آیت‌الله مصباح خواستار “تحول در حوزه” شد
آیت الله محمدتقی مصباح یزدی گفت: به طلاب مستعد و جوان حوزوی توصیه می کنم برای تحول آموزشی در حوزه علمیه فکری کنند.
به گزارش خبرنگار شفقنا در قم شخصیت علمی پروفسور محمد لگنهاوزن با حضور عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، اساتید و شاگردان این فیلسوف عرصه دین در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی تجلیل شد.
در مراسم نکوداشت این شخصیت علمی فلسفه دین که به همت قطب فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، آیت الله مصباح یزدی، حجت الاسلام والمسلمین صادقی رشاد، حجت الاسلام هادی صادقی معاون فرهنگی قوه قضائیه، غلامرضا اعوانی، پرویز داوودی و محمد محمدرضایی رئیس بنیاد نخبگان استان قم حضور داشتند.
در این مراسم، دکتر محمد محمدرضایی لوح تقدیری از سوی بنیاد ملی نخبگان به پروفسور لگنهاوزن اهدا کرد.
همچنین با حضور پرویز داوودی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت الله مصباح یزدی، حجج اسلام والمسلمین صادقی رشاد و هادی صادقی مجموعه مقالات با عنوان فیلسوف فروتن رونمایی شد.
گری کارل که بعد از تشرف به مذهب شیعه به محمد لگنهاوزن تغییر نام داد، در سال ۱۹۵۳ در نیویورک متولد شد، او ۱۰ سال در تگزاس تدریس می کرد و بعد به دنبال حقیقت جویی، مسیر خود در آمریکا و حتی همسر خود را که حاضر به همراهی با وی نشد، را رها و به ایران سفر کرد.
او بر اثر آشنایی با نهج البلاغه و سخنان گهربار امام علی(ع) به مذهب شیعه گرایش پیدا کرد. وی هم اکنون در قم سکونت دارد و عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی می باشد.
اگر حکومتی با اسلام و ایران دشمن هستند فکر نکنیم همه مردم آن چنین هستند
آیت الله مصباح یزدی در آئین نکوداشت محمد لگنهاوزن فیلسوف دین که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی برگزار شد، حقیقت جویی را یکی از ویژگی های شخصیت لگنهاوزن ذکر کرد و گفت: لگنهاوزن نمونه برجسته انسان حقیقت طلب است که از ۴۰ سال پیش تاکنون قدمهای بلند و قابل تقدیری برداشته است.
او خستگی ناپذیری را ویژگی دیگر پروفسور لگنهاوزن دانست که نظیر این روحیه نزد حوزویان و دانشگاهیان کم پیدا می شود.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، استقلال نظری را از ویژگی های دیگر این شخصیت برشمرد و گفت: بااینکه ایشان زاده و بزرگ شده غرب هستند اما در بسیاری از مسائل وقتی با نگاه های معاصرین و همطرازان خود مواجه می شدند بدون مجامله و باصراحت نظرات را با استدلال رد می کردند و تحت تاثیر شرایط و فضا قرار نمی گیرند.
او به عنوان نمونه به مساله حقوق بشر و آزادی آنقدر اشاره کرد و افزود: گاهی بسیاری از متدینین فوق وحی تشکیک می کنند اما اگر کسی در مورد حقوق بشر تشکیک کند، به او خرده می گیرند درحالیکه پروفسور لگنهاوزن با سابقه ۴۰ سال تدریس و تحقیق می گوید که حقوق بشر هیچ جنبه عقلانی ندارد.
آیت الله مصباح یزدی بیان کرد: رحمت الهی به گونه ای است که اگر کسی صادقانه از خداوند توفیق بخواهد، آنچنان او را با وسایلی هدایت می کند که به عقل هیچ بشری نمی رسد.
او خاطرنشان ساخت: پروفسور لگنهاوزن در برخی معارف اسلامی شیعی از برخی اساتید مسلمان در ایران یا دیگر کشورها قوی تر ظاهر شده و بهتر از مسلمانان دفاع می کند.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی گفت: در دنیا افراد حقیقت جو در همه اقطار عالم پیدا می شود لذا فکر نکنیم اگر در جایی کشوری یا حکومتش یا مسئولانش نسبت به اسلام و ایران نظر خوبی ندارند یا دشمن هستند، پس همه افراد آن کشور این چنین هستند.
پروفسور لگنهاوزن زاده آمریکا و رشدیافته این کشور است و سابقه ۱۰ سال تدریس در دانشگاه تگزاس را در کارنامه دارد.
او ادامه داد: اگر باور کردیم در همه اقطار عالم کسانی طالب حقیقت می شوند باید ما هم سعی کنیم در نشر حقایق دین در همه دنیا به وظیفه خود عمل کنیم.
حوزه به فلسفه دین اهتمام کند
حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر رشاد در آئین نکوداشت محمد لگنهاوزن فیلسوف دین که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی برگزار شد، با اشاره به سرگذشت لگنهاوزن اظهار داشت: این فیلسوف عرصه دین حقیقتا سلمان وار، مسلمان شد چون از پایگاه فلسفه به دین حق رسید.
او با بیان اینکه آثار قلمی پروفسور لگنهاوزن حقیقتا راهگشاست، گفت: او منشاء و مبداء مباحث ارزشمندی در حوزه و مراکز علمی شد و شاگردان برجسته ای را تربیت کرد.
رئیس شورای مدیریت حوزه های علمیه استان تهران افرود: صفای باطن، خوی حکمی و حکیمانه را در مدتی که با ایشان آشنا هستم به خوبی دیده ام، معمولا تصور این است که برنامه ها حتی در حج که میدان معنویت است باید در بستر معرفت جریان یابد و این حرف خطا نیست اما در بعثه که ایشان حضور داشت، معتقد بود به جای همایش و مباحث معنوی به حجاج بگوئیم به کعبه تماشا کنند و این موثرتر و زیباتر است چون خودش ساعت ها در مسجد الحرام می نشست و به مکه معظمه نگاه می کرد.
او در بخش دیگر سخنان خود عنوان کرد: ارزش و کارکردهای فلسفه دین هنوز در جامعه علمی ما شناخته شده نیست و در حوزه کمتر مورد توجه است.
صادقی رشاد با بیان اینکه فلسفه دین دانش حوزه است نه دانشگاه گفت: اصحاب حوزه باید به فلسفه دین که یگ گام پیشتر و ژرف تر از نگاه کلامی و نگاه اصیل به دین است، اصولا تحول در دانش های حوزوی در گرو توجه به فلسفه های مضاف است و فلسفه دین جایگاه خاصی در این بین دارد لذا حوزه باید توجه ویژه ای به فلسفه دین داشته باشد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه تحول در دین پژوهی در گرو فلسفه دین اسلامی است، گفت: فلسفه دین در نگاه رایج، قلمروی محدودی دارد و به مثابه دانش، انسجام لازم را ندارد و به مباحث محدودی می پردازد.
او این نگرش حداقلی را متعلق به دنیای غرب و آئین مسیحیت دانست و تاکید کرد: مسیحیت موجود و سنت مسیحی فاقد شریعت و دین حداقلی است و فلسفه دین موجود هم نگاه به دین غالب در عالم دارد و به حوزه های بسیاری که در چارچوب اسلامی قرار می گیرد، توجهی ندارد.
صادقی رشاد ادامه داد: کسانی که ملحد بودند، از بیرون همین سنت، دینی را دیدند و این قلمرو را از همان آغاز محدود فرض کردند. اما معتقدیم از لحاظ دینی و اسلامی فلسفه دین، وسیع است.
او به قلمرو گسترده فلسفه دین در اسلام اشاره و خاطرنشان کرد: فلسفه دین اسلامی شامل فلسفه عقاید، فلسفه علم، فلسفه اخلاق و احکام دینی هم هست و لذا قلمروی به گستردگی دین اسلام دارد و باید پاسخگوی پرسشهای فلسفی در همه ابعاد دین باشد لذا فلسفه دین موجود و رایج، اصولا گره گشا و مشکل گشا برای ما نیست و باید کار دیگری انجام بدهیم.
رئیس شورای حوزه علمیه استان تهران با بیان اینکه بزرگان دین از گذشته های دور بر این مساله اهتمام داشتند که فلسفه دین واحد نداریم چون ادیان با یکدیگر متفاوت هستند، گفت: تفاوت بین ادیان گاه در حدّ تعارض و رویارویی تمام قامت به نظر می رسد و نمی توان همه اینها را به مثابه موضوع واحد برای علم واحد اخذ کرد.
او در مورد کارکردها و برآمدهای فلسفه دین گفت: حوزه باید به امر فلسفه دین اهتمام کند چون تحول، توسعه و تکامل معرفت دینی در زمینه های مختلف در گرو اهتمام جدی و نظریه پردازی در عرصه فلسفه دین است.
صادقی رشاد تصریح کرد: نمی شود بدون آنکه در حوزه مباحث و مسائل فلسفه دین نظریه پردازی کنیم، فقه را متحول کرده، علم دینی تاسیس کنیم، اخلاق و کلام را توسعه دهیم. فقه و اجتهاد به صورت جدی نیازمند بحث و مطالعه در زمینه فلسفه دین است.
او ادامه داد: در گذشته، اصول مبتنی بر فقه، فقه مبتنی بر علم کلام و علم کلام مبتنی بر فلسفه دین بود. به همین دلیل همه علما معتقدند علم فقه با سایر ادیان متفاوت است؛ اما با این احوالات امروز چالشگاه اصلی فلسفه دین است نه کلام.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: اگر اصول فقه ما مبتنی بر کلام بوده و هست امروز باید فقه ما مبتنی بر فلسفه دین باشد و نگاه فلسفه دینی داشته باشد. اگر قرار است فقه ما فقه مدیریت جامعه را بر عهده گیرد، بدون نظریه پردازی در حوزه فلسفه فقه امکانپذیر نیست.
او گفت: اگر در حوزه به غایت دین توجه نکنیم، غایت فقه هم چندان روشن نیست و نمی توان به ارتکازات مبتنی در این زمینه ها اکتفا کرد بلکه باید مطالعه و نظریه پردازی شود تا به سطح خودآگاهی معرفتی دست یافت و براین اساس فقه، کامل می شود.
صادقی رشاد افزود: اگر غایت دین و فقه را اینچنین فرض کنیم، فقه ما حکومتی می شود و از فقه می توان انتظار فقه الحکومه داشت.
استاد حوزه علمیه افرود: اگر در فلسفه نظام فقه نظریه پردازی توجه کنیم می توان از فقه انتظار نظام سازی داشت. در گذشته اگر در کلام عالم نبود نمی توانست در اصول و فقه هم مجتهد قلمداد شود. اگر کلام این گونه اثرگذاری داشت چون توجه داشتند که ابتدا باید مبانی کلامی را می گفتند تا بتوانند نظر بدهند.
او بیان داشت: اگر داعیه فقه حکومتی، فقه تمدنی و اداره شئون حیاتی امت اسلامی را داریم و اگر فقه تمام قد ایستاده در مدیریت جهانی مشارکت کند و مدعی اداره جهان است، در گرو این است که در حوزه مبانی در زمینه های گوناگون به ویژه فلسفه دین باید کار دقیق و جدی و عالمانه نظریه پردازانه صورت گیرد. اما چرا در حوزه به فلسفه دین توجه نمی شود و جایگاهی ندارد و در حدّ رشته قلمداد نمی شود و درس رسمی فلسفه دین برگزار نمی شود، بسیار شگفت زده و متعجب خواهیم شد.
تفکر عقلانی و فلسفی در ذات اسلام نهفته است
دکتر محمد محمدرضایی در آئین نکوداشت محمد لگنهاوزن فیلسوف دین که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی برگزار شد، با بیان اینکه استاد لگنهاوزن فلسفه دین شیعی را مطرح کرد، گفت: به نظر وی، فلسفه دین شیعی شاخه ای از فلسفه دین قلمداد می شود که به نوبه خود بخشی از فلسفه علوم انسانی محسوب می شود.
او افزود: برخی متفکران فلسفه در ایران گمان می کنند فلسفه دین همان کتب ترجمه شده غربی است که در اختیار دانشجویان قرار گرفته و در این بین فلسفه دین شیعی فکر بکری است که لگنهاوزن مطرح می کند.
رئیس بنیاد نخبگان استان قم تصریح کرد: در جهان غرب، فلسفه دین به عنوان رشته ای دانشگاهی در عصر روشنگری مطرح شد و علمی است که تفکر عقلانی در باب دین و مسائل اساسی آن را مورد بحث و بررسی قرار داد.
او با بیان اینکه فلسفه دین از دو واژه فلسفه و دین تشکیل شده است، گفت: فلسفه، تاریخی به بلندای انسان دارد و آنچه مکتوب شده، تاریخ ۲۵۰۰ ساله آن است که ما نحله های مختلف فلسفی را در این دوران شاهد هستیم.
محمدرضایی با تقسیم فلسفه به الهی و غیرالهی گفت: با هریک از این اقسام می توانیم به دین و مسائل اساسی دین بپردازیم و هریک از اینها می توانند فلسفه دین را تشکیل دهند اما آنچه بویژه بعد از رنسانس در غرب رخ داد، پویزیتیسم مهدوی، فلسفه گرایی، اگزیستانیالیسم، فلسفه های تحلیلی و… بودند که می گفتند آموزه های دینی مورد ارزیابی و سنجش عقلانی قرار نمی گیرند اما دینی که در حوزه فلسفه دین مطرح است، بیشتر نظرشان روی مسیحیت است اما مشکلی که این نگاه ایجاد کرده این است که فرهنگ غالب در حوزه مسیحیت، ایمان گرایی و رازوارگی اصول اساسی مسیحیت است.
او ادامه داد: تعابیر بزرگان مسیحیت حکایت از ناسازگاری دین و تفکر عقلانی و فلسفی دارد.
رئیس بنیاد نخبگان استان قم خاطرنشان می کند: در این بستر تاریخی که از طرفی آموزه های دینی، خود را غیرعقلانی می دانند و از طرف دیگر، تفکرات فلسفی، خود را مخالف تفکر دینی جلوه می دهند، فلسفه دین در غرب شکل گرفت.
او با عقلانی خواندن دین اسلام و ذکر این نکته که تفکر عقلانی و فلسفی در ذات آن نهفته است، بیان داشت: امروز اسلام که در قالب عقلانیت می توان آن را ارائه داد، دین جهانی است و در قالب فلسفه دین می تواند خود را به جهان معرفی کند، شایسته نام فلسفه دین است.
همه شاخه های علوم به حکمت ارتقا یابد
غلامرضا اعوانی در آئین نکوداشت محمد لگنهاوزن فیلسوف دین که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی برگزار شد، گفت: آشناکردن اساتید و دانشجویان به مسائل روز فلسفه، تدریس فلسفه دین به مدت چهارسال در ایران، تدریس فلسفه اخلاق و فلسفه کلام، قرائت، تحلیل و نقد متن از جمله ویژگی های علمی پروفسور لگنهاوزن است.
او افزود: باید فلسفه دین را به حکمت دین تبدیل کنیم چون فلسفه های مضاف برآمده از مکاتب غربی هستد که بیشتر آنها الهیات و خداوند را قبول ندارند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: علوم، فنون، کلام و همه دانشهای دیگر وقتی الهی می شوند که با حکمت پیوند بخورد. قرآن انبیای الهی را معلمان حکمت می داند و براساس گفته خود در الست از انبیا برای پیوند علم و حکمت میثاق گرفته است.
او ادامه داد: بزرگان ما نیز در گذشته در راه پیوند میان علوم، فنون، دین و حکمت زحمات فراوانی را کشیدند که نمونه آن با مراجعه به کتاب های فارابی و ابوعلی سینا قابل مشاهده است.
اعوانی مدعی شد: ایران تنها کشوری است که در آن، حکمت از قبل از اسلام تاکنون حیات مستمر دارد لذا حکمت میراث الهی و علوی است که به ما رسیده و باید همه شاخه های علوم را به حکمت ارتقا دهیم آنگونه که بزرگان و نوابغ ما درگذشته انجام دادند.
او بیان داشت: اسلام انحصارطلب نیست بلکه حکمت را در هرجایی که باشد و در هر دینی می پذیرد.
نظریه بین الاذهانی اخلاقی هادی صادقی
همچنین حجت الاسلام والمسلمین هادی صادقی در بخشی از این مراسم، به مساله واقع گرایی و رئالیسم اخلاقی اشاره کرد و گفت: در حوزه الزامات اخلاقی نظریات مختلفی مطرح است، برخی حقیقت وجوب را از سنخ کشف می دانند، اما برخی قائل به وجوب بالغیر هستند که آیت الله حائری قائل به آن هستند و برخی دیگر ضرورت بالقیاس را مطرح می کنند که نظریه شناختی است و آیت الله مصباح یزدی قائل به آن هستند البته نظریات دیگری هم وجود دارد.
او ابراز عقیده کرد: ما در الزامات اخلاقی در حقیقت در عالم واقعی که خود ما در آن هستیم، اذهان و انفس انسانی جزو این عالم هستند که در آن وقایعی شکل گرفته و ایجاد می شود و بین الانفس یکی از آنهاست.
معاون فرهنگی قوه قضائیه ادامه داد: در این عالم بین العبادات یک واقعه ای پدید می آید و آن را برمی سازیم حداقل با حضور دو نفر که یکی آمر و دیگری مامور شود که بین این دو نفر یک واقعیت جمعی شکل می گیرد البته از این حیث که بین این دو ذهن توافق شده است، یک شکل واقعیت دارد و ابتنا بر واقعیت های دیگر مربوط به عینیت های عالم دارد.
او تصریح کرد: در حقیقت، ضرورت بالقیاس پایه ای برای برساخت بین الاذهان می شود و وجود در این برساخت بین الاذهانی است و تا این برساخت نباشد، وجودی شکل نگرفته است.
صادقی گفت: بین الاذهانی ماهیت جمعی دارد و حداقل باید دو نفر باشد، قائم به جمع و بین الاذهان است، اگر تمام اذهان و انفس از بین روند، این دیگر وجود نخواهد داشت و نیز باقی است مادام که انفسی باشد که این اعتبار را نگاه دارد، واقعیت بن النسلی است ضمن اینکه دو نفر مجازی هم می توانند آن را ایجاد کنند و انکارپذیر هم هست.
او بیان داشت: بنابراین در حوزه اخلاق، تشکیل واقعیت بین الاذهانی که شباهتی به جهان سومی که برخی فیلسوفان گفته اند واقعی است.
انتهای پیام
