ایران چه موضعی بگیرد؟ له و یا علیه طالبان
زهرا منصوری، انصاف نیوز: یک پژوهشگر افغان مقیم ایران که تلویحا از طالبان حمایت می‌کند می‌گوید امنیت مهم‌ترین اولویت مردم افغانستان است تا مسیر توسعه در این کشور هموار شود. او آینده‌ی این کشور را با وجود طالبان روشن دانست و همچنین معتقد است کشورهای دیگر طالبان را به رسمیت خواهند شناخت. او از سوی دیگر نسبت به عدم رعایت حقوق زنان، مثل کار کردن و حق تحصیل ابراز نگرانی کرد.
سفیر سابق ایران در افغانستان هم در این‌باره معتقد است؛اینکه مردم از طالبان استقبال کردند، آدرس غلط دادن است. مردم در خانه ماندند چون نسبت به اشرف غنی بی‌اعتماد بودند.
او می‌گوید ایران لازم نیست حتما له و یا علیه طالبان موضعی بگیرد، ملاک خواسته‌ی مردم افغانستان است.
طالبان با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان توانست در عرض 13 روز به کابل پایتخت افغانستان برسد، اشرف غنی رئیس جمهور پیشین این کشور هم به نوعی از افغانستان گریخت. در شبکه‌های اجتماعی انتقادهای زیادی به عدم حمایت کشورهای دیگر از افغانستان مطرح شد و حتی گروهی از افغانستانی‌های مقیم تهران نیز در مقابل دفتر سازمان ملل تجمع کردند و شعارهایی علیه طالبان سر دادند. در این روزها گزارش‌های درباره‌ی خشونت طالبان علیه زنان در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود که طالبان همه‌ی آنها را تکذیب کرده است.
بیشتر بخوانید:
تسلط طالبان و احتمال افزایش مهاجران افغان در ایران
خاکریزمان با طالبان تا کجاست؟
انقلاب در طالبان؟
متن گفت‌وگو با عبدالحمیدنورزایی، پژوهشگر افغان، و ابوالفضل ظهرهوند، سفیر سابق ایران در افغانستان را در ادامه بخوانید:
نورزایی: آینده‌ی طالبان در گروی همگرایی سیاسی است
عبدالحمید نورزایی، درباره‌ی آینده‌ی طالبان در افغانستان به انصاف نیوز گفت: آینده‌ی طالبان در گروی همگرایی سیاسی است و با تجمیع آرای عمومی و سیاسی می‌توانند حکومت فراگیری تحت شریعت اسلامی تشکیل دهند. این حکومت آنها با کمک و همراهی جامعه جهانی قطعاً شکل خواهد گرفت و از طرف جامعه جهانی به رسمیت شناخته خواهند شد، چون کابل را بدون خشونت تصرف کردند.
او ادامه داد: بخشی از نیروهای طالبان خارج و بخشی از آن در داخل کابل هستند، این شرط آمریکا و دیگر کشورها و ناتو بود. اینکه باید کاملاً بدون خشونت دولت واگذار شود و هیچگونه حرکت نظامی هم بر علیه طالبان انجام نشد، آمریکا به صورت مرتب هلمند و قندهار را بمباران کرد اما حرکت بسیار سریع و پیشرفت فوق‌العاده طالبان در شهرها باعث شد که ریسک نکنند و بمباران را ادامه ندهند.
بیشتر نگران سطوح پایینی طالبان هستیم
این پژوهشگر درباره‌ی رفتار خشونت‌آمیز طالبان با مردم گفت: طالبانی‌ها دو دسته هستند، یعنی طبقه نخبه و متوسط. منظور از طبقه متوسط رده‌های میانی و فرمانده‌های ارشد و روسای کمیسیون‌ها است. اینها رفتار بسیار ملایمی نسبت به منتقدین دارند، اما رده‌های پایین به خصوص کسانی که کف میدان هستند، آنها رفتارهای تندی از خود نشان می‌دهند.
او بیان کرد: با توجه به اینکه طالبان در سطح شهرها فعالیت کمیسیون سمع شکایات را آغاز کرده است، قطعاً به آن توهین‌ها و آزارها رسیدگی می‌کند. اما بیشتر نگران سطوح پایینی طالبان هستیم، کسانی‌که در میدان هستند و دیپلماسی مناسبی ندارند. در شهرهای بزرگ مثل هرات و مزارشریف زندگی ادامه دارد و رسانه‌های بزرگ هم این را تایید کردهاند. رفتار خشونت‌آمیز به ندرت در افغانستان پیش آمده و اگر هم خشونتی بوده، به سبب روحیه‌ی جنگی و روانی آنها اتفاق افتاده است. یعنی از بالا و رده‌های میانی دستوری نداده‌اند و خشونت سیستماتیک نیست. حتی با فرمانده‌هایی که دستگیر کردند، رفتار بسیار مناسبی داشتند.
او افزود: طالبانی‌ها با دانشجوها و اساتید دانشگاه جلسات مستمری دارند، در هرات می‌خواهند امتحانات در یکی دو روز آینده آغاز کنند، با صرافان و تاجران جلسه گذاشتند. انتقال نیرو به سرعت در هرات تامین شده است، برق را وصل کردهاند و قیمت آن را کاهش دادند. با رسانه‌ها کار می‌کنند و از خبرنگاران حمایت جانی می‌کنند.
اشرف غنی به‌راحتی می‌توانست با طالبان کنار بیاید
این پژوهشگر افغان در ادامه به تحلیل رفتار اشرف غنی رئیس جمهور پیشین افغانستان پرداخت و گفت: متاسفانه آقای غنی به صلح تن نداد و ایشان فکر کرد که با این ۳۵۰ هزار نیرو، بدون آمریکا می‌تواند پشتوانه‌ی محکمی داشته باشد. به سه دلیل ارتش افغانستان شکست خورد؛ هر چند تجهیزات مدرنی داشتند. اول اینکه روحیه‌ی جنگ را نداشتند. یعنی از لحاظ ایدئولوژیک برای مردن آماده نبودند، در حالی که طالبانی‌ها آماده‌ی مرگ بودند. دوم اینکه فساد سیستماتیک بود و سربازان و رده‌های میانی ارتش دیدند که فرماندهان آنها اهل فساد هستند و این سربازان گوشت جلوی توپ هستند. سوم اینکه مردم از جنگ خسته شده‌اند، به‌دنبال راه حل دومی بودند تا به صلح برسند.
در نهایت برای رفتار آقای اشرف غنی و تیم او بسیار متاسف شدم. ایشان به‌راحتی می‌توانست با طالبان کنار بیاید و پانزده ولایت را به آنها بدهد، بعد از دو سال هم انتخابات برگزار شود اما الان طالبان کل افغانستان را گرفته است. اعتماد به نفس کاذب آقای اشرف غنی باعث شد که بسیاری از جوانان در افغانستان جان خود را از دست بدهند، در 13 روز طالبان توانست کل افغانستان را فتح کند. اگر آمریکا بزرگترین قدرت نظامی تاریخ جهان و ۴۵ کشور دیگر نتوانستند در برابر طالبان بایستند، چگونه یک ارتش ۳۵۰ هزار نفری فشل می‌تواند از ورود طالبان جلوگیری کند؟
افغانستان آینده‌ی خوبی خواهد داشت
نورزایی آینده‌ی افغانستان را مثبت دانست و اضافه کرد: افغانستان آینده‌ی خوبی خواهد داشت و امیدوار هستم با امنیت سراسری توسعه در افغانستان صورت بگیرد. از دو جهت بسیار نگران هستم، یکی اینکه رعایت حقوق زنان است، یعنی بتوانند تحصیل کنند و امکان کار کردن داشته باشند. دوم روایت سنتی از فقه مرا نگران می‌کند که شاید باعث ایجاد چالش‌هایی در آینده شود. اما امنیت انتخاب نخست مردم افغانستان است و بقیه موارد در اولویت‌های چهارم و پنجم قرار می‌گیرند.
این پژوهشگر افغان درباره‌ی رفتار آمریکا در برابر افغانستان می‌گوید: آمریکا زیر پای دولت افغانستان را خالی نکرد؛ آنچه در توان داشت، در این ۲۰ سال انجام داد اما دولت ملت‌سازی باید از درون یک کشور صورت بگیرد و از بیرون قابل تزریق نیست. اینکه ما از کشور دیگری بخواهیم استانداردهای خود را به کشور سنتی دیگری تزریق کند، درست نیست. دولت اشرف غنی هیچگونه شانسی در برابر طالبان ندارد، قوم‌های مختلف از طالبان حمایت می‌کنند. این حمایت‌ها باعث می‌شود، طالبان گزینه‌ی بی‌بدیلی برای افغانستان باشد. یکی از دلایلی که فتح طالبان سریع پیش رفت این بود که ۴۰۰۰ تانک آمریکایی را به غنیمت گرفتند. تجهیزات دید در شب قوی‌ای هم داشتند.
او درباره‌ی وضعیت زنان در این کشور گفت: اینکه تصویر زنان از خیابان را پاک کردند، آنها را از اداره‌ها به خانه‌ها فرستادند و فرودگاه کابل شلوغ است، خبر درستی است. می‌خواهند در اداره‌هایی که به حضور زنان نیاز است، تفکیک جنسیتی صورت گیرد و اینگونه از تخصص زنان هم استفاده کنند.
ظهرهوند: در افغانستان به طالبان بی‌اعتماد هستند
سفیر پیشین ایران در افغانستان درباره‌ی آینده‌ی سیاسی طالبان در افغانستان به انصاف نیوز می‌گوید: آینده‌ی طالبان بستگی به نوع سیاست‌ورزی او در آینده دارد، اینکه آیا می‌خواهد همچون گذشته عمل کند و تمامیت‌خواه باشد؟ یا اینکه دولت مشترک را دنبال کند؟ فعلاً که در افغانستان به ویژه کابل بی‌اعتمادی نسبت به طالبان بسیار زیاد است.
ابوالفضل ظهرهوند افزود: طالبان هم در این ۲۴ ساعت گذشته مواضع متناقضی گرفته است. این برای طالبان خوب نیست، قطعاً دولت‌های اروپایی و غربی که کابل را ترک کردهاند، علیه طالبان موضع جدی خواهند گرفت. طالبان راه دشواری دارد تا بتواند یک دولت قابل اعتماد و فراگیری را تشکیل دهند. همه رفتار گذشته طالبان را به یاد دارند، طالبان باید نشان دهد چقدر تغییر کرده و مردم این تغییر را در نوع حکومتداری ببینند.
جامعه جهانی به موضع‌گیری مردم داخل افغانستان نگاه می‌کند
او درباره‌ی به رسمیت شناختن طالبان توسط کشورهای جهان گفت: کشورهایی که در پشت پرده از طالبان حمایت کردند، او را به رسمیت می‌شناسند اما جامعه جهانی و به طور مشخص افکار عمومی در داخل افغانستان خیلی موثر است. جامعه جهانی به موضع‌گیری مردم داخل افغانستان نگاه می‌کند، اگر مردم افغانستان طالبان را بپذیرند. جامعه جهانی متقاعد می‌شود و این مسئله را می‌پذیرد. اگر وضعیت افغانستان در ده روز آینده فراز و فرود داشته باشد، احتمالاً آمریکایی‌ها دست به اقدامی بزنند که حتی به ضرر طالبان تمام شود، باید دید در آینده چه می‌شود.
این دیپلمات سابق درباره‌ی نگاه مردم نسبت به طالبان گفت: مردم نسبت به طالبان دیدگاه خوبی ندارند اما اگر مردم در خانه‌های خود نشسته‌اند و دست به مقاومت در برابر طالبان نزد‌ه‌اند و با نیروهای امنیتی همکاری نکردند، به این دلیل است که نسبت به دولت و نیروهای امنیتی بی‌اعتماد بودند. چون ساختار فاسدی داشتند، رئیس جمهور آنها دست نشانده‌ی آمریکا بود، مردم از این سمت ناامید بودند.
اینکه مردم از طالبان استقبال کردند، آدرس غلط دادن است
اما اینکه برخی می‌گویند مردم از هجوم طالبان به شهرها استقبال کردند، به نظر من آدرس غلط دادن است. شاید در برخی از مناطق روستایی که عمدتاً پشتون هستند و طالبان از میان آنها نیروهایی را جذب کردهاند، مردم با آنها همیاری کنند. اما مسئله مهم دیگر شهرهای بزرگ و مناطقی است که در این ۲۰ سال تغییراتی جدی کردهاند و به سمت فعالیت مدنی پیش رفته‌اند، آنها پذیرای طالبان نخواهند بود.
این سفیر سابق درباره‌ی تغییرات طالبان در این سال‌ها اضافه کرد: از نظر معرفتی و رویکردهای ایدئولوژیک طالبان مثل همان گذشته است. یعنی هم تعصب ایدئولوژیک و هم قومی دارند. این مولفه مهم است و نسبت به طالبان بی اعتمادی می‌آورد اما در نوع رفتار سیاسی و سازماندهی در طالبان تغییراتی ایجاد شده. رهبران آنها پیچیده‌تر و گفتمان آنها دیپلماتیک‌تر شده است، جامعه‌ی بین‌المللی را بهتر درک می‌کنند، می‌توانند یک بازی سیاسی را به خوبی انجام دهند.
پیشروی‌های طالبان در افغانستان، محصول خیانت‌های اشرف غنی و تیم وابسته به او در سازمان سیا بود. مقامات استانی و نیروهای نظامی به دلیل فساد گسترده با طالبان وارد معامله شدند و کنار رفتند، چون به ساختار بی‌اعتماد بودند. مردم هم هیچگونه اعتمادی با آقای اشرف غنی و نیروهای نظامی نداشتند، در خانه نشستند و مقامات نکردند. طالبان با یک جاده هموار با اتوبان صاف مواجه شد و در نهایت به کابل رسیدند.
اشرف غنی پول‌هایی که دزدید را از کشور خارج کرد
وی درباره‌ی اشرف غنی و رفتار سیاسی او گفت: اشرف غنی فاقد قوم خاص، لائیک، بی‌اعتقاد به اسلام، آمریکایی، متعصب از نظر تفکر پشتون است. ماموریت خود را به خوبی انجام داد و عامل اصلی در مشروعیت زدایی از نهاد سیاسی و به‌ویژه ریاست جمهوری بود. تقلب گسترده‌ای در انتخابات انجام داد، شش ماه طول کشید تا یک و نیم میلیون رای بشمارند. در نهایت ضربه‌ی خود را زد و پول‌هایی که دزدیده بود را کشور خارج کرد.
او عامل اصلی مشکلات در افغانستان است و آمریکا باید پاسخگو باشد، زیرا آنها اشرف غنی را بر سر کار آورده‌اند. آمریکایی‌ها در آن شش ماه فشاری نیاوردند و نگذاشتند رقیب او در این انتخابات پیروز شود و همزمان هم با طالبان در حال مذاکره بودند. در واقع وقتی به این روند نگاه می‌کنید، آمریکایی‌ها عمدا ًافغانستان را طالبانیزه کردند. نقش اشرف غنی در بی‌اعتمادی مردم بسیار کلیدی است.
این سفیر سابق ایران در افغانستان درباره‌ی موضع‌گیری ایران در مقابل افغانستان گفت: ایران به هیچ وجه لازم نیست له و یا علیه طالبان موضعی داشته باشد، برای ایران یکپارچگی افغانستان و مردم آن مهم است و اینکه افغانستان در آرامش و صلح باشد. بنابراین؛ مسیر ارتباط با طالبان همان مسیر ارتباط مردم با طالبان خواهد بود. قطعاً ایران به تصمیم مردم افغانستان احترام خواهد گذاشت، اگر هم مشکلی پیش بیاید و مردم در تهدید باشند، ایران از مردم افغانستان حمایت خواهد کرد.
انتهای پیام
