صد گیگ اینترنت پیشکش خودتان
امیر هاشمی مقدم، پژوهشگر فرهنگی و عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز در یادداشتی درباره‌ی صد گیگ اینترنت دولتی که این روزهای شیوع کرونا به کاربران داده شده است، نوشت:
برای دوران قرنطینه، راهکارهای زیادی پیشنهاد شده که یکی از آنها، سرگرمی‌های اینترنتی است (از وب‌سایت‌های علمی و پژوهشی گرفته تا کتابفروشی‌های الکترونیکی، شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌های پخش فیلم، خبرگزاری‌ها و…). دولت هم در این میان به میدان آمده و با هدیه دادن یکصد گیگابایت به هر کاربر اینترنت خانگی، در این راه، یاری‌رسان شده است. اما…
دسترسی ایرانیان به وب‌سایت‌ها را می‌توان به سه گروه دسته‌بندی کرد:
1- وب‌سایت‌های ممنوعه حکومتی: در هر کجای دنیا که شما سخن از رفتارهای ممنوعه، کتاب‌های ممنوعه، وب‌سایت‌های ممنوعه و… به میان آورید، مردم نگران شده و از این کالاها و خدمات، عمدتا دوری می‌گزینند. اما در ایران آنچنان این ممنوعه و سانسور و فیلتر به همه چیز –به‌جا و بی‌جا- بسط داده و گسترش یافته است که اصلا برای ایرانیان (حتی خود مسئولین) زندگی بدون این ممنوعه‌ها دیگر امکان‌پذیر نیست. در زمینه اینترنت نیز، شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده (از تلگرام و فیس‌بوک گرفته تا توئیتر که محل اصلی مانور مسئولین است)، خبرگزاری‌های فیلتر شده (تقریبا همه خبرگزاری‌های خارجی)، دیگر وب‌سایت‌های فیلتر شده (از وب‌سایت‌های بسیاری از ایرانیان خارج از کشور گرفته تا بسیاری از وب‌سایت‌های پخش فیلم و موسیقی و…) را در بر می‌گیرد. بنابراین باید دور این دسته از وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی و… را خط کشید.
2- وب‌سایت‌های ممنوعه تحریمی: به‌واسطه تحریم‌ها، بسیاری از وب‌سایت‌های خارجی پر کاربرد (از وب‌سایت‌های علمی و پژوهشی و نشریات گرفته تا وب‌سایت‌های خدمات پس از فروش لوازم خانگی و رایانه و…)، هیچگونه خدماتی به ایران نمی‌دهند و هنگام تلاش برای ورود به آنها، با پیغام‌های خطایی همچون: «این وب‌سایت در کشور شما امکان خدمت‌رسانی ندارد» روبرو می‌شویم. بنابراین دور این دسته از وب‌سایت‌ها را هم باید خط کشید.
3- می‌ماند وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی غیر فیلتر، که عموما میهنی است (از خبرگزاری‌های داخلی گرفته تا وب‌سایت‌های علمی، شبکه‌های اجتماعی ساخته‌شده در یکی دو سال گذشته، وب‌سایت بانک‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها، وزارتخانه‌ها و…). اما در کنار همه محدودیت‌های این گروه از وب‌سایت‌ها (همچون سانسور) و شبکه‌های اجتماعی (همچون نگرانی از کنترل پیام‌ها و حتی محتویات گوشی‌های کاربران)، سرعت اینترنت در ایران در این دوره قرنطینه آنچنان پایین است که عملا امکان استفاده از بسیاری از همین وب‌سایت‌های میهنی را هم نمی‌دهد (برای نمونه، همین وب‌سایت خبری انصاف‌نیوز هم بارها در چند روز گذشته به دلیل ضعف اینترنت در کشور، عملا از دسترس سردبیر و مدیران خودش هم خارج شده است). فرستادن و دریافت پیام در شبکه‌های اجتماعی فیلتر نشده نیز گاهی با چند دقیقه دیرکرد انجام شده و فعالیت‌هایی همچون دیدن فیلم در اینترنت یا حتی دانلود فایلی با حجم چند مگا بایت، گاه در حد آرزوی محال می‌نماید. با این اوصاف برای نگارنده جای پرسش است که اصلا آیا در ایران هیچ کاربری توانسته صد گیگابایت اینترنت هدیه را استفاده کند؟
ناگفته نماند که می‌توان با وی‌پی‌ان و پروکسی، به وب‌سایت‌های گروه 1 و 2 دسترسی داشت. مسئولین به‌طور مرتب این وی‌پی‌ان‌ها و پروکسی‌ها را کنترل کرده تا بلافاصله پس از کشف، آنها را نیز فیلتر کنند. اما نکته عجیب اینکه سالهاست برخی شرکت‌های خاص در داخل ایران، وی‌پی‌ان‌هایی را بدون ترس و یا مخفی‌کاری، به فروش رسانده و برای پرداخت هم شماره حساب بانکی در ایران می‌دهند. کسی هم کاری به کارشان ندارد و این وی‌پی‌ان‌ها هرگز قطع نمی‌شوند. البته در این روزها که سرعت اینترنت بسیار پایین است، بسیاری از این پروکسی‌ها و وی‌پی‌ان‌ها کار نمی‌کنند.
زیرساخت‌های اینترنت ایران تا پیش از این و به‌طور کلی اصلا خوب نبود (رتبه ما همیشه از میانگین جهانی بسیار پایین‌تر بوده. برای نمونه آخرین رتبه ایران در وب‌سایت Fixed Broadband (البته تا پیش از افت سرعت چند روز گذشته) از میان 176 کشور بررسی شده، 123 بود؛ آن هم با 11 پله بهبود به نسبت سال پیش (که رتبه‌مان 134 بود). همچنین در حالی‌که میانگین سرعت دانلود در جهان، 74 مگابایت بر ثانیه است، سرعت دانلود اینترنت در ایران 18 مگابایت در ثانیه (یعنی کمتر از یک چهارم میانگین جهانی) است. بخشی از این ضعف، به نارسایی زیرساخت‌های اینترنت ایران باز می‌گردد که به نظر نمی‌آید مسئولین به دلایل خاص خودشان، چندان تمایلی به برطرف کردن آنها داشته باشند. به جز اینها، گاهی مشکلات فنی زیرساخت‌های اینترنت در برخی نقاط، با بی‌تفاوتی مسئولین روبرو می‌شود (برای نمونه در روستای محل زندگی نگارنده، در پی یک نقص فنی در زیرساخت‌های مخابراتی، از 9 ماه پیش بدین سو، اینترنت با قطع و وصل مکرر -گاهی چندین بار در طول ساعت- روبروست و مسئولین مخابرات نیز با آنکه قول پیگیری دادند، اما هنوز کاری از پیش نبرده‌اند).
حالا با چنین زیرساخت ضعیفی، وزیر ارتباطات به یکباره صد گیگا بایت اینترنت رایگان به همه کاربران خانگی داده تا هجوم و فشار برای استفاده از این هدیه، حتی اوضاع را ده‌ها برابر نسبت به همان اینترنت افتضاح پیشین را نیز، بدتر کند و حتی حجم ترافیک خریداری‌شده نیز قابل استفاده نباشد.
همه اینها در کنار هم نشان می‌دهد که کاربرد اینترنت در ایران، بیش از آنکه کارایی‌هایی همچون سرگرمی، انجام کارهای روزانه، نگه داشتن مردم در خانه و… داشته باشد، مشتی است نمونه خروار از تحمیل خواست و اراده حتی غیرمنطقی مسئولین (به‌ویژه در بحث فیلترینگ)، ناکارامدی مسئولین در خدمات‌رسانی (به‌ویژه در بحث کیفیت پایین اینترنت)، آسیب دیدن مستقیم از پیامد تحریم‌هایی که مسئولین آنها را ناچیز می‌شمارند (به‌ویژه در بحث دسترسی به وب‌سایت‌های علمی و نیز خدمات پس از فروش و…) و تعارض منافع گروه‌های خاص (با فیلتر کردن بسیار از وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی از یکسو، و فروش وی‌پی‌ان از سوی دیگر).
انتهای پیام
