ریشه‌ی عجیب نماد دلار
بی بی سی نوشت: نماد دلار همه جا هست، اما اطلاعات دقیقی از ریشه آن در دست نیست، و نظریه‌های متعددی در این باره وجود دارد که این نماد را به سکه‌های پادشاهی بوهم، ستون‌های هرکول، و بازرگانان تحت فشار منتسب می‌کنند.
این نماد یکی از نیرومندترین نمادهای دنیا است، و به تنها نمادی برای واحد پولی ایالات متحده محدود نمی‌شود.
رویای آمریکایی، و تمامی مصرف‌گرایی و کالایی‌شدن همراهش، در آن خلاصه شده است، و هم‌زمان به امید روشن، طمع عریان، و سرمایه‌داری نامحدود اشاره می‌کند. در فرهنگ عامه حل شده است و هنرمندان آن را به عاریه گرفته‌اند.
در برنامه‌نویسی رایانه‌ای به وفور از آن استفاده می‌شود، و ایموجی هم دارد، با چشمانی خیره و زبانی بیرون‌زده. اما با وجود اینکه در چند زبان مختلف حضور دارد، اطلاعات دقیقی از ریشه نماد دلار در دست نیست، و رقابتی داغ بین چند نظریه مختلف برای منتسب کردن این نماد به سکه‌های بوهم، ستون‌های هرکول، و بازرگانان تحت فشار در جریان است.
برادر کوچکتر دلار، یعنی همان سنت عملا بی‌ارزش، خیلی منطقی با حرف c کوچکی که خطی از میانش عبور کرده است نشان داده می‌شود. اما در علامت دلار D وجود ندارد. اگر بخواهید در شمایلش حروفی پیدا کنید، شاید چشمتان به یک S روشن شود که رویش دو خط عمودی قرار گرفته است. این دو خط عمودی هم شاید کار یک U لهیده و بدون خم باشند. در حقیقت این یکی از متداولترین تصورات غلط درباره ریشه این نماد است: US، مخففی برای ایالات متحده.
آین رند، نویسنده و فیلسوف معروف، چنین اعتقادی داشت. در یکی از فصول رمان “اطلس شورید” که در ۱۹۵۷ منتشر شد، یکی از شخصیت‌ها از دیگری درباره معنی علامت دلار می‌پرسد. پاسخ او شامل این جمله‌ها می‌شود: “برای دستاورد، برای موفقیت، برای توانایی، برای قدرت خلاق انسان – و دقیقا به همین دلایل از آن به عنوان علامت ننگ استفاده می‌شود. این نماد نقش مخفف ایالات متحده را بازی می‌کند.”
به نظر می‌رسد که خانم رند اشتباه می‌کرده است، حداقل به این خاطر که ایالات متحده تا سال ۱۷۷۶ با نام مستعمرات متحده آمریکا شناخته می‌شد، و بعضا گفته می‌شود که استفاده از نماد دلار به سال‌های پیش از تولد ایالات متحده بازمی‌گردد.
نماد پوند بریتانیا قدمتی ۱۲۰۰ ساله دارد، و ابتدا توسط رومی‌ها به عنوان مخففی برای واحد وزن بنیادین امپراتوری روم استفاده می‌شد. در انگلستان آنگلوساکسون، پوند به واحد پول تبدیل شد که ارزشی معادل یک پوند نقره داشت.
آنگلوساکسون‌ها نماد پوند را هم از رومی‌ها به عاریه گرفتند: یک حرف L مزین‌شده. خط افقی روی آن بعدها به آن اضافه شد و نشانه مخفف بودن این علامت است. در موزه بانک مرکزی بریتانیا چکی وجود دارد که نشان می‌دهد علامت پوند در سال ۱۶۶۱ به شکل فعلی خود رسیده بود.
اما قدمت دلار بسیار کمتر است. پادشاهی بوهم در سال ۱۵۲۰ تصمیم گرفت که با استفاده از نقره معادن یواخیمستال سکه ضرب کند. یواخیمستال کمابیش به معنی دره یواخیم است. نامی هم که برای این سکه در نظر گرفته شد خیلی منطقی بود: یواخیمستالر. این اسم در ادامه به تالر کوتاه شد و در گوشه و کنار دنیا پخش شد. نسخه هلندی این نام بر زبان مهاجران از اقیانوس اطلس عبور کرد: دالر. امروزه تلفظ آمریکایی این کلمه بازتابی از همان نسخه هلندی است.
با وجود جوانی نسبی این واحد پولی، پاسخ ساده‌ای برای ریشه نماد آن وجود ندارد. به نظر نمی‌رسد که کسی آن را طراحی کرده باشد، و شکلش همچنان دستخوش تغییر است – بعضی مواقع دو خط عمودی دارد، و بیشتر و بیشتر فقط یک خط. فرضیه هم در این زمینه کم نیست. برای نمونه، اگر مجددا به ایده وجود یک S و یک U مخفی در این نماد بازگردیم، گفته می‌شود که نشانه‌ای است برای “واحد نقره”.
یکی از اسرارآمیزترین روایت‌هایی که درباره ریشه این نماد مطرح می‌شود ارتباط آن با تالر پادشاهی بوهم است: ماری روی یک صلیب مسیحی. این خود اشاره‌ای بود به این داستان که موسی ماری را دور عصای خود پیچیده بود تا بتواند مردمان نیش‌خورده را درمان کند. گفته می‌شود که علامت دلار ریشه در آن نماد دارد.
روایت دیگری که نقل می‌شود بر ستون‌های هرکول استوار است، اصطلاحی مربوط به یونانیان باستان که به ارتفاعاتی که در دو طرف ورودی تنگه جبل‌الطارق وجود دارند اطلاق می‌شود. از این ستون‌ها در نشان ملی اسپانیا استفاده شده است و، طی قرون هجدهم و نوزدهم، روی دلار اسپانیایی نیز دیده می‌شد که با نام پزو هم شناخته می‌شد. بیرق‌هایی به شکل S دور این ستون‌ها پیچیده شده است، و تلاش زیادی لازم نیست تا به شباهت آن‌ها با علامت دلار پی ببریم.
پذیرفته‌شده‌ترین نظریه هم با سکه‌های اسپانیایی ارتباط دارد و این‌گونه است: تجارت میان آمریکایی‌های انگلیسی و آمریکایی‌های اسپانیایی در مستعمره‌ها رونق داشت، و پزو تا سال ۱۸۵۷ یکی از پول‌های قانونی ایالات متحده بود. به گفته مورخان، این واحد پولی در اغلب مواقع به این صورت خلاصه می‌شد: PS. به مرور، و به لطف کاتبان و بازرگانانی که وقت چندانی نداشتند، P با S قاطی شد و منحنی خود را نیز از دست داد. چیزی که نهایتا باقی ماند خطی عمودی بود که از میان S رد می‌شد. یک دلار اسپانیایی کمابیش هم‌ارزش یک دلار آمریکایی بود، پس انتقال نماد اصلا عجیب نیست.
در حال حاضر همه مسائل آمریکا تحت تاثیر تعصبات جناحی است، و بحث بر سر ریشه علامت دلار هم از این قاعده مستثنا نیست: به دلایل سیاسی، یک گروه به ایده خانگی بودن آن علاقه دارد، و دیگری به ایده وارداتی بودن آن.
این مساله که یکی از نشانه‌های اصلی سرشت ملی آمریکا ممکن است ریشه در کشور دیگری داشته باشد قطعا محل طعنه است، ولی اصلا عجیب نیست. اما اگر از روند پیدایش این نماد صرف نظر کنیم، قطعا اختراعی آمریکایی است: شاید اولیور پولاک تنها خالق این نماد نباشد، اما نامه‌هایی که از این فرد متولد ایرلند باقی مانده است باعث شده است که این بازرگان ثروتمند که از حامیان نخست انقلاب آمریکا بود، از طرف غالب مورخان به عنوان مبتکر علامت دلار مطرح شود.
از طرف دیگر، اولین نمونه چاپی نماد دلار به دهه آخر قرن هجدهم بازمی‌گردد. برای این کار از دستگاه چاپی در فیلادلفیا استفاده شده بود که متعلق به یکی از میهن‌پرستان آمریکایی – یا حداقل یک اسکاتلندی شدیدا ضدانگلیسی – به نام آرچیبالد بینی بود. او امروزه به عنوان خالق قلم مونتیچلو شناخته می‌شود.
انتهای پیام
