«مهربانی و ایثار، محصول یک آدم سالم است»

دوازدهمین دوره ویژه برنامه «تعزیت آفتاب» توسط اعضای کانون فرهنگی امام حسین (ع) مسجد میرنشانه کاشان از شنبه 28 مهرماه آغاز شد. «دکتر عبدالله امیدی»، مدیرگروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی کاشان، سخنران نخستین شب این برنامه بود. «شفقت از نگاه روانشناسی مدرن» عنوانی بود که وی برای سخنرانی خود برگزیده بود. دکتر امیدی، سخنان خود را با طرح این پرسش‌ها که «شفقت، عطوفت و مهربانی به چه معناست؟ و آدم‌های مهربان و شفیق، چه ویژگی‌هایی دارند؟» آغاز کرده و در ادامه به تبیین و پاسخ دادن به این موضوعات پرداخت.

به گزارش دریافتی انصاف نیوز، دکتر امیدی با بیان این نکته که شفقت، «وارستگی» می‌خواهد و وارستگی به معنای رها شدن از تن و نفسانیت و دنیا و زندگی است؛ با ذکر مثال های عینی به تبیین «وارستگی» پرداخت و گفت: «در دین، عرفان، روان شناسی و… موضوع وارستگی مطرح شده است. خیلی چیزها مورد پسند ما نیستند؛ مثلا بدن، چهره، هوش، زندگی، اطرافیان و…؛ و ما آنها را بر نمی‌تابیم. ذهن کمال‌گرای ما با نقصان کنار نمی‌آید. ولی باید بدانیم اگر می‌خواهیم نسبت به هم مهربان باشیم، باید بتوانیم با نقیصه مواجه شویم و درد را تجربه کنیم. اگر این درد را تجربه کنیم، می توانیم به وارستگی برسیم. اگر با آدم هایی بودیم که به سلیقه ی ما نبودند ولی ما آن ها را بدون دستکاری کیفی و کمی، پذیرفتیم، یعنی توانسته ایم مهربانی و شفقت را تجربه کنیم».

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کاشان، در ادامه‌ی صحبت‌هایش، به طور فهرست‌وار، به بیان ویژگی‌های انسان های مهربان و شفیق پرداخته و بیان داشت:

«نخستین ویژگی که آدمی باید داشته باشد تا بتواند مهربان و شفیق شود، نوعی «مراقبت» است؛ مراقبت از خود و اطرافیان و زندگی. مراقبت یعنی به خودمان و زندگی توجه کنیم و هر کاری که از دستمان بر می‌آید انجام دهیم. در واقع باید، شفیق و مهربان بودن، جزء ارزش های ما باشد و از آن مراقبت کنیم. و اگر قرار باشد آدم مهربانی باشیم، باید آدم سالمی باشیم، چون مهربانی نیاز به انعطاف روانی دارد.

دومین ویژگی در ادامه‌ی ویژگی قبلی است. کسی که مراقبت می کند، نیاز به «حساسیت» دارد؛ یعنی گوش به زنگ و آماده است. مثل گلدانی که در گوشه اتاق میگذاریم و حساس هستیم که آسیب نبیند؛ یا مثلاً کسی که دین ورزی، جزء ارزش هایش شود، با حساسیت مطلقی از دین و آئین‌هایش مثل نماز و روزه مراقبت می کند. بنابراین باید دائماً حساس و مراقب شفقت ورزی باشیم و همچنین در مراقبت از شفقت باید از خود بیرون بیاییم و به دیگری بپردازیم».

«بهره وری و برخورداری از هیجانات و احساسات مثبت» سومین خصیصه‌ای بود که دکتر امیدی در تبیین شفقت ورزی، مطرح کرد. عزت نفس، دگر دوستی و امنیت، سه نمونه‌ای بود که وی برای تبیین این ویژگی نام برد و ادامه داد: «این ویژگی‌ها کمک می‌کنند که از خودمان دربیاییم و به بقیه فکر کنیم. و باید بدانیم اگر افسرده یا مضطرب باشیم، تمرکز ما را کاهش داده و شفقت ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تجلی این هیجانات در جسم هم نمود دارد. به همین دلیل است که شما می بینید آدم های مهربان، آدم‌های آرامی هستند. در واقع هم روان و هم بدن آدمی باید آرام باشد تا شفقت ورزی‌اش به درستی حس شود».

سخنران نخستین شب از دوازدهمین دوره ویژه برنامه تعزیت آفتاب، چهارمین ویژگی انسان‌های مهربان را داشتن «تفکر و استدلال» بر شمرد و گفت: «شفقت، نیاز به تفکر و استدلال دارد و نباید صرفاً به خاطر احساسات، ابراز شود. حتی گاهی دلسوزی‌های نادرست، نوعی سوءاستفاده عاطفی است و نباید با شفقت اشتباه شود. مثل دلسوزی نادرست برخی والدین نسبت به فرزند، که او را مسیر استقلال دور می کند. حرکت امام حسین (ع) هم، خودکشی یا داسوزی عاطفی نیست، بلکه بر اساس استدلال و تفکر است. اگر فرد آماده روبرو شدن با درد شد، یعنی «درد تمیز» را تجربه کرد و از «درد کثیف» رها شد، می تواند به شفقت برسد».

«همدلی کردن» پنجمین ویژگی بود که دکتر عبدالله امیدی، به عنوان خصلت انسان‌های شفیق برشمرد و گفت: «همدلی یعنی بتوانیم خودمان را جای دیگران بگذاریم و احساسات و رفتار آنها را درک کنیم. همدلی تابعی از رشد آدم‌هاست و رشد یعنی رهایی از احساس خود و توانایی درک موقعیت احساسات دیگری و در واقع خود را در جلد دیگری گذاشتن. اگر انسانی گرفتار نیازها و احساسات و نامنی های خودش باشد، نمی تواند همدلی کند و در نتیجه چنین انسانی، شفیق و مهربان نخواهد شد».

دکتر عبدالله امیدی، ششمین ویژگی یک انسان شفیق را «پرهیز از قضاوت کردن» بر شمرد و گفت: «درست است که قوه‌ی قضاوت، بخشی از عقل ماست ولی با رشد ما، این قوه می تواند باعث بروز رفتار غیر اخلاقی شود. در واقع ذهن ما برای قضاوت رشد کرده است ولی ما به لحاظ اخلاقی در جایگاه قضاوت نیستیم. مثلا حسادت کردن، کار قضاوت ذهن است ولی این که ما طبق آن رفتار کنیم یا خیر، مربوط به انسانیت ما است. بنابراین یکی از رهایی‌های حیاتی ما باید رها شدن از قضاوت های ذهن باشد. ایجاد قضاوت در ذهن، در اختیار ما نیست ولی مراقبت و در دام آن نیفتادن، دست خودمان است؛ اینجاست که ادیان، فلاسفه و روان شناسان، نقش دارند».

«تصویر سازی ذهنی»، هفتمین و آخرین ویژگی بود که دکتر امیدی به عنوان ویژگی یک انسان مهربان و شفیق برشمرد و ادامه داد: «به بیان روانشناسان، ما وقتی خشمگین می‌شویم، دچار نشخوار فکری می‌شویم و رفتاری را که قرار است انجام دهیم، در ذهن، تصویر سازی می‌کنیم. برای رفتارهای مثبت مانند رفتار مشفقانه هم باید همینطور باشد و نمود تصویری در ذهن ما ایجاد شود. در واقع نباید اجازه بدهیم آلودگی‌های ذهنی در ما رشد کند. این آلودگی‌ها، انعطاف آدم را کاهش داده و شفقت را از او می‌گیرد. بنابراین، مهربانی و در درجه بالاتر ایثار، محصول یک آدم سالم است».

با پایان سخنرانی دکتر عبدالله امیدی، پرسش و پاسخ کتبی نیز انجام شد.

شعرخوانی آئینی «زهرا سادات رضوی» در ابتدای برنامه امشب تعزیت آفتاب، از دیگر بخش‌های این برنامه بود.

دوازدهمین دوره برنامه تعزیت آفتاب، از شنبه 28 مهر آغاز شده و تا پنجشنبه 3 آبان ادامه خواهد داشت. آیت الله حسین عرب، سخنران دومین شب این برنامه خواهد بود.

انتهای پیام