دو پیشنهاد برای بهبود لیست‌های انتخابات مجلس

زهرا منصوری، انصاف نیوز: با نزدیک‌تر شدن به موعد انتخابات بحث‌ها و اظهارنظرها درباره‌ی ارائه‌ی لیست دوباره داغ شده است، اما با این تفاوت که اینبار بخاطر تجربه‌های قبلی حرف و حدیث‌های فراوانی دادن لیست از سوی جریان‌ها و طیف‌ها سیاسی گوناگون بر سر زبان‌هاست؛ آیا جریان‌های سیاسی می‌توانند این بار مکانیزمی قابل پذیرش‌تر از گذشته برای بستن لیست استفاده کنند که از بهترین نیروهای موجود شکل بگیرد؟

سال 92 اصلاح‌طلبان برای انتخابات شورای شهر لیستی بستند و کمتر از نیمی از شورا را به دست آوردند. در انتخابات سال ۹۴ مجلس دهم و انتخابات خبرگان هم لیستی را موسوم به لیست امید در ائتلاف با جریان اعتدال و اصولگرایان میانه رو ارائه دادند و از حامیان حسن روحانی، رییس جمهور فعلی بودند. در انتخابات ۹۶ شورای شهر هم همین مکانیزم و نام امید را حفظ کردند. در مجلس دهم علاوه بر فراکسیونی به نام امید، فراکسیون مستقلان هم از حامیان دولت به شمار می‌رفتند که بخشی از همان لیست امید بودند، اما با وجود اینکه آنها در مجموع اکثریت کرسی‌های مجلس حتی کل شورای شهر تهران را هم توانستند بدست آورند اما در طی این سال‌ها انتقادهای زیادی نسبت به عملکرد این جریان وارد شده است که علیرغم داشتن دست بالا در مجلس و شورای شهر در نهایت نتوانستند ائتلاف خود را حفظ کرده و کارنامه‌ی قابل توجهی از خود در افکار عمومی به جا نگذاشتند و موفقیت ویژه‌ای کسب نکردند.

حال با نزدیکی به انتخابات مجلس، قاعدتاً جریان‌های مختلف سیاسی ممکن است لیستی ارائه دهند، اما با توجه به انتقادهایی که به عملکرد لیست قبلی وارد است این سوال مطرح می شود آیا به ساز و کار جدیدی برای ارائه‌ی لیست اندیشیده‌ شده و چه تغییراتی ممکن است پیش آید؟

چندی پیش خبری منتشر شد که در شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان (شعسا) طرحی ارائه شده است که بر اساس آن دی‌ماه امسال یک انتخابات مجازی برای انتخاب گزینه‌های لیست آتی اصلاح‌طلبان در انتخابات اسفندماه، برگزار شود. بر اساس این طرح هر کدام از اعضای شورای سیاستگذاری افرادی را معرفی می‌کنند و آنها نیز افراد جدیدی را معرفی کرده و این معرفی تا چند لایه پیش می‌رود. در نهایت تعدادشان در تهران به چهارصد هزار نفر می‌رسد و به‌طور مجازی در انتخابات شرکت می‌کنند و به افرادی که خودشان را معرفی و تبلیغات کرده‌اند رای می‌دهند‌. البته تکلیف اجرای این طرح فعلا مشخص نیست انتقادات به آن وارد کرده‌اند.

درباره‌ی اینکه در گذشته لیست‌ها چگونه ارائه می شدند و سازوکار آن‌ها چه بوده است و اکنون چه تغییراتی باید روی آن صورت گیرد با رضا شریفی عضو حزب ندا و حمیدرضا ترقی عضو حزب موتلفه اسلامی گفت‌وگویی کردیم.

رضا شریفی می‌گوید وقتی افرادی با پشتوانه‌ی یک برند سیاسی وارد کارزار انتخاباتی می‌‌شوند، اگر برخلاف خط مشی آن برند رفتار کنند باید مجازات شوند؛ مثلاً برای مدتی از معرفی کاندیدا برای انتخابات محروم باشند.

حمیدرضا ترقی نیز درباره‌ی طرح اصلاح طلبان برای بستن لیست‌انتخاباتی‌شان با برگزاری یک انتخابات مجازی می‌گوید که « شیوه‌ای است تا لیست به واقعیت موجود در جامعه نزدیک باشد؛ تا ببینند گرایش جامعه به سمت چه نوع افرادی است و بر آن اساس لیست را تنظیم کنند».

آنها همچنین ضمن ارائه‌ی توضیحاتی از فعالیت‌ها انتخاباتی کنونی، پیشنهادات خود را برای فعالیت‌های انتخاباتی و ارائه‌ی لیست مطرح کردند.

لیست‌ها سهمیه‌ای شود

رضا شریفی، عضو حزب ندا درباره‌ی لیست‌های اینتخاباتی به انصاف نیوز گفت: به طور کلی ارائه‌ی لیست سازوکاری است که جریان‌ها می‌توانند داشته باشند و نامزدهای مورد نظر خود را به مردم معرفی کنند. البته کسی که در نهایت تصمیم می‌گیرد خود مردم هستند. بنابراین ممکن است هرکسی این حق را داشته باشد که از زاویه‌ی خودش کسانی را به عنوان افراد شایسته انتخاب کند و مردم هم‌ می‌توانند بپذیرند یا نپذیرند. پس نمی‌توان کسی را محدود کرد لیست ندهد یا اینکه لیستش یک‌سری شرایط خاصی داشته باشد.

اما دوستانی که این انگیزه را دارند تا افرادی را معرفی کنند، بعدا هم مسوولیت کار خود را باید بپذیرند. یعنی مکانیزم‌هایی باشد که بتوان با آن مسوولیت پذیری را تضمین کرد. این‌ها اگر چارچوب‌هایش مشخص شود، خوب است. افراد این حق را دارند در زمینه‌ی لیست پیشنهادهایی دهند زیرا نهایتا مردم رای می‌دهند و آن‌ها می‌توانند به یک لیست اقبال داشته باشند یا نداشته باشند.

وی افزود: اما این موضوع در داخل جریا‌های سیاسی بحث متفاوتی دارد؛ افراد اگر بخواهند خود را متولی یک برند سیاسی بدانند و براساس و مبنای آن افرادی را مطرح کنند، اهمیت مسوولیت پذیری‌ سیاسی‌شان بیشتر است. زیرا تحت یک جریان و سرمایه‌ی اجتماعی‌ای فعالیت می‌کنند. بنابراین افرادی که لیست را تایید می‌کنند باید مورد وثوق و تایید مجموعه باشند؛ این مهم است که چه مکانیزمی را برای این افراد -چه اصولگرا چه اصلاح‌طلب‌- در داخل جریان‌ها پیش‌بینی می‌کنیم.

جریانی که قرار است لیست را ببندد باید صلاحیت این کارها را داشته باشد و مورد پذیرش عمومی هم باشد و نهایتا مسوولیت کار خود را بر عهده بگیرد. چیزی که در انتخابات اخیر دیدیم‌ و بویژه اینکه در جمع اصلاحات برجسته و مشهود بود، این است که یک‌ جریانی با حداقلی از اجماع در بخش‌هایی به اعتبار بخشی از شخصیت‌‌ها لیست داده و بعد هم مسوولیت کار خود را نمی‌پذیرد؛ در نهایت هم مقابل عملکرد کسانی که از آن‌ها حمایت کرده‌اند پاسخگو نیستند‌. باید برای حمایت‌های افراد مجازات‌هایی تعریف شود.
مثلا لیست‌ها به صورت سهمیه‌ای شود؛ اگر لیستی سی نفره است، هر جریانی دو تا کرسی داشته باشد و هیچ فیلتر خاصی برای افرادی که می‌خواهند وارد سهمیه شوند وجود نداشته باشد. و اینکه یک حداقلی از ویژگی‌ها را داشته باشند.

شریفی توضیح داد: در گذشته مواردی داشتیم که افرادی با اعتبار برندی وارد عرصه شدند و سپس برخلاف آن عمل کرده‌اند یا با یک مشی کاملا متعارض با جریان حامی خودشان رفتار کرده‌اند و در نهایت جریانی که از آنان حمایت کرده است هم مسوولیتی را قبول نکرده‌ است و مجازاتی نیز برای آن ‌در نظر گرفته نشده. این مجازات‌ها می‌تواند به این شکل باشد که جریانی و حزبی وقتی از اعتبار یک برند استفاده کرد و لیستی را معرفی کرد، وقتی‌ آن‌ها بر خلاف تعهدها رفتار دیگری را در پیش گرفتند از طرف بقیه کسانی که در آن‌جریان هستند باید مورد مواخذه قرار گیرند و حداقل عضویت آن‌ها در مدت مشخصی تعلیق شود‌ یا از حق معرفی کاندیدها برای مدتی مشخصی مرحوم باشند. این مکانیزم‌هایی است که وجود ندارد و به مسوولیت ناپذیری افراد دامن می‌زند.

از هرگونه رفتاری که این مسوولیت پذیری را تضعیف می‌کند و افراد را مجبور می‌کند که مسوولیت کار خود را بر عهده گیرند باید جلوگیری شود. این نکته‌ها می‌تواند در چارچوب‌ها و قواعدی تدوین شود تا افراد اگر هم‌اشتباهی مرتکب شدند، تاوان اشتباه را خودشان‌ پس دهند نه افرادی که در ائتلاف با این‌ها قرار گرفتند.

رضا شریفی درباره‌ی شیوه‌ی ارائه لیستی مجازی که از سوی اصلاح‌طلبان مطرح شد، گفت:
چند نکته وجود دارد؛ اینکه این دوستان -حالا هر کسی می‌توانند باشند- صلاحیت آن‌ها برای اینکه برند سیاسی‌ای را بتوانند نمایندگی کنند، باید مورد بررسی قرار گیرد. چه کسی این صلاحیت را به این دوستان داده؟ زیرا ممکن است دیگرانی هم باشند که این صلاحیت را داشته باشند.

اکنون ممکن است در جامعه اقبال به یک مجموعه کاهش پیدا کرده باشد و باید ریشه‌های عدم اقبال شناسایی شود. اما این بحث ایرادات و ابهاماتی دارد؛ اینکه چه تضمینی وجود دارد افرادی که در داخل آن‌جریان مورد حمایت قرار می‌گیرند بعدا هم این قابلیت را داشته باشند که نظر عمومی جامعه را جلب کنند و همه‌ی این‌ها ذیل سردرگمی این جریان می‌تواند تعریف شود.

چهار سال پیش  لیست حداکثری‌ای دادیم بدون اینکه دلیل آن را بدانیم و الان هم روی لیست حداقلی تاکید می‌کنیم بدون اینکه دلیلش را بدانیم. اینکه مشی‌های کاملا متعارضی را دوستان اتخاذ می‌کنند نشان می‌دهد از سردرگمی استراتژیک در مجموعه رنج می‌برند.

ترقی: فعالیت‌های انتخاباتی موتلفه از مدت‌ها پیش در همکاری با شورای وحدت آغاز شده است

حمیدرضا ترقی عضو حزب موتلفه اسلامی با بیان اینکه ارائه لیست معمولاً در شرایط دوقطبی در کشور اتفاق می‌افتد به انصاف نیوز گفت:مردم بدون اینکه نسبت به نامزدها شناخت و دقتی داشته باشند معمولاً به کل لیست رای می‌دهند؛ اگرچه ممکن است به بعضی از افراد در آن لیست اعتقادی نداشته باشند و یا آنها را در حدی نبینند که مناسب برای این مسوولیت باشند. مردم به هر میزانی که از لیستی شناخت داشته باشند افرادی را انتخاب می‌کنند و به تعداد نفراتی که مجاز هستند که به آن رای بدهند آن‌ها را قرار می‌دهند.

بنابراین در درجه اول ارائه‌ی لیست مستلزم ایجاد فضای دو قطبی است تا بتواند در جامعه رای بیاورد. این شرایط آثار و تبعات منفی دارد؛ یعنی مردم در این حالت بدون تحقیق و دقت رای می‌دهند و مسوولیت خوبی و بدی را به طرفداران لیست یا صاحبان لیست واگذار می‌کنند. مجموع این‌ها موجب می‌شود که مشارکت، آگاهانه و مبتنی بر تحقیق و بررسی نباشد. افرادی رای بیاورند که نه مطرح بودند و نه سابقه‌ی خوبی و نه حتی وجهه‌ی مناسبی داشته‌اند. و در نهایت موجب پشیمانی خواهد شد، همانطور که نمونه‌های آن را در انتخابات متعددی دیدیم که افرادی که در لیست قرار گرفتند از آنجایی که صلاحیت لازم را نداشتند، موجب ناراضایتی شده‌اند. بنابراین در غیر شرایط دو قطبی، ارائه‌ی لیست مفهوم آنچنانی ندارد و برنامه‌ها و ایده‌های خود نامزد است که رای می‌آورد.

ترقی درباره‌ی شیوه‌ی ارائه‌ی لیستی مجازی که از سوی اصلاح‌طلبان مطرح شد، گفت: این یک شیوه‌ای است تا لیست به واقعیت موجود در جامعه نزدیک باشد؛ تا ببینند گرایش جامعه به سمت چه نوع افرادی است و بر آن اساس لیست را تنظیم کنند. این شیوه‌ای از چیدمان لیست، مبتنی بر نظر خواهی در فضای مجازی است تا به واقعیت نزدیک‌تر شود.

این عضو شورای مرکزی حزب موتلفه درباره‌ی برنامه‌های این حزب برای انتخابات آتی گفت: حزب موتلفه از مدت‌ها پیش، هم در زمینه‌ی تدوین گفتمان و هم‌ تدوین برنامه‌های مجلس و هم در شناسایی نامزدهای مناسب در سطح کشور، همکاری‌هایی با شورای هماهنگی وحدت، برای ایجاد وحدت بین همه‌ی نیروهای انقلاب داشته است. در همه‌ی این زمینه‌ها موتلفه سعی کرده تا برنامه‌ی خود را عنوان کند و پیشنهادهای خود را به شورای وحدت هم بدهد. این پیشنهادها چه در ارتباط با گفتمان و چه شاخص‌های انتخاب نامزد مناسب است.

انتهای پیام