درباره‌ی «اثر پروانه»
روناک جعفری درباره‌ی نمایش «اثر پروانه» در یادداشتی نوشت:
اثر پروانه، نام اثری اکسپریمنتال است که اخیراً در خانه نمایش دا اجرا شد. مرجان هاشمی، فیلمساز و گیلدا کیوانی نقاش و گرافیست، اجرا گران این پرفورمنس بودند. اثر پروانه‌ای همانطور که از اسمش پیداست از ایده‌ی معروف تاثیر و تاثرات علت و معلولی وام گرفته است. بدین معنی که کوچکترین اتفاقات حتی بال زدن یک پروانه در نقطه ای می‌تواند باعث پیدایش یک طوفان گردد.
هنرمندان با هوشمندی تمام توانسته اند بستری را روی صحنه اجرا کنند که تمام قد، زمانه و جامعه‌ی خود است. تاکید اصلی این اجراء بر فعال کردن مخاطبان در روند اتفاقات است.
از بدو ورود به صحنه‌ی اجراء، اجراگر سفید با بستن پیله‌های سفید به مچ دست مخاطبان آنها را در اثر سهیم می‌کند. این صرفاً نوعی سهیم شدن فیزیکی نیست، بلکه نوعی به اشتراک گذاشتن عاطفی و روحی هم هست. بعد از دقایقی از شروع اجراء، اتفاقی بسیار غافلگیر کننده می‌افتد؛ یکی از تماشاچیان که قبلاً از بسته شدن مچ دستش توسط پیله‌ی سفید سرباز زده بود، وارد صحنه می‌شود و جلوی اتفاق خشونت بار روی صحنه می‌ایستد. کم کم تمام تماشاگران درگیر اجرا شده و هریک به نوعی در مقابل اتفاق روی صحنه واکنش نشان می‌دهند.
اثر پروانه با مشتعل کردن کبریتی، آتشی بزرگ خلق می‌کند. چرا که تماشاچیان آماده‌ی اشتعال‌اند و طراحان اثر از میزان واکنش غافلگیر می‌شوند و این به راستی حقیقت پرفورمنس آرت است. زیراکه در آن هیچ چیز قابل پیش بینی نیست.
هدف اثر این است که به مخاطب بگوید که تماشاچی نباشیم. مخاطب ایرانی شاید که عادت کرده به بی‌تفاوت بودن. ولی در این اجراء تماشاگر تبدیل به عنصری سازنده‌تر از یک تماشاگر معمولی می‌شود و این کلید موفقیت اثر پروانه است: هر تماشاگر یک پرفورمر (performer) است. از یک نقطه به بعد در اجراء مرز واقعیت و نمایش از میان برداشته می‌شود. بدین معنی که نمی‌دانیم آیا مخاطبان از آزادیخواه سفید دفاع می‌کنند یا از شخص اجراگر. واین رسالت نمایش است: ایجاد کاتارسیس در وجود مخاطبان.
نکته‌ی دیگری که اثر پروانه را قابل تآمل می‌کند این است که هر کدام از تماشاگرها بر روی صحنه، خودشان را بازی می‌کنند. افرادی که در زندگی شخصی و اجتماعی بیشتر مورد سرکوب واقع شده اند، بیشتر واکنش نشان می‌دهند و کسانی که در زندگی عادی منفعل هستند، در اینجا هم تماشاگر باقی می‌مانند. شاید همین نکته باعث شد که طراحان اثر پروانه به منظور انجام تحقیقی مردم شناسانه تصمیم گرفتند که این اثر را در کشورهای دیگر نیز اجراء کنند.
آیا همین اتفاقی که در تهران در حین اجراء افتاد در کشورهای دیگر جهان نیز می‌افتد؟ اگر بله، با چه کیفیتی و اگر خیر، به چه دلیل؟
باید منتظر بود و دید…
انتهای پیام
