«فیرورق» چیست و کجاست؟

اوایل آذرماه امسال کتابی با عنوان تاریخ، فرهنگ و گردشگری فیرورق در خوی رونمایی شد. این کتاب زوایای گوناگون منطقه نمونه گردشگری فیرورق (پئره) را واقع در شمال آذربایجان غربی (از توابع شهرستان خوی) روایت می‌کند. در این منطقه انواع مختلف گردشگری از جمله اکوتوریسم، گردشگری فولکلوریک، گردشگری فرهنگی، گردشگری روستایی، گردشگری مذهبی و گردشگری تجاری قابل دسترسی است.

در تدوین این کتاب سعی شده است اسناد و مدارک تاریخی از آرشیوهای خانوادگی تا آرشیوهای الکترونیکی دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های عمومی خارجی (آکسفورد، تگزاس، نیویورک، گتیزبرگ، لندن و تورنتو) و مراکز نگهداری اسناد (آرشیو عثمانی) جمع آوری شده و مورد استفاده قرار گیرد. برای جمع آوری مطالب محلی و فولکلوریک نیز با بیش از 50 نفر از اهالی، مصاحبه انجام شده است. برای سهولت استفاده گردشگران خارجی، خلاصه‌ای از کتاب در پایان آن به انگلیسی نوشته شده است. همچنین برای انتقال واقعی‌تر جذابیت‌های بصری نیز از 20 قطعه عکس رنگی بهره گرفته شده است. تمامی مطالب، اسناد و عکس‌ها در این کتاب به نام شخص ارائه دهنده، ارجاع‌دهی شده‌اند. کتاب، در قطع وزیری، جلد سخت و در 420 صفحه از سوی انتشارات ستوده تبریز به چاپ رسیده است.

کتاب تاریخ، فرهنگ و گردشگری فیرورق (پئره) اثر سید حسین حسن‌زاده و منیر طلبی، از پژوهشگران «خانه دانش و فرهنگ زریاب» است. این سازمان مردم‌نهاد که از سال 1393 در شهرستان خوی تأسیس شده است، در حوزه فرهنگ و با محوریت کتاب فعالیت می‌کند. این موسسه به پاس کارنامه فرهنگی خود از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان گروه برگزیده کشوری انتخاب شده است.

گفت‌وگو با با مؤلفان این کتاب را در ادامه می‌خوانید:

• از خودتان بگویید و انگیزه‌ای که برای تدوین این کتاب داشتید؟

– سیدحسین حسن زاده هستم و به عنوان مدیرعامل و رییس هیات مدیره «خانه دانش و فرهنگ زریاب» فعالیت فرهنگی می‌کنم. سازمان مردم‌نهاد خانه زریاب با انگیزه تولید آثار فاخر فرهنگی و برگزاری همایشهای مرتبط تأسیس شده است که در همین راستا تدوین این کتاب صورت گرفت.

– منیر طلبی هستم و به عنوان عضو هیات امنای خانه زریاب فعالیت فرهنگی دارم. در هنرستان‌های کار و دانش نیز به تدریس اشتغال دارم.

• آقای حسن زاده؛ توضیحاتی در باره فعالیت‌های خانه زریاب بفرمایید.

خانه دانش و فرهنگ زریاب سازمان مردم‌نهادی است که از آغاز تأسیس در سال 1393 تاکنون با برگزاری نزدیک به 60 نشست نقد، بررسی و رونمایی کتاب، مشارکت در 4 همایش بین المللی شمس تبریزی، مشارکت در برگزاری 16 ماه‌گفتار شمس تبریزی، همکاری در برگزاری بزرگداشت مفاخر فرهنگی همچون دکتر عباس زریاب خویی، دکتر محمدعلی موحد، دکتر محمد تقی امامی و دکتر غلامعلی اخروی، انتشار چندین یادنامه و ویژه‌نامه و امضای تفاهم‌نامه همکاری با موسسه بین المللی اکو، میراث فرهنگی و تولیت شمس تبریزی و مشارکت در تأسیس نمایشگاه میراث مکتوب خوی سهم اندکی در پیشبرد اهداف فرهنگی کشور داشته است.

به پاس این کارنامه و با الطاف مقامات عالی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی این موسسه در سال 1395 به عنوان «گروه مروج کتاب و کتابخوانی برگزیده کشوری» انتخاب شد و مورد تشویق جناب آقای دکترسیدعباس صالحی قرار گرفت. همچنین در آبان ماه سال گذشته کتاب هشت جلدی «شهروند هوشمند» اثر یکی از اعضای این موسسه در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال تهران توسط مقام عالی وزارت رونمایی شد.

• خانم طلبی؛ بفرمایید که انتخاب نام این موسسه بر چه اساسی بوده است؟
• نام این موسسه برای پاسداشت یاد و خاطره استاد دکتر عباس زریاب خویی که یکی از بزرگترین مورخان فرهنگ ایران در عصر معاصر بوده‌اند انتخاب شده است. دکتر زریاب خویی در عرصه‌های تاریخ، ادبیات، فلسفه و کتاب‌شناسی خدمات ماندگاری از خود به جا گذاشته‌اند.
• آقای حسن زاده؛ انگیزه تدوین کتابی در رابطه با منطقه گردشگری فیرورق از کجا شروع شد؟
• در دیداری که اعضای هیات مدیره خانه زریاب در سال 1394 با مدیران شهر فیرورق داشتند تدوین این اثر به این موسسه پیشنهاد شد. با توجه به اینکه بنا به اظهار این دوستان، برخی افراد محلی و اساتید از پذیرش این پیشنهاد خودداری کرده بودند لذا این پیشنهاد به پژوهشگران خانه زریاب پیشنهاد شد. بعد از یک پیش‌مطالعه 6 ماهه متوجه شدیم که دلیل عدم پذیرش این پیشنهاد از سوی سایر پژوهشگران، نبود منابع کافی در این زمینه بوده است.
• خانم طلبی؛ با وجود چنین وضعیتی تدوین این کتاب چگونه آغاز شد؟
• در مدت پیش‌مطالعه متوجه شدیم که برای تولید مطالب، افزون بر اطلاعات محدودی که وجود دارد باید بر مصاحبه با مطلعین محلی متمرکز شویم. همچنین به منابعی از آرشیوهای الکترونیکی دانشگاهها و کتابخانه‌های آمریکایی و اروپایی دست پیدا کردیم که انگیزه اولیه برای تولید کتاب را ایجاد کرد.
• آقای حسن زاده، مراحل پژوهشی این کتاب را چگونه شکل دادید؟
• ابتدا با تصمیم اعضای هیات مدیره خانه زریاب، تدوین این کتاب مصوب شد. سپس با اعضای هیات علمی این موسسه که از اساتید دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی داخل و خارج کشور هستند مشورتهای لازم صورت گرفت و در نهایت گروه پژوهشی، ترجمه، ویراستاری و طراحی آن شکل گرفت.
• خانم طلبی؛ نقش مشاوران علمی این پروژه چه بود؟
• مشاوران علمی این پروژه چهارچوب و مراحل پژوهش را برای پدیدآورندگان مشخص کردند و مقرر شد کلیه مطالب گردآوری و تولید شده در قالب این چهارچوب تدوین و ویراستاری شوند.
• آقای حسن زاده؛ در خبرها آمده بود که این کتاب به سه زبان تدوین شده. دقیقاً چه ضرورتی برای اینکار بوده است؟
• با توجه به اینکه بخش مهمی از محتوای این کتاب، مطالب فولکلوریک جمع‌آوری شده از اهالی است لذا برای انتقال درست محتوا به مخاطب این مطالب به زبان ترکی و با ترجمه محتوایی فارسی ارائه شد. برای معرفی این منطقه به گردشگران خارجی نیز یک خلاصه انگلیسی به انتهای کتاب افزوده شده است. متن اصلی کتاب هم فارسی است.
• خانم طلبی؛ مهم‌ترین ویژگی این اثر پژوهشی را درچه می‌دانید؟
• شاید بتوان مواردی همچون تولید محتوا از منابع مردمی و مستند سازی مطالب فولکلوریک، جمع بندی و تدوین مطالب از سفرنامه‌های خارجی، ارجاع‌دهی دقیق حتی برای یک جمله برابر شیوه ارجاع دهی دانشگاه شیکاگو و معرفی مستند یک منطقه گردشگری کمترشناخته شده در شمال غرب کشور در قالب یک کتاب نفیس را ازجمله ویژگی‌های این اثر عنوان کرد.
• آقای حسن زاده؛ مستند سازی مطالب محلی و فولکلوریک با چه روشی انجام شده است و چه اهمیتی دارد؟
• مطالب مرتبط با فرهنگ عامه در این کتاب از طریق مصاحبه‌های حضوری و مکتوب با بیش از 50 نفر از مطلعین محلی انجام شده و بعد از بررسی‌های علمی توسط مشاوران پروژه در قالب کتاب آمده است. از نکات جالب توجه این مطالعات این است که در این منطقه برخی اصطلاحات، مثل‌ها و چیستانهای اختصاصی وجود دارد که در 10 کیلومتری این شهر اهالی خوی از مضمون و مصادیق آن‌ها بی اطلاعند.

از جمله شیرین‌ترین مطالب فولکلوریک جمع آوری شده می‌توان به نقش گل محمدی در فرهنگ عامه منطقه اشاره کرد که از دوران نوزادی تا بعد از فوت با استفاده از مضامین آن مطالب فولکلوریک خلق شده است که در صورت عدم جمع‌آوری و تدوین به زودی از بین خواهند رفت.

• خانم طلبی؛ برای چاپ دوم کتاب برنامه‌ای دارید؟
• بعد از ارسال فایل کتاب به ناشر فایل مطالب چاپ دوم باز شده و تاکنون مطالب بسیار مهمی از منابع داخلی و خارجی به دست آمده است. برای بهره مندی هر چه بیشتر از اطلاعات مردمی و دستگاههای دولتی همزمان با توزیع کتاب پرسشنامه نظرخواهی و جمع آوری اطلاعات به خوانندگان و اساتید تحویل داده شده است تا بعد از جمع بندی و با نظر مشاوران علمی پروژه در چاپ دوم لحاظ شوند.

انتهای پیام