آیا توقیف قصر شیرین قانونی است؟

توقیف فیلم‌های سینمایی، موضوعی جدید در تاریخ سینمای ایران نیست. برخی از فیلم‎های ایرانی پس از چند سال توقیف، موفق به دریافت پروانه‌ی نمابش شدند، در مقابل برخی از فیلم‌ها هرگز اجاره‌ی اکران عمومی را نگرفتند. در گزارش پیش‌رو کامبیز نوروزی حقوقدان و کارشناس حقوقی سینما درباره‌ی صدور پروانه‌ی نمایش آثار سینمایی، به سوالات انصاف نیوز پاسخ داده است.

اخذ پروانه‌ی نمایش یا عدم آن تنها اتفاق در تاریخ فیلم‌های توقیفی نیست، بلکه  تعدادی از این فیلم‌ها، مدتی پس از نمایش در سینماها توقیف شدند. فیلم «بی خود و بی جهت» عبدالرضا کاهانی با وجود داشتن مجوز نمایش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سال 91 در قم توقیف شد. «رحمان 1400» نیز به تازگی مدتی پس از نمایش در سینماهای کشور تا اطلاع ثانوی توقیف شده است.

در میان فیلم‌های توقیفی سرنوشت فیلم‌ها به طور کامل متفاوت است. «صد سال به این سال‌ها» به کارگردانی «سامان مقدم» در بیست‌و‌ششمین جشنواره‌ی فیلم فجر حضور داشت. این فیلم پس از گذشت 12 سال از تولید و نمایش آن در جشنوار فجر 86  هنوز توقیف است.

خبرها حاکی از آن است فیلم «ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا» ساخته‌ی عبدالرضا کاهانی برای همیشه توقیف شده ‌است. گویا این فیلم دیگر هیچ شانسی برای اکران نخواهد داشت.

برخی فیلم‌ها سرنوشتی متفاوت دارند. فیلم «آشغال‌های‌ دوست‌داشتنی» به کارگردانی محسن امیریوسفی پس از 6 سال توقیف، سرانجام در بهمن‌ماه‌ سال گذشته روی پرده‌ی نقره‌ای رفت.

«قصر شیرین» رضا میرکریمی در جشنواره فجر 37ام برنده‌ی سیمرغ بهترین فیلم‌نامه و بهترین موسیقی متن شد. در خبرها از این فیلم به عنوان یکی از گزینه‌های اکران نوروزی نام برده شده بود. در اوایل اسفند این فیلم از اکران نوروزی انصراف داد. روابط عمومی فیلم در آن تاریخ اعلام کرد که برای اکران در عیدفطر تلاش می‌کنیم.

ایسنا در 25ام فروردین به نقل از روابط عمومی فیلم قصرشیرین نوشت: «علی‌رغم تلاش‌های فراوان و دو ماهه برای دریافت پروانه‌ی نمایش «قصرشیرین» به جهت برنامه‌ریزی اکران آن در فصل تابستان، سازمان سینمایی از صدور پروانه امتناع کرده است که پس از بررسی علت موضوع، مشخص شد یکی از نهادهای انتظامی فقط به دلیل چند پلان که خوشایند آنها نیست، به سازمان سینمایی تاکید کرده است حق صدور پروانه اکران برای «قصرشیرین» را ندارد.»

روابط عمومی این فیلم مدعی است که فیلم توقیف شده است.

در ادامه گفت‌وگوی انصاف نیوز با کامبیز نوروزی درباره‌ی صدور پروانه‌ی نمایش آثار سینمایی را می‌خوانید:

سکانی از فیلم قصرشیرین

 کامبیز نوروزی: فرهنگ قربانی سیاست و منازعات سیاسی شده است

کامبیز نوروزی حقوقدان و کارشناس حقوقی در حوزه‌ی سینما درباره‌ی اینکه آیا یک نهاد انتظامی می‌تواند مانع صدور پروانه‌ی نمایش فیلم «قصر شیرین» شود به انصاف نیوز گفت: «این سوال باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان‌ سینمایی پرسیده ‌شود. باید پرسیده شود که نیروی انتظامی تحت چه مکانیزمی ‌توانسته ‌است بر تصمیم‌گیری سازمان سینمایی و شورای پروانه‌ی اکران اثر بگذارد. من درباره‌ی اینکه پروانه‌ی اکران صادر شده ‌است و بعد جلوی آن را گرفته‌اند، یا اینکه پروانه‌ی فیلم صادر نشده و با توجه به استدلال‌ها و تلاش‌های نیروی انتظامی از صدور پروانه‌ی فیلم خودداری شده اطلاعی ندارم.»

وبسایت تابناک در گزارشی با تیتر «توقیف فیلم «قصر شیرین» به دلیل نمایش رشوه‌گیری افسر پلیس؟!» ضمن اشاره به اطلاعیه‌ی روابط عمومی این فیلم نوشته است که این اطلاعیه به وضوح اشاره به نیروی انتظامی دارد.

نوروزی در پاسخ به این سوال که «آیا پس از صدور پروانه نمایش فیلم می‌توان جلوی اکران آن را گرفت؟» گفت: «حقیقت ماجرا این است که ما در حوزه‌ی حقوق فرهنگی دچار تشتت و درهم‌ریختگی گسترده هستیم. طبق مقررات جاری کشور، مرجع تشخیص نمایش آثار سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. مطابق مقررات قانونی، از جمله آیین‌نامه‌ی صدور پروانه‌ی نمایش، آثار سینمایی را بررسی  و پروانه‌ی نمایش را صادر می‌کنند. وقتی پروانه‌ی نمایش صادر شد، آن فیلم حق اکران دارد و هیچ نهاد و فرد دیگری نمی‌تواند مانع از نمایش آن فیلم شود. اما در سال‌های طولانی، نهادهای دیگری با توجیهاتی که معمولا هیچ مبنای حقوقی ندارد، مانع نمایش فیلم هایی می‌شوند که پروانه‌ی نمایش گرفته‌اند.»

او در پاسخ به پرسش ما در مورد فیلم «رحمان 1400» نیز گفت: «موضوع جلوگیری از ادامه‌ی اکران رحمان 1400 موضوعی عجیب است. ابتدا برای فیلم پروانه‌ی نمایش صادر شده است. من در خبرها دیدم پس از گذشت 4 الی 5 هفته پس از صدور پروانه‌ی نمایش، پروانه‌ی آن فیلم لغو شده است. استدلال‌ها اینگونه است که این فیلم ظاهرا موارد حذفی را رعایت نکرده. چگونه ممکن است فیلمی بدون رعایت نکات اعلامی شورای پروانه نمایش اکران شود و بعد از چند هفته این موضوع کشف شود؟ جلوگیری از ادامه‌ی اکران این فیلم خارج از عرف مربوط به پروانه‌ی اکران و عجیب به نظر می‌رسد.»

این کارشناس ارشد حقوقی در پاسخ به اینکه «یکی از شخصیت‌های فیلم  قصرشیرین در آن فیلم رشوه‌ای به پلیس می‌دهد. آیا به تصویر کشیدن چنین سکانس‌هایی در فیلم‌ها جرم است؟» گفت: «این قبیل موضوعات باید مورد به مورد بررسی شوند. منتها نکته‌ی مهم این است که در عرصه‌ی هنر سخنان زیادی گفته‌ می‌شود. اگر چنین نگاهی نسبت به آثار هنری داشته باشیم که هر چیزی را ممنوع کنیم، حتی حافظ، سعدی، مولانا و شاهنامه را نیز باید در گنجه بگذاریم و آن‌ها را نیز توقیف کنیم. با این نگاه‌های تنگ‌نظرانه عرصه‌ی حقوق فرهنگی ایران به شدت مخدوش شده است.»

نوروزی در پایان تاکید کرد: « اثر هنری تابع منطق خودش است. برای مثال اگر در بیتی از حافظ سخن از بوسه می‌آید، نوع مواجهه و تفسیر این سخن منطقی دیگر دارد و باید با چشم هنر به آن نگاه بکنیم. منتها فرهنگ قربانی سیاست و منازعات سیاسی در داخل ایران شده. تهاجم سیاست به فرهنگ موانع مهمی برای فعالیت‌های فرهنگی و آزادی بیان ایجاد کرده است.»

انتهای پیام