برنده‌ی پاول اردوش: صنعت آمار در ایران رونق ندارد

علی رجالی -استاد آمار دانشگاه صنعتی اصفهان- به انصاف نیوز می‌گوید: «اگر هر مسئولی از دانشی که از آمار به دست می‌آورد استفاده کند،‌ تصمیم‌سازی‌های او حتما منطبق با نیاز جامعه و صلاح کشور خواهد بود».

علی رجالی دارای دکترای آمار از دانشگاه استنفورد آمریکا است. وی نخستین برنده‌ی ایرانی جایزه‌ی جهانی پاول اردوش در سال ۲۰۰۸ میلادی است. مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ رجالی را به عنوان استاد برتر آماری کشور معرفی کرد.

انصاف نیوز به مناسبت روز آمار و برنامه‌ریزی، با علی رجالی گفت‌وگویی کرده است.

آمار اطلاعات را به دانش تبدیل می‌کند

علی رجالی درمورد اهمیت علم آمار گفت: «الان ما در عصر اطلاعات و داده‌ها قرار گرفته‌ایم. اطراف ما مملو از اطلاعاتی است که اگر نتوانیم این اطلاعات و آمار را درست تجزیه و تحلیل کنیم، نمی‌توانیم از آنها به خوبی استفاده کنیم. ما معمولا باید اطلاعات را به دانش تبدیل کنیم. وسیله‌ای که این کار را انجام می‌دهد آمار است. در نتیجه ما نیاز داریم که در عصر اطلاعات از دانش آمار استفاده کنیم و اطلاعات‌مان را به knowledge یا دانش تبدیل کنیم. برای این منظور و برای اینکه بتوانیم اطراف‌مان را خوب بشناسیم به علم آمار نیاز داریم. مثلا ما خبرهایی در مورد کووید ۱۹ می‌شنویم مبنی بر اینکه آیا باید واکسن بزنیم یا نه یا اینکه وضعیت شیوع این بیماری به چه صورت است. همه‌ی اینها اطلاعاتی است که در سراسر دنیا جمع‌آوری می‌شود و اطلاعاتی هم در کشور خودمان وجود دارد. باید این اطلاعات را بتوانیم منتشر کنیم،‌ خلاصه کنیم، از آن نتیجه‌گیری کنیم و براساس آن تصمیم بگیریم. این موضوع درمورد مسائل اقتصادی، آموزشی و مسائل متعددی که در اطراف زندگی‌مان وجود دارد برقرار است.

حتی در یک خانواده وقتی که یک مجلس مهمانی دارند باید بتوانند پیش‌بینی کنند که چقدر از چه موادی را باید برای آن مهمانی تهیه کنند. همه‌ی اینها مسائل آماری است که اگر همه‌ی شهروندان مطلع شوند و به این سواد آماری آگاه شوند،‌ حتما جامعه‌ی ما پیشرفت می‌کند. از طرف دیگر مسئولین و تصمیم‌سازان ما هر روز به آمارهای صحیح نیاز دارند و اگر بخواهند از آمارهای صحیح استفاده کنند، برای نحوه‌ی جمع‌آوری اطلاعات، نحوه‌ی خلاصه کردن آن، نحوه‌ی تجزیه و تحلیل آن و نحوه‌ی نتیجه‌گیری از آن به علم آمار نیاز دارد. به همین دلیل علم آمار را علم «انجام علوم دیگر» اسم‌گذاری کرده‌اند. علم آمار علمی است که می‌تواند برای شناسایی مسائل دیگر مورد استفاده قرار بگیرد. 

اگر یک دارویی کشف می‌شود،‌ برای اینکه ببینند آیا این دارو برای این بیماری موثر است یا نه،‌ باید حتما آزمایش کنند و یک عده‌ای این دارو را مصرف کنند و عده‌ای دیگر این دارو را مصرف نکنند تا ببینند تاثیر این دارو بر بیماری چگونه است. این می‌شود استفاده از آمار در علم داروسازی. در بقیه‌ی مسائل اجتماعی،‌ سیاسی و اقتصادی هم همین موارد را می‌بینیم».

رجالی در پاسخ به این پرسش که چه ظرفیت‌هایی در علم آمار وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد، گفت: «در دنیا الان رشته‌ی آمار، رشته‌ای است که برای همه‌ی جامعه مورد نیاز است. یک مثال دیگر می‌زنم؛ در ایران آنهایی که شانس تصادف‌شان کم است با آنهایی که شانس تصادف‌شان زیاد است را در نظر بگیرید. عوامل مختلفی ممکن است روی شانس تصادف تاثیرگذار باشد؛ مثلا جوان بودن، مجرد بودن، خانم یا آقا بودن،‌ افرادی که مشکلات اجتماعی دارند یا ندارند. سوال این است که آیا اینها تصادفاتی را داشتند یا نه؟ اصلا راننده‌های محتاطی هستند یا نه؟ «قیمت بیمه» براساس این اطلاعات تهیه می‌شود. یا در رابطه با مسائل بهداشتی، تمام بیمارستان‌ها احتیاج دارند که اطلاعاتی که از بیمار می‌گیرند را جمع‌آوری کنند. وقتی به بیمارستان می‌رویم، یک‌سری اطلاعات شخصی و اطلاعات مربوط به بیماری‌های قبلی‌مان را از ما سوال می‌کنند. اگر بخواهیم از این اطلاعات استفاده کنیم احتیاج داریم که یک متخصص آمار در کنارمان باشد. برای همین است که صنعت آمار در کشور ما هنوز رونق پیدا نکرده است ولی مطمئنا در آینده‌ی نزدیک تمام مراکز ما احتیاج به متخصص آمار دارند». 

رجالی در پاسخ به این پرسش که کم‌توجهی به علم آمار چه ضربه‌هایی از نظر سیاسی،‌ اجتماعی و اقتصادی وارد می‌کند، گفت: «مهم‌تر از همه‌ی کم‌توجهی‌ها، دریافت اطلاعات غلط از آماری است که کنار خودمان داریم و اگر که نتوانیم از این اطلاعات درست نتیجه‌گیری کنیم در تصمیم‌سازی‌های ما موثر است و این تصمیم‌سازی‌ها باعث می‌شود که اجتماع پیشرفت بکند یا عقب‌گرد داشته باشد».

او درمورد رشته‌ی آمار در دانشگاه‌های ایران گفت: «تقریبا در تمام دانشگاه‌های ایران رشته‌ی آمار داریم؛ دانشگاه اصفهان، صنعتی اصفهان،‌ شیراز، مشهد، امیرکبیر، شهیدبهشتی، تهران و غیره. حتی ما داریم این مسئله را مطرح می‌کنیم که این کار به صلاح آینده‌ی کشور نیست که دانشگاه‌های پیام نور و آزاد دارند این تعداد زیاد دانشجوی آمار می‌گیرند. چون باید انتظار داشته باشیم مکان‌هایی که توان آموزش این دانشجوها را داشته باشند، دانشجو بگیرند تا بتوانند متخصص آمار تربیت کنند».

انتهای پیام