گفت‌وگوی موشکی يا مذاكره موشكی؟!
سارا معصومی در روزنامه‌ی اعتماد نوشت: آيا ايران با كشوري مذاكره موشکی دارد؟ آيا مذاكره درباره توانمندي موشكي ايران خوابي است كه اروپا همصدا با امريكا براي تهران ديده و ايران را در منگنه قرار داده است؟ مساله آزمايش‌هاي موشكي ايران به حربه جديدي براي پيشبرد پروژه ايران‌هراسي مدنظر دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا و چهره‌هاي حاضر در تيم امنيت ملي وي تبديل شده است. ايران‌ستيزهاي حاضر در يمين و يسار دونالد ترامپ از مايك پمپئو در جامه وزير خارجه تا جان بولتون در جايگاه مشاور امنيت ملي، در چندماه گذشته از خروج امريكا از برجام تلاش كرده‌اند، اجماع جهاني پيرامون دو مساله را جلب كنند: فعاليت‌هاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشكي ايران. تلاش‌هاي ايران به حل مساله يمن در چندماه اخير كه در جريان مذاكرات ايران با چهار كشور اروپايي يعني فرانسه، بريتانيا، آلمان و ايتاليا انجام شد، در كنار همكاري‌هاي سه‌جانبه ايران، روسيه و تركيه در قالب ابتكار آستانه براي كاستن از سطح تنش در سوريه منجر به اين شد كه رفتار اروپايي‌ها با تهران در مسائل منطقه‌اي آرام‌تر از قبل شود. بر همين اساس تمركز تيم ايران‌ستيز ترامپ در چند هفته اخير بيشتر روي آزمايش‌هاي موشكي ايران قرار داشته است. در اين سناريو، امريكا تلاش مي‌كند با بزرگنمايي درباره برنامه موشكي ايران يا تحريف واقعيات درباره توانمندي تعريف شده براي موشك‌هاي ايران و ماهيت هسته‌اي بخشيدن به آنها، حمايت كشورهاي اروپايي را به دست آورد.
كمپين چند ماهه امريكا عليه برنامه موشكي ايران
اوايل آذرماه بود كه مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا با انتشار توييتي اعلام كرد كه ايران دست به آزمايش يك موشك برد-متوسط بالستيك زده است كه مي‌تواند بخش‌هايي از اروپا و سراسر خاورميانه را هدف قرار دهد. پمپئو ادعا كرده بود كه اين كار ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل است كه ايران را از هرگونه فعاليت مرتبط با موشك‌هايي كه با قابليت حمل كلاهك هسته‌اي طراحي شده‌اند، از جمله فعاليت پرتاب موشك با استفاده از اين‌گونه فناوري موشكي بالستيك، منع مي‌كند. پيش از پمپئو، مشاور امنيت ملي ترامپ نيز در توييتي مشابه اين آزمايش موشكي ايران را مورد انتقاد قرار داده و ادعا كرده بود كه واشنگتن اين رفتارها را تحمل نخواهد كرد. در آن مقطع زماني، جرمي هانت وزير خارجه انگليس هم در دنباله‌روي از امريكا در توييتر خود ضمن محكوم كردن اين آزمايش موشكي نوشت: آزمايش اين موشك «عملا تحريك‌آميز، تهديدآميز و خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد است.»
همزمان با طرح اين ادعاها و تلاش امريكا و برخي متحدانش در اروپا براي تحريف متن قطعنامه 2231 درباره آزمايش‌هاي موشكي ايران، محمدجواد ظريف در توييتر خود نوشت: كساني كه با برجام آشنا هستند، مي‌دانند موشك‌ها در برجام هيچ ممنوعيتي ندارد. وزير خارجه كشورمان همچنين با اشاره به خروج امريكا از برجام و نقض قطعنامه 2231 توسط واشنگتن با اين اقدام نوشت: «سورئاليسم اكنون به مشي امور خارجي ايالات متحده بدل شده، در حالي كه خود، قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض مي‌كند (و حتي به تهديد ديگراني مي‌پردازد كه نمي‌خواهند با اجراي تحريم‌هاي غيرقانوني ايالات متحده اين قطعنامه را نقض كنند) حالا به غلط، ايران را به نقض دقيقا همان قطعنامه متهم مي‌كند؛ رياكاري».
در حالي كه فضاسازي‌ها درباره آخرين آزمايش موشكي ايران ادامه داشت، محمدجواد ظريف روز 24 آذرماه در حاشيه نشست دوحه بار ديگر به روشنگري درباره ماهيت برنامه موشكي ايران پرداخت و گفت: موشك‌هاي ايران قابل مذاكره نيستند. قطعنامه ۲۲۳۱ تنها به كلاهك هسته‌اي موشك‌ها اشاره دارد و بازدارنده آزمايش موشكي نيست. جمهوري اسلامي ايران هيچ كلاهك هسته‌اي در اختيار ندارد كه بخواهد برايش موشك بسازد. ما نسبت به ديگران در منطقه از موشك‌هاي كمتري استفاده مي‌كنيم و به همين خاطر نيز از ابتدا اعلام كرديم كه موشك‌هاي‌مان قابل مذاكره نيستند.
محمدجواد ظريف در دوحه نيز براي چندمين بار تاكيد كرد كه برجام، آزمايش موشك براي ايران را ممنوع نكرده و قطعنامه ۲۲۳۱ هم خواستار عدم استفاده از موشك‌هايي با قابليت حمل كلاهك هسته‌اي شده، نه ممنوعيت اين موشك‌ها. وزير خارجه ايران از همتاي امريكايي خود خواست كه قطعنامه ۲۲۳۱ را مطالعه كند و بداند كه موشك‌هاي نقطه‌زن به كلاهك‌هاي متعارف مجهزند.
گفت‌وگو و شفاف‌سازي آري، مذاكره هرگز
تلاش‌هاي امريكا براي جلب اجماع عليه برنامه موشكي ايران به نشست آذرماه شوراي امنيت درباره سازوكار اجراي قطعنامه ۲۲۳۱ هم رسيد و در آن جلسه مايك پمپئو در مرثيه‌سرايي براي قطعنامه ۱۹۲۹ تاكيد كرد كه امريكا خواهان بازگرداندن محدوديت‌هاي موشكي آن قطعنامه است. وزراي خارجه ساير كشورها هر چند در آن جلسه از برجام حمايت كردند، اما انتقادهايي را نسبت به برنامه موشكي ايران وارد دانستند. در همان جلسه نماينده انگليس مواضع بسيار تندي عليه برنامه موشكي ايران داشت. خبرنگار اعتماد در نشست هفتگي خبرنگاران با بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه در تاريخ 27 آذرماه از وي سوال كرد: به نظر مي‌رسد، اروپا در حال تاثيرپذيري از دولت ترامپ در انتقاد از فعاليت‌هاي موشكي ايران است. هر چند وزير خارجه مي‌گويد برنامه موشكي ما قابل مذاكره نيست اما در چنين شرايطي آيا ايران برنامه‌اي براي رايزني در اين باره با اروپا دارد؟ بهرام قاسمي در همان مقطع زماني با تكرار رويكرد واحد وزارت خارجه در پاسخ به پرسش‌هايي درباره برنامه موشكي ايران و مطالبه‌هاي اروپا و امريكا گفت: هيچ دو كشوري نيستند كه در همه مسائل داراي اشتراك نظر باشند، در حوزه برجام كشورهاي اروپايي مانند ساير كشورهاي جهان مواضع مشخص، راسخ و جدي در مخالفت با امريكا و اعتقاد به حفظ برجام دارند. برخي بيشتر و برخي كمتر تلاش مي‌كنند، براي اينكه ايران بتواند از مواهب مشخص شده و در نظر گرفته شده در برجام بهره‌مند شود. بنابراين در بحث برجام ديدگاه‌ها قطعا مشترك است. در حوزه مسائل موشكي اين اختلاف‌نظر بين ما و برخي كشورهاي اروپايي با شدت بيشتري وجود دارد و با برخي نيز شايد كمتر. ولي به هر حال اين موضوع مطرح مي‌شود و اروپايي‌ها از آن ابراز نگراني مي‌كنند. از ديدگاه ما اين نگراني كاملا بي‌ربط است و ناشي از تلاش بدخواهاني است كه به سمت يك جنگ رواني سخت عليه ايران روي آورده‌اند تا اين‌گونه مسائل را بيشتر مطرح كنند.
قاسمي در بخش ديگري از پاسخ به «اعتماد» تصريح كرد: ما در مورد همه مسائل جهان با همه كشورها گفت‌وگو كرديم و گفت‌وگو خواهيم كرد. ما سياست‌هاي خود در خصوص موشكي كه كاملا شفاف است را با همسايگان و ديگر كشورها مطرح و در اين مورد گفت‌وگو كرديم و قطعا اين شفاف‌سازي را ادامه خواهيم داد. اما در اين باره هيچ وقت در شرايط مذاكره قرار نداريم و بر سر امنيت، كيان و آب و خاك خودمان كه امروز مسووليت آن را داريم و بايد براي آيندگان به عنوان يك ميراث حفظ كنيم، مذاكره نخواهيم كرد.
ادعاي وزير خارجه فرانسه قابل قبول‌تر از سخن سخنگوي ايران
تقابل ميان امريكا، برخي كشورهاي اروپايي با ايران بر سر آزمايش‌هاي موشكي در آذرماه آخرين مورد از اين تنش‌ها نبود. آزمايش‌هاي موشكي گاه به گاه ايران و عكس‌العمل امريكا و كشورهاي اروپايي به اين آزمايش‌ها هر از چند گاهي بحث مذاكره موشكي را در ايران و بخصوص در طيف مخالفان و منتقدان دولت پررنگ مي‌كند. امريكا و كشورهاي اروپايي در محكوم كردن آزمايش‌هاي موشكي ايران وحدت نظر دارند، اما همزمان دو تعبير متفاوت از اين مساله دارند. در حالي كه امريكا مي‌گويد آزمايش‌هاي موشكي ايران خلاف قطعنامه 2231 است و ايران را به واسطه اين آزمايش‌ها به نقض قطعنامه متهم مي‌كند، كشورهاي اروپايي در بدترين حالت اين آزمايش‌ها را ناسازگار با قطعنامه خوانده‌اند. مقام‌هاي متفاوت ايران از رييس‌جمهور تا دبير شوراي عالي امنيت ملي، از وزير خارجه تا معاون سياسي و سخنگوي اين وزارتخانه همگي موضع واحدي اتخاذ كرده و تاكيد دارند كه ايران درباره توانمندي‌هاي دفاعي خود مذاكره نمي‌كند.
ظرف چند روز اخير اظهارات ژان ايو لودريان وزير خارجه فرانسه درباره برنامه موشكي بالستيك ايران باز هم اين مساله را به صدر برخي رسانه‌هاي داخلي آورده است. لودريان در اظهارات اخيرش تاكيد كرده بود كه اگر گفت‌وگوهاي فرانسه با ايران درباره برنامه موشكي بالستيك ايران به نتيجه نرسد، پاريس آماده اعمال «تحريم‌هاي سخت» عليه ايران است. وزير خارجه فرانسه در بيانيه‌اي ضمن اعلام اين مساله گفته بود كه مقام‌هاي جمهوري اسلامي هم از اين وضعيت آگاه هستند و اين مساله در گفت‌وگوهايي كه ميان تهران و پاريس در جريان است، مطرح شده است.
پس از اين اظهارات لودريان، برخي رسانه‌هاي داخلي كه حجت را بر راستگويي مقام خارجي و كتمان حقيقت از سوي مقام‌هاي وزارت خارجه كشورمان قرار داده‌اند با انتقاد از بيانيه سخنگوي وزارت خارجه در محكوميت اظهارات لودريان ادعا كردند كه بهرام قاسمي در بيانيه خود عدم مذاكره موشكي ميان ايران و فرانسه را تكذيب نكرده يا از كنار رد اين مساله عبور كرده است. اين در حالي است كه نگاهي به متن واكنش سخنگوي وزارت خارجه نسبت به اظهارات لودريان اين ادعاي برخي رسانه‌هاي منتقد دولت را رد مي‌كند. بهرام قاسمي در بيانيه‌اي كه 5 بهمن ماه منتشر شد ضمن تكرار چندباره اين مساله كه قابليت‌هاي موشكي ايران بخشي از توان مشروع دفاعي و ضامن امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران است، تاكيد كرده بود كه ايران قابليت‌هاي دفاعي خود را بر مبناي ارزيابي واقعي از تهديدهاي موجود طراحي كرده و تا هر جا كه لازم بداند آن را تقويت خواهد كرد. قاسمي در بخش‌هاي ديگري از همان بيانيه مستقيما اشاره مي‌كند كه آنچه آقاي لودريان از آن با عنوان گفت‌وگوهاي ميان ايران و فرانسه در اين باره نام برده همان گفت‌وگوهاي سياسي دوجانبه و مستمري است كه ميان ايران و كشورهاي ديگر به شمول فرانسه در جريان بوده و همچنان هم ادامه دارد. سخنگوي وزارت خارجه در ادامه براي چندمين بار تاكيد مي‌كند كه توان موشكي ايران قابل مذاكره نيست. بهرام قاسمي در ادامه باز هم ماهيت گفت‌وگوها ميان ايران و فرانسه را به لودريان يادآوري كرده و هشدار مي‌دهد كه اين قبيل موضع‌گيري‌هاي پاريس برخلاف روح حاكم بر گفت‌وگوهاي سياسي ميان دو كشور است. نگاهي به اين موضع‌گيري نشان مي‌دهد كه اظهارات لودريان درباره طرح مساله موشكي با ايران در گفت‌وگوها با تهران به معناي مذاكره يا حتي گفت‌وگوي صرفا موشكي ميان ايران و فرانسه نبوده بلكه حتي به فرض صحت ادعاي لودريان درباره طرح مساله موشكي با ايران از سوي پاريس اين مساله يكي از چندسوژه‌اي بوده كه در رايزني‌هاي دوجانبه ميان تهران و پاريس مطرح شده است.
از ادعاي مذاكره خبرنگار تا تكذيب سخنگو
با وجود اين توضيحات سخنگوي وزارت خارجه، برخي رسانه‌ها همچنان متقاعد نشده و سوال درباره ادعاي لودريان درباره مذاكره موشكي با ايران را به جلسه روز گذشته با سخنگوي وزارت خارجه هم آوردند. در جلسه فوق خبرنگار يكي از رسانه‌هاي منتقد دولت ادعا كرد كه محمدجواد ظريف در جلسه‌اي با فراكسيون ولايي تاييد كرده كه چندين دور مذاكرات در ارتباط با مسائل موشكي ميان ايران و فرانسه انجام شده است. قاسمي در جلسه روز گذشته نيز با رد اين ادعاها گفت: ايران با برخي كشورهاي اروپايي به صورت مرتب نشست‌هايي برگزار مي‌كند و با فرانسه نيز ما چنين نشست‌هايي را داريم. هر شش ماه يك‌بار اين نشست‌ها در تهران و پاريس برگزار مي‌شود. در اين نشست‌ها در مورد طيف وسيعي از همكاري‌ها در ارتباط با روابط دوجانبه مسائل سياسي و اقتصادي و ديگر موضوعات بحث و تبادل‌نظر مي‌شود. آنچه ما با فرانسه انجام مي‌دهيم، گفت‌وگوهاي سياسي دوجانبه است كه با ساير كشورهاي اروپايي نيز داريم و سفر اخير آقاي عراقچي به سه كشور اروپايي نيز در اين چارچوب صورت گرفته است.
قاسمي در ادامه با تاكيد بر اينكه در مورد مسائل موشكي كشور با هيچ كس صحبتي نمي‌كنيم و اين سياست داخلي ايران است، گفت: با جديت سياست‌هاي جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با توان دفاعي كشور دنبال مي‌شود البته ما در مورد اين فعاليت‌ها همواره توضيح داده‌ايم كه اين سياست‌ها دفاعي و بازدارنده است و جنبه تهاجمي ندارد ولي همان‌طور كه گفتم ما در هيچ زمينه‌اي از موضوعات موشكي با كشوري مذاكره نكرده‌ايم.
گفت‌وگوهاي موشكي شمخاني با لودريان
مساله گفت‌وگوهاي موشكي ميان ايران و اروپا تنها مختص به وزارت خارجه نيست. علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي نيز در ديدار با مقام‌هاي اروپايي كه به تهران سفر مي‌كنند، بحث موشكي را در بخش‌هايي از گفت‌وگوهايش با مهمان گنجانده و از اين فرصت براي بيان رويكردهاي ايران استفاده مي‌كند. به عنوان نمونه در ديداري كه ژان ايو لودريان، وزير خارجه فرانسه در تاريخ 14 اسفندماه 96 با علي شمخاني در تهران داشت، دبير شوراي عالي امنيت ملي با در نظر داشتن مخالفت‌هاي برخي كشورهاي اروپايي با برنامه موشكي كشورمان تقويت توانمندي دفاعي ايران به ويژه قدرت موشكي كشور را ضرورتي اجتناب‌ناپذير در مسير اجراي سياست بازدارندگي عنوان كرد و افزوده بود: توان دفاعي ايران تهديد‌كننده هيچ كشوري نبوده و توسعه آن بدون تاثيرپذيري از مولفه‌هاي سياسي، تابعي از نيازمندي‌هاي امنيتي و تهديدات بالقوه كشور است.
انتهای پیام
