مدل ژاپنی مبارزه با کرونا

سعیدرضا اتحادی، کارشناس مسائل شرق آسیا در ایرنا نوشت: با وجود بوروکراسی پیچیده و کند بودن سیستم اداری ژاپن، فرمانبرداری و یکپارچگی عملکرد به این سیستم کمک کرده تا در مواقع بروز بلایای طبیعی و بحران‌های بزرگ بتواند به سرعت واکنش نشان دهد.

براساس سالنمای باستانی چین، سال موش باید نوید سرمایه و زیادت می‌داد اما آغاز سال نوی چینی در سال ۲۰۲۰ میلادی با اعلام خبر شیوع ویروسی ناشناخته همراه بود که به سرعت مرزهای کشورهای مختلف را درنوردید و جهان را به چالشی بزرگ کشید. این ویروس علاوه بر درگیر کردن افراد پرشمار و به جای گذاشتن تلفات انسانی، تاثیرات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و چه بسا نظامی متعددی بر روزگار پساکرونا برجای خواهد گذاشت.

با توجه به خاستگاه این بیماری و هم‌چنین تجارب قبلی مربوط به سارس و غیره، تصور می‌رفت که همسایگان آسیایی چین و به خصوص ژاپن و کرۀ جنوبی به زودی با بحران کووید-۱۹ روبرو خواهند شد؛ علی‌الخصوص کشور ژاپن به دلیل برگزاری المپیک ۲۰۲۰ و نگرانی‌های موجود در رابطه با برگزاری یا عدم‌برگزاری این رویداد جهانی زیر ذره‌بین قرار داشت. چه اینکه براساس آمار تنها در ژانویه ۲۰۲۰ تعداد ۹۲۴.۰۰۰ گردشگر چینی از ژاپن بازدید کرده بودند.

با اعلام قرنطینه کردن کشتی تفریحی با بیش از ۳۰۰۰ نفر سرنشین به دلیل مشاهدۀ مورد مشکوک و پس از آن مرگ ۲ سرنشین سالمند به دلیل این بیماری، توجهات بیشتر از قبل به ژاپن و اقدامات این کشور معطوف شد. اما در کمال شگفتی ناظران، آمار اعلامی وزارت بهداشت، کار و رفاه اجتماعی ژاپن حکایت از این دارد که تا تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۹۸ تعداد کل مبتلایان (بدون در نظر گرفتن سرنشینان کشتی تفریحی) ۸۵۹ نفر و تعداد فوت شدگان ۲۹ نفر است.

این آمار به این معنی است که پایین‌ترین درصد مرگ و میر تاکنون متعلق به ژاپن است. اما تعداد پایین مبتلایان این ظن را به وجود آورده است که این کشور به دلیل حفظ روابط دوجانبه و تلاش برای جلوگیری از لغوشدن المپیک ۲۰۲۰ به انتشار آمار دروغین روی آورده است. چه بسا، کرۀ جنوبی که از نظر تجارت و تعداد گردشگر با چین تقریبا دارای شرایط مشابهی با چین است، تعداد مبتلایان تقریبا ۱۰ برابر ژاپن را به ثبت رسانده است. اما آیا دولت ژاپن دروغ می‌گوید؟

در رابطه با مقایسه با کرۀ جنوبی، کارشناسان ژاپنی سه دلیل را ذکر می‌کنند. دلیل اول، تفاوت در تعداد تست‌های انجام شده است. براساس دستورالعمل قبلی، تنها برای افرادی که دارای علایم سنگین بیماری بودند و از سوی پزشکان به مراکز انجام آزمایش معرفی می‌شدند آزمایش کرونا انجام می‌شد. دلیل دوم، تفاوت در نقاط بروز بیماری (cluster) بود. در حالی‌که تجمع پیروان یک کلیسای نوآئین در شهر دِگو و هم‌چنین شیوع بیماری در منطقۀ کیانگسان شمالی باعث ایجاد دو نقطۀ بحرانی در کرۀ جنوبی شد، در ژاپن تنها منطقۀ هوکایدو (به دلیل فصل گردشگری) با فراوانی مبتلایان روبرو شد. با توجه به کم بودن تراکم جمعیتی در منطقۀ هوکایدو، سرعت شیوع بیماری در مقایسه با کرۀ جنوبی پایین‌تر بود. این کارشناسان عدم توجه جدی دولت کرۀ جنوبی به کنترل بیماری در مبادی ورودی در ابتدای کار را به عنوان دلیل سوم ذکر می‌کنند. در صورتی‌که ژاپن با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در مبادی ورودی کشور اقدام به کنترل تمام مسافران کرد و با تغییر رویه‌های صدور ویزا و غیره، نه تنها از ورود اتباع چینی ساکن استان ووهان که از ورود تمام افرادی که در دوهفته قبل از سفر به ژاپن به ووهان سفر داشتند را ممنوع کرده بود.

با تمام این اوصاف، اکنون کرونا وارد ژاپن شده است و دولت اقدامات مختلفی را برای مقابله با این پدیده در پیش گرفته است. اعلام تعطیلی مدارس، درخواست از شرکت‌ها برای در پیش گرفتن سیاست دورکاری هرچه بیشتر، تخصیص بودجه و یارانه‌های مختلف برای حمایت از کسب و کارهای مختلف از جمله اقداماتی بودند که دولت در پیش گرفت. اما برخی اقدامات دولت و ویژگی‌های فردی مردم ژاپن شاید از مهم‌ترین دلایل عدم بحرانی شدن شرایط تاکنون بوده‌است.

با وجود بوروکراسی پیچیده و کند بودن سیستم اداری در کشور ژاپن، فرمانبرداری و یکپارچگی عملکرد به این سیستم کمک کرده تا در مواقع بروز بلایای طبیعی و بحران‌های بزرگ بتواند به سرعت واکنش نشان دهد. با شیوع بیماری کووید-۱۹، دولت ژاپن هم‌چون همیشه اساس کار را بر اطلاع‌رسانی شفاف قرار داده است. درگاه اینترنتی دفتر نخست‌وزیری ژاپن نه تنها دو صفحۀ جدید مختص این بیماری ایجاد کرده است که در صفحۀ نخست نیز جدیدترین اخبار و تصمیمات مربوطه را با رنگ قرمز به منزلۀ هشدار در اختیار مراجعه‌کنندگان می‌گذارد.

در وزارت‌خانه‌های مختلف ادارۀ کرونا تشکیل شده و براساس راهبردهای اعلامی دولت، اقدام به اتخاذ تصمیم می‌کنند. شرکت‌ها، رستوران‌ها و غیره نیز هر یک در حد توان خود اقدامات مربوطۀ خود را شرح داده و بینندگان را از آخرین تغییرات در برنامه‌های کاری خود و غیره مطلع می‌سازند. رسانه‌های تصویری با پرهیز از واردکردن استرس، با شرح کامل وضعیت بیماری با رسم نمودار و گرافیک از بینندگان می‌خواهند که تا حدممکن از اجتماعات و مکان‌های شلوغ دوری کنند و در صورت دچار شدن به بیماری در منزل به استراحت بپردازند و چنانچه پس از چهار روز بهبودی احساس نکردند به بیمارستان مراجعه کنند.

سیاست دیگر دولت، آینده‌اندیشی و اتخاذ تدابیر مناسب برای زمانی است که اوضاع از کنترل خارج شود. آخرین تدابیر اتخاذ شده به صورت مکتوب در درگاه نخست‌وزیری قرارگرفته و با شرح ماوقع و پیش‌بینی اتفاقات پیش‌رو، اقدامات دولت را شرح می‌دهد. در آخرین اعلام دفتر نخست‌وزیری به این نکته اشاره شده است که سیاست دولت بر کاهش سرعت شیوع بیماری، تلاش برای جلوگیری از رسیدن بیماران به مرحلۀ حاد، کاهش تاثیرات اجتماعی-اقتصادی متمرکز خواهد بود.

در زمینۀ اقدامات انجام شده برای پیشگیری از گرانی یا نایابی برخی اقلام می‌توان به ماسک صورت اشاره کرد. دولت در جدیدترین ابلاغیۀ خود علاوه بر ممنوعیت واسطه‌گری در فروش ماسک، اقدام به خرید ۲۰ میلیون ماسک پارچه‌ای و توزیع در تاسیسات بهداشتی کرد. هم‌چنین ۱۵ میلیون ماسک مخصوص کادر پزشکی نیز از جانب دولت خریداری شده که در صورت نیاز در تاسیسات دارای اولویت توزیع می‌شود. توکیو هم‌چنین سیاست خود در حمایت از افزایش تولید ماسک از سوی تولیدکنندگان این محصول را نیز اعلام کرده است. با توجه به انتقادات موجود، علاوه برافزایش تعداد آزمایشات به ۷۰۰۰ مورد در هر روز، این آزمایشات را تحت پوشش بیمه اعلام کرده است که با یارانۀ اهدایی از طرف دولت، سهم بیمه‌شونده را صفر نگه می‌دارد.

از دیگر اقدامات در سطح کلان می‌توان به شفافیت آمار موجود اعلام کرد. کارشناسان وزارت بهداشت ضمن تایید این واقعیت که با توجه به تست‌های انجام شده، تعداد مبتلایان اعلامی لزوما نشان‌دهندۀ آمار واقعی نیستند بر این واقعیت صحه می‌گذارند که این اعداد نشان‌گر مبتلایانی هستند که تاکنون در سیستم بهداشتی ژاپن تشخیص داده شده‌اند. در این آمار علاوه بر تعداد مبتلایان از افراد عادی، تعداد کسانی که به دلیل انجام آزمایشات یا حمل و نقل این بیماران(کادر پزشکی و غیره) دچار شده‌اند نیز به صورت شفاف اعلام می‌شود.

تمامی اقدامات فوق به جامعه این اطمینان خاطر را می‌دهد که حاکمیت در حال انجام وظایف خود برای حفظ جان آنها است (فارغ از نتیجه) پس در حد توان به وظایف خود به عنوان یک شهروند مبادرت می‌ورزند. مشاهدات عینی بیانگر این تلاش جامعه بود. چه بسا در زمانی که تعداد مبتلایان ژاپن اکثرا مربوط به سرنشینان کشتی تفریحی کناره گرفته در بندر یوکوها بود، خیابان‌های شلوغ شهرهای بزرگ خالی از جمعیت شده بودند، میزهای خالی رستوران‌ها خبر از کاهش تفریحات روزمرۀ ژاپنی‌ها می‌داد، عکس عابران با صورت‌های ماسک زده در ایستگاه‌های مترو به تصاویر اول بسیاری از خبرگزاری‌ها تبدیل شد و کلیپ پخش شده از درگیری میان یک شهروند میانسال و جوانی که بدون ماسک سرفه می‌کرد نیز به خوبی جدی گرفتن این بیماری نزد ژاپنی‌ها را به تصویر می‌کشید.

روحیۀ تلاش جمعی ژاپنی‌ها در مواقع بحران و بلایای طبیعی که تاکنون چندین بار جهانیان را به تحسین واداشته است؛ روحیه‌ای که در زمان جشن‌ها نیز به وضوح مشاهده می‌شود. فصل بهار در ژاپن همراه با شکفتن شکوفه‌های ساکورا یکی از مهم‌ترین مواقع برگزاری این جشن‌ها است. شکوفه‌ای که در لغت به معنای جایگاه خدای کشتزار است و دیدن آن بر شاخه‌ها خبر از زمان مناسب برای آغاز کشت می‌دهد و در طول زمان مردمان ژاپن را به زیر خود برای جشن و شادمانی جمع می‌کرده است امسال بازدیدکنندگان زیادی نخواهد داشت. شکوفه‌هایی که سمبل زندگی و مرگ، آشنایی و جدایی هستند به حدی که به گل هفت روزه مشهور هستند، تفکر نپایندگی و غیرابدی بودن حیات و زندگی چندباره را در مردمان جزایر ژاپن نهادینه کرده‌اند.

جنگاوران ژاپنی جان خود را بی‌دغدغه در راه اربابان خود فدا می‌کردند و این اعتقاد در آن‌ها وجود داشت که گل زیبا فقط از آن درخت ساکورا است و انسان درست هم یک جنگاور است. اما همین مردم به اهمیت حیات کوتاه خود واقف هستند و نهایت تلاش را برای موفقیت و موثر بودن در زندگی به کار می‌برند. شاید تجربۀ بیماری کرونا بار دیگر این واقعیت را به دیگر مردمان جهان نشان دهد که تا پیش از مرگ و نیستی با تلاش و همکاری جمعی می‌توان زندگی بهتری را تجربه کرد. بر بحران‌ها فائق آمد و پس از آن در جستجوی ریشه‌های بحران بود.

انتهای پیام