کریدور در معاونت حمل و نقل وزارت راه وجود دارد و با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارد، می‌تواند در راستای حل مشکلات و ایجاد هماهنگی میان تاجران و سرمایه‌گذاران خارجی با نهادهای مسئول در داخل ایران اقدام کند. یکی از ابزارهایی که مدیریت کوریدور برای ایجاد هماهنگی‌ها دارد، شوراي عالی هماهنگی ترابری کشور است که موضوعات مرتبط با ترانزیت و لوجستیک را به صورت خاص در کارگروه‌های ویژه مورد بحث و بررسی و حل مشکل قرار می‌دهد.
سوال: مسیرهای ترانزیتی منتهی به بندر چابهار تا چه اندازه آماده بهره‌برداری است؛ مسیرهایی که بتواند به چندین نقطه مرزی بین دو کشور ایران و افغانستان متصل شود. ما در سفر به بندر چابهار دیدیم که کارها در قسمت ایجاد خط آهن چابهار در حال انجام است.
اشرفی: بندر چابهار در حال حاضر دارای یک ظرفیت 8 میلیون تنی است، و تقریبا ما چیزی نزدیک به یک و نیم میلیون تن عملکرد تخلیه و بارگیری را در این بندر در سال 1396 داشتیم. این عملیات تخلیه و بارگیری نشان‌دهنده وجود زیرساخت‌های مکفی برای عملکرد فعلی بندر چابهار است. این‌که ما موفق شدیم بار ترانزیتی گندم هند را به افغانستان منتقل کنیم، نشان می‌دهد که لینک‌های ارتباطی ما در حوزه جاده‌ای وجود دارد؛ ولی ما معتقدیم که این ظرفیت آینده ارتباطات، حمل و نقل و لوجستیک کشور کافی نیست و به دنبال این هستیم که این ظرفیت‌ها را توسعه بدهیم. بنابراین در حال حاظر هیچ نگرانی برای تجار در ایجاد ارتباط نه تنها بین مرزهای افغانستان و بندر چابهار، بلکه حتی با سایر بنادر ایران وجود ندارد. در حال حاضر، در بندر شهید رجایی بندرعباس که مهمترین بندر کشور است، ناوگان افغانستان تردد دارد.
ایران از لحاظ پس کرانه و لینک‌های ارتباطی با بنادر، وضعیت خوبی دارد، ولی با توجه به این‌که ما طرح‌های توسعه داریم و می‌خواهیم ظرفیت‌های بندر چابهار از این 8 میلیون تن نیز فراتر برود؛ بر این اساس، ایجاد ارتباط ریلی بین چابهار ـ زاهدان و اتصال چابهار به شبکه ریلی ایران از یک‌سو و از سمت دیگر، اتصال شبکه ریلی افغانستان به شبکه ریلی ایران از مرز شمتیغ، در دستور کار است تا بتواند جواب‌گوی توسعه آتی بندر چابهار و افزایش تبادلات معنی‌دار و بسیار زیاد بین ایران و افغانستان، چه در حوزه واردات و صادرات و چه در حوزه ترانزیت و دسترسی صنایع و تجار افغانستان به آب‌های آزاد باشد. تاکنون این پروژه به طول 600 کیلومتر، 33 درصد پیشرفت فیزیکی داشته با ظرفیت انتقال 7.7 میلیون تن کالا، پیش‌بینی می‌شود تا سال 1399 به اتمام برسد.
در ادامه ما شاهد اتصال چابهار به سرخس برای دسترسی به كشورهاي آسياي مركزي(CIS) و از این طرف برای دسترسی افغانستان به مرز شمتیغ هستیم. مرز شمتیغ هم پیشرفت خیلی خوبی داشته و با مساعدتی که هر دو کشور داشته‌اند،
پروژه خواف ـ هرات پیشرفت خیلی مناسبی داشته است. توسعه بندر چابهار، خط ریلی چابهار ـ زاهدان، خط ریلی شمتیغ و اتصال خواف به هرات، همه این‌ها قطعات یک پازل اند و ایران به دنبال آن است که با تکمیل این قطعات، بتوانیم به یک رشد شگرف در همکاری‌های حمل و نقل بین دو کشور برسیم.
سوال: دیده می‌شود بهره‌برداری از پروژه خواف ـ هرات با تأخیر مواجه شده است. ریاست جمهوری افغانستان علاقه‌مند است این پروژه هرچه زودتر بین دو کشور مورد بهره‌برداری قرار بگیرد. این پروژه چه زمانی آماده بهره‌برداری خواهد بود؟
اشرفی: تا جایی که من خبر دارم، روند پروژه مطابق برنامه بوده و قسمت چهارم پروژه که فکر می‌کنم کشور ایتالیا مسئولیت آن‌را به عهده گرفته، کار خود را انجام می‌دهد. از این طرف و در ایران نیز جانمایی نهایی ایستگاه شمتیغ در دستور کار است که کارهایش در حال انجام است و بعید می‌دانم که مشکل خاصی در روند این پروژه وجود داشته باشد. هماهنگی‌ها در حوزه‌های مختلف زمان‌بر است، ولی قسمت ایران، تکمیل شده، ایستگاه مرزی هم در دست احداث است و انشالله در آینده نه چندان دور، شاهد افتتاح این مسیر خواهیم بود.
سوال: خبر جالب هم این است که ازبکستان در حال آماده شدن برای احداث خط آهن حیرتان در شمال افغانستان تا هرات در غرب کشور است. هم‌چنین چین و پاکستان نیز علاقمند اند به این خط آهن بپیوندند. علاوه بر استفاده‌هایی که افغانستان از ایران می‌برد، توسعه خط آهن در افغانستان و اتصال آن به خط آهن ایران، چه مزایایی برای جمهوری اسلامی خواهد داشت؟
اشرفی: این خبر بسیار خوبی برای افغانستان است که نه تنها با کمک چابهار بتواند از موقعیت محصور در خشکی بیرون بیاید، بلکه با توسعه خطوط ریلی‌اش، بتواند به یک چهارراه برای اتصال به کشورهای كشورهاي آسياي مركزي(CIS) هم تبدیل شود، و این خبر بسیار خوبی است و من تبریک می‌گویم.
کشور ایران هم با نگاه حسن هم‌جواری و این‌که توسعه همسایگان را به مثابه توسعه خود می‌داند، از تمام پروژه‌هایی که بتواند به توسعه حمل و نقل و به دنبال آن توسعه اقتصادی کشورهای همسایه منجر شود، استقبال می‌کند. اگر پروژه‌ای که شما ذکر کردید و اتصال از طریق مرز بدخشان به چین و تکمیل اتصال به افغانستان و ایران نهايي شود، از آن‌جایی که شبکه ریلی ایران به ترکیه و اروپا وصل است، این شبکه می‌تواند الترناتیوی برای اتصال مسیرهای چین به اروپا باشد و از این محل، هر دو کشور منتفع خواهند شد.
سوال: ما در سفر به بندر و منطقه آزاد چابهار به یک‌سری مشکلات اقامتی سرمایه‌گذاران افغانستانی و رفت و آمد آن‌ها برخوردیم. نگاه شما به این مشکلات چیست؟
اشرفی: به هر حال، سرمایه‌گذاری در کشورهای همسایه، کشورهای خارجی، تابع مقررات و قوانین داخلی آن کشورهاست، یعنی سرمایه گذاران باید بپذیرند که مطابق قوانین و عرف داخل آن کشورها رفتار کنند. ما از حوزه وزارت راه و شهرسازی، معاونت حمل و نقل، تمام تلاش مان برای ایجاد یک فضای امن، مناسبت و تسهیل شده برای تجار و سرمایه‌گذاران افغانستان است، ولی به هر حال، این به معنی راهی برای عدم تمکین به مقررات داخلی کشور نیست، ولی ما سعی می کنیم مشکلات خاصی در این حوزه برای طرف‌های افغانستان ایجاد نشود.
انتهای پیام
