درباره‌ی «مذاکرات راهبردی» آمریکا و عراق
نصرت‌الله تاجیک، سفیر پیشین ایران در اردن و تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: بعید به نظر می‌رسد که مذاکرات راهبردی بین آمریکا و عراق که قرار است به صورت ویدئو کنفرانس و با حضور ۲۱ مذاکره‌کننده برگزار شود، به نتیجه مشخصی برسد و تبعات مهم ملی، منطقه و بین‌المللی به همراه داشته باشد.
نصرت الله تاجیک در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه به نظر می‌رسد محور اصلی مذاکرات راهبردی بین بغداد و واشنگتن مسائل سیاسی، امنیتی و اقتصادی باشد، اظهار کرد : در بعد اقتصادی ، بحث موقعیت عراق در بازار نفت ، اجرای پروژه‌های عمرانی توسط پیمانکاران آمریکایی و خرید تسلیحات آمریکایی مطرح است زیرا در حال حاضر ساختار اصلی و به جا مانده ارتش عراق از دوران صدام ، روسی است و آمریکایی‌ها علاقه‌مند هستند که نقش جایگزین روسیه را در تامین تسلیحات در عراق ایفا کنند. در بخش امنیتی نیز مساله تداوم حضور نیروهای نظامی آمریکایی در عراق مطرح می شود و در بخش سیاسی چگونگی تعامل عراق با ایران دنبال خواهد شد .
وی با بیان اینکه احتمالا در جریان این مذاکرات آمریکا تلاش خواهد کرد تا عراق را متقاعد کند که روابطش با ایران به گونه‌ای نباشد که تسهیلاتی برای تداوم سیاستهای عملیاتی و استراتژیک ایران در منطقه باشد و می‌خواهد از این موضوع اطمینان خاطر کسب کند، تصریح کرد : در حال حاضر ما از طریق عراق به حوزه مدیترانه و لبنان دسترسی داریم و درواقع عراق خط ارتباطی و رفتاری ما در این منطقه شده است و آمریکایی‌ها می‌خواهند این اطمینان را حاصل کنند که نوع روابط ما با عراق به نحوی به پیش برود که این منطقه به ادامه خط رفتاری ما تبدیل نشود و آنها در کنار اینکه به روابط ما با عراق حساس هستند به روابط فراتر از عراق ایران نیز حساس هستند.
تاجیک همچنین با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که احتمالا در این نشست مطرح می‌شود مسائل مربوط به امنیت حضور نیروهای نظامی آمریکا در عراق است، گفت: درست است که در مجلس عراق مصوبه‌ای مبنی بر اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور تصویب شده است ولی باید به این موضوع توجه داشت که عراقی‌ها به نوعی وابسته به اقدامات نظامی آمریکا در عرصه آموزش، لجستیک و تامین تسلیحات هستند تا بتوانند با گروههای تروریستی و مخالف دولت عراق مبارزه کنند. لذا طرف عراقی تمایل به ابقای نیروهای آمریکایی ندارد جز آنکه در جهت ادامه همکاری در زمینه آموزش، تمرین، تسلیح و حمایت از عراق در مقابله با تروریسم، به این کشور کمک کند. اما اینجا تناقضی آشکارا نهفته است و تاریخچه حضور آمریکا در عراق در طول هفده سال گذشته نشان از آن دارد که آمریکا مسائل عراق را آنگونه می بیند و باور دارد و راه حل اجرائی می دهد که با دید عراقی متفاوت است. بطور مثال اولویت مبارزه با گروههای مخالف دولت عراق از دید آمریکایی و عراقی متفاوت است یا دخالت آمریکا در انتقال اطلاعاتی به رژیم صهیونیستی برای بمباران مراکز حشد الشعبی که نه تنها دخالت در امور داخلی عراق بلکه به هم زدن توازن قوا در داخل این کشور است. باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که جامعه عراق ملتهب است و معلوم نیست راه حل آمریکایی برای حل بحران‌ها و چالشها برای این کشور کارگشا باشد. در مجموع عراق در گفت‌وگوهای راهبردی با آمریکا مستقیما به خروج نظامیان آمریکایی نمی پردازد ولی نیروهای آمریکایی دائما” زیر فشار مخالفین حضورشان در عراق خواهند ماند!
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه علی‌رغم برخی اظهارنظرها به نظر می‌رسد سطح مذاکرات راهبردی که قرار است طی روزهای آینده بین آمریکا و عراق برگزار شود، از نظر دیپلماتیک در سطحی پایین‌تر از وزیر امور خارجه است، تاکید کرد : به نظر من در این مذاکرات ، تصمیم مهم و جدی گرفته نمی‌شود و شاید این مذاکرات سرپوشی باشد بر آنچه که در چند ماه گذشته علیه آمریکا در عراق اتفاق افتاده است. در واقع آمریکایی‌ها می‌خواهند اتفاقات چند ماه گذشته در عراق را به نوعی جبران کنند. در تیم مذاکره‌کننده عراقی نام ۵ شخصیت خبره در مذاکرات به چشم می خورد که شامل عبدالکریم هاشم، حارث حسن، لقمان الفیلی، فرید یاسین و حامد خلف است و ریاست هیات مذاکره کننده آمریکایی را «دیوید هیل»، معاون امور سیاسی وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا برعهده دارد ، جوی هود معاون اول وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در امور خاورمیانه ، دیوید شینکر معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاورمیانه ، فرانسیس فانون معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور انرژی و «متیو تولر»، سفیر آمریکا در بغداد از اعضای آن هستند.
این دیپلمات بازنشسته کشورمان در ادامه با تاکید مجدد مبنی بر اینکه بعید است که در این مذاکرات اقدام خارق‌العاده‌ای رخ دهد، افزود : در حال حاضر آمریکا وضعیت پیچیده‌ای در عراق و منطقه پیدا کرده است و در داخل کشورش نیز با موضوع کرونا و اعتراضات علیه تبعیض نژادی مواجه است، بنابراین از موضع خیلی قوی در داخل و خارج برخوردار نیست. از دیگر سو عراق نیز مشکلات ساختاری زیادی دارد و در داخل از وضعیت باثباتی برخوردار نیست و بعد از چندین ماه دولت جدید در این کشور شکل گرفته است، بنابراین نباید انتظار داشت که در چنین شرایطی در جریان برگزاری این مذاکرات اتفاق جدی رخ دهد. زیرا دو طرف مذاکره هم دچار مشکلات عدیده ای در سطح داخل و خارج کشور خود بوده و هر دو طرف بدلیل مشکلات داخلی و مطالباتی که مردم دو کشور دارند چندان با ثبات تلقی نمی شوند و در این میان عراق شکنندگی خود را دارد چرا که بعد از چند ماه تازه دارای رئیس دولت شده است. آمریکا هم برای مشروعیت بخشی در زمینه حضورش در عراق کم مشکل ندارد. اگر چه مقامات سیاسی و نظامی آمریکایی تلاش دارند که بگویند به حاکمیت عراق احترام می گذارند و حضور آنها در عراق به درخواست دولت عراق است ولی مصوبه مجلس عراق هر مقدار هم که به تلقی آمریکایی ها ضعیف باشد و اهل سنت و کردها در آن نقش نداشته اند شرایط را برای آمریکا سخت کرده است. کشوری که به قول ترامپ ۷ میلیارد دلار در عراق هزینه کرده اما با اینچنین وضعیتی روبرو است !
وی در بخشی دیگر از صحبت های خود در این مصاحبه تاکید کرد: البته این یک امر طبیعی است که ما نسبت به این مذاکرات حساس باشیم چراکه عراق به نوعی دروازه شرقی اعراب به روی ایران و با ویژگیهای فرهنگی و تاریخی و اجتماعی که دارد و اشتراکات دو کشور، در واقع عمق استراتژیک ایران است و عراق هم ایران را حامی استراتژیک خود در منطقه می‌داند. از سوی دیگر حضور آمریکا در عراق یک پروژه ی بلند مدت و استراتژیک با اهداف مشخص است و علاوه بر نگاه اقتصادی برای حضور در عراق به عنوان یک بازار پر پول ، مهمترین دلیلش، کنترل سیاست خارجی ایران و حتی ورود در حوزه امنیت ملی ایران است ، لذا آمریکایی ها با حضورشان در عراق در صدد فشار بر ایران هستند.
تاجیک همچنین به نوع تعامل عراق با دو کشور ایران و آمریکا نیز اشاره کرد و گفت: عراق در حال حاضر در شرایط سختی به سر می‌برد، از یک طرف اگر بخواهد به خواسته‌های آمریکا علیه ایران پاسخ دهد با همسایه مهم و استراتژیک خود یعنی ایران با مشکل روبه‌رو می‌شود و اگر بخواهد با دولت واشنگتن مخالفت کند، با آمریکایی‌ها که در این کشور که حضور نظامی نیز دارند، دچار مشکل می شود و البته به نظر می‌رسد این میزان قدرت بازیگری در بین دولت مردان عراقی وجود دارد که در مورد این موضوع بتوانند یک توازنی به وجود بیاورند و از این ماجرا سر سالم بیرون ببرند.
این دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه گفت :مهمترین نکته این است که عراق صحنه درگیری و تخاصم نیابتی نباشد. عراق قوی، مستقل و صاحب حاکمیت به نفع نه تنها ایران، بلکه همه است و آمریکا و دولت های منطقه و مخصوصا” عربستان هم باید توجه داشته باشند که نباید برای توجیه حضور و اقدامات خود عراق را «حیاط خلوت ایران» بدانند! در چنین وضعیتی آینده محتمل این است که عراق توازن روابط با ایران و طرف های دیگر منطقه ای را بوجود بیاورد.
تاجیک در پایان خاطرنشان کرد: منطقه نیازمند خروج از این وضعیت بن بست است و بازنگری در روابط منطقه ای در خاورمیانه با این اوضاع حساسی که دارد ، اتفاق نخواهد افتاد مگر با زدودن ذهنیت طایفه گرائی و فراهم کردن زمینه برای مشارکت عمومی برای آغاز الگوی توسعه منطقه ای و بی نیاز کردن این منطقه از دخالت خارجی.
انتهای پیام
