خلیفه دوم و جریان ازدواج امام حسین با شهربانو
حجت الاسلام هادی سروش، استاد حوزه، در یادداشتی با عنوان «به بهانه پاسخ به شبهه هتاکانه گرگیج / خلیفه دوم و جریان ازدواج امام حسین با شهربانو» نوشت:
گرگیچ امام جمعه آزادشهر در نماز جمعه گفته است:
«مادر زین العابدین دختر یزدگرد بود که حضرت عمر پس از فتح ایران به نکاح حضرت حسین درآورد و ۹ امام پس از آن از همین نسل به وجود آمد. پس اگر خلافت حضرت عمر را نپذیریم اعتبار امامان و نسََب آنان را زیر سؤال برده‌ایم».
این سخنان اشکالات فراوانی دارد که با قدردانی از برخی پژوهشگران پژوهشی داشته‌اند، مطالبی تقدیم می‌شود:
مطلب اول:
زمان این رخداد؛
بحثِ ایرانی بودن مادر امام سجاد (ع) در تاریخ مشهور است. اما اینکه چه زمانی ایشان به سرزمین اسلام آمده، محل اختلاف است.
یک نظر این است این حادثه در زمان خلافت امیرمؤمنان (ع) بوده است.
(دینوری درالأخبار الطوال / ۲۲۲ و مفید در الإرشاد /۱۳۲)
برخی دیگر می‌گویند در دوره عثمان بوده است.
(صدوق در عیون أخبارالرضا /۱۳۱)
و برخی هم براین نظرند که در زمان عمر بوده.
بنابراین اصل زمان وقوع این مسئله محل تردید است.
مطلب دوم:
وصلت امام حسین با شهربانو از راه فروش و یا هدیه توسط عمر بوده؟
اگر بپذیریم که این وصلت در دوران عمر باشد، آیا عمر شهربانو را به امام حسین فروخت؟
در تاریخ آمده؛ عمر قصد فروش آن را داشت، اما حضرت علی فرمود: دختران پادشاهان فروخته نمی‌شوند.
(زمخشری در ربیع الأبرار، ج۳، ص۳۱۰)
در این موردپیامبرفرموده بودند: باید با آنان کریمانه برخورد شود و هرکدام از آنها اختیار انتخاب در ازدواج را دارند.
جناب شهربانو، امام حسین را انتخاب نمود.
(ابن شهرآشوب در مناقب، ج۴، ص۱۱)
نتیجه می‌گیریم عمر، شهربانو را به امام حسین (ع) نفروخته.
مطلب سوم:
آیا شهربانو هدیه عمر به امام حسین بوده؟
براساس حدیث و تاریخی که خود اهل سنت نقل کرده‌اند؛ همانطوریکه امکان فروش شهربانو به امام حسین (ع) قابل باور نیست، هدیه دادن به امام حسین هم تصور صحیحی ندارد، مگر اینکه بگوییم این دخترِ اسیر شده؛ حقِ شخصیِ عمر بوده و عمر او را به امام حسین (ع) بخشیده که تاریخ چنین نظریه‌ای را تایید نکرده.
بر فرض چنین احتمالی، مطلب چهارم مطرح است.
مطلب چهارم؛
و بر فرض هدیه بودن شهربانو به امام حسین (ع) توسط عمر، آیا قبول آن توسط امام معصوم باعث مشروعیت حکومت وقت می‌شود؟
اگر بگویم؛ عمر جناب شهربانو را به عنوان هدیه به ملکیت امام حسین (ع) در آورده باشد! این هدیه از سوی حاکم نامشروع، نمی‌تواند باعث و یا دلیلِ مشروعیت حکومت شخص حاکم شود. چون ثابت است که پذیرش هدیه از سلطان، نشان از مشروعیت حکومت آن سلطان نمی‌تواند باشد.
همانطوریکه هدیه “ماریه قبطیه” توسط پادشاه اسکندریه و مصر به پیامبر (ص) عاملِ مشروعیت حکومت او نبود. و نیز همانطوریکه ائمه (ع) هدایای حاکمان بنی امیه و بنی عباس را می‌پذیرفتند و هیچگاه سبب مشروعیت حاکمیت آنان نبوده و نخواهدبود.
مطلب پنجم:
ازدواج شهربانو با امام حسین و حقیقت ماجرا؛
به شهادت تاریخ شهربانو با امام حسین (ع) ازدواج نمود.
در مورد ازدواج شهربانو با امام حسین چنین نقل شده، بعد از ابراز رضایت شهربانو، امیر مؤمنان او را برای امام حسین خواستگاری نمود و حتی نوشته‌اند مترجم ایشان، جناب سلمان بوده. (ابن فندمه در لباب الأنساب والألقاب والأعقاب، ج۱، ص۱۱)
محمد بن جریر طبری، از علمای بزرگ شیعه در قرن پنجم، یعنی حدود هزار سال قبل در کتاب “دلائل الامامه” می‌نویسد؛
اسيران ايرانی وارد مدينه شدند و عمر تصميم داشت زنان را بفروشد و مردان را بعنوان برده بگيرد.
امير المؤمنين(ع) فرمودند: پيغمبر فرموده است افراد برجسته هر قوم و ملت را گرامی بدارید.
عمر صدور این گفتار رسول الله را تایید کرد. و سپس امير المؤمنين فرمودند: اينها کسانی هستند كه به میل خودشان علاقمند به اسلام شده و تسلیم شدند، من شما و خدا را گواه مي‌گيرم كه سهم خودم از اينها را در راه خدا آزاد نمودم. و تمام بنى هاشم، و حتی برخی مهاجر و انصار هم پیروی کردند و گفتند: ما نيز حق خود را به شما بخشيديم.
امیرالمؤمنین فرمود: خدايا شاهد باش من تمام آنچه را ایشان به من بخشیدند، در راه تو آزاد نمودم.
گروهى از قريش علاقه به ازدواج با آن بانوان داشتند، که امير المؤمنين فرمود: برای ازدواج اختيار انتخاب با خودشان است.
در اینجا برخی از شهربانو، دختر کسرا خواستگاری نمودند که او اشاره به امام حسين دیگران را رد نمود.
حتی در مرتبه دوم در برابر سوال حضرت امیر (ع) از انتخابش، به زبان فارسی گفت: اگر انتخاب با من است، او را انتخاب کردم.
امیرالمؤمنین برای اجرای صیغه نام او را پرسید؟ گفت: شاه زنان دختر كسرا هستم.
حضرت فرمود: شاه زنان فقط [فاطمه] دختر محمد (ص) است. تو شهربانو هستی و خواهرت مروارید است. عرض کرد: آرى صحيح است.
شهربانو با امام حسین؛ و خواهرش مروارید، با امام مجتبی ازدواج نمود.
(طبری در دلائل الامامه،ص۱۹۴)
انتهای پیام
بنده هم قلم و هم سبک بیان و استدلال آقای سروش را می پسندم و همیشه هم مطالبش را با دقت می خوانم اما در این مورد متاسف شدم که مطالبش مثل دیگر پژوهش گران و عالمان شیعی از کمترین استلال های منطقی برخوردار است . آقای کرگیچ یک قضیه ای را طرح نموده اند که اگر خلافت عمر مشروعیت نداشته باشد آن وقت جهاد و غنائمش هم زیر سوال می رود از جمله ی غنائم اسرا بودند یعنی تقسیم غنایم بین مسلمانان هم زیر سوال می رود بنابراین تا پایان قضیه ، حضرت امیر (ع) در حاکمیت این خلفا چه نقشی داشته اند خودش در نهج البلاغه می فرماید (در جریان بیعت )من اگر برای شما وزیر باشم مثل سابق بهتر از این است که امیر باشم . یعنی حضرت امیر مشاوری تیزبین و دقیق بودند و مواظبت می کردندکه اسلام نوپا از پا نیفتند و پر و بال بگیرد . بنابراین رفتار علی بن ابیطالب با خلفا درس و سرمشقی است برای ما که مواظب رفتار و کردار خود باشیم .آقای کرگیچ هم برای دفاع از بزرگان مذهب خود بدون هتاکی و توهین و آسمان ریسمان کردن حرف اش زده است . علما و پژوهش گران چرا به این زودی از کوره در رفته اند و جوش و خروش برداشته اند که بیایید فلانی فلان کرده است و بهمان .به جای اصلاح رفتار خود چنان خود را در تنگنا قرار داده ایم که هیچ راه خروجی برای خود نگذاشته ایم . از اینگونه رفتارهای هر دو مذهب باید به خدا پناه برد .
گرگیج را محاکمه کنید
واقعا خجالت اوره این همه نا برابری و بی عدالتی و مافیا فساد و فقر و فحشا و دزدی و پستی تو مملکت هست مراجع تقلید همه ساکت شدن … و انتقاد هم نمیکنند حالا برای حرف مفت یه … که معلومه از گلوی کثیف وهابیت میاد دارن جواب این … را میدن به مملکت برسید ابروی شیعه رفت با این بی عرضگی و پلشتی
آقای هاشمی دیگه اینو نگو که خاطر عزیز شون مکدر میشه.اقتصاد خرابه به درک مردم نون میخان چیکار؟!
حرفهای امام جمعه درسته. برید تاریخ طبری رو بخونید. کسی که این مطلب رو نوشته خیلی تاریخ رو تحریف کرده. معلومه وقتی به حضرت عمر میگه عمر و به علی میگه امام معلومه هدفش چیه. خوتون رو سر کار نذارید وقتی مهد دین اسلام عربستانه و عربستان سنی هستن. پس اسلام یعنی سنی.
جمله آخرت” وقتی مهد دین اسلام عربستانه و عربستان سنی هستن. پس اسلام یعنی سنی” رو اینطوری می نوشتی چطور بود: وقتی مهد اسلام خانواده پیامبر هست و خانواده پیامبر و سادات همه شیعه هستند بنابراین اسلام یعنی شیعه
داداش چون داخل تاریخ طبری درسته؟ باید ببینی مطلب از چه کسی طرح شد اون شخص که این رو گفته اصحابه پیامبر بوده چه کسی بوده و بعد تحلیلش کنه اتفاقا به نظر من شما منطقی نیستی
اولا اتفاقا آقاى هادى سروش در اين مطلب پاسخ شبهه گرگيج رو داده بلكه شما خوب مطالعه نكردى كه ميگى چرا جواب نداده
ايشان به درستى فرموده كه رسول الله صلى الله عليه و آله هديه مقومس حاكم كافر مصر را پذيرفته پس بنابراين پذيرش هديه و كنيز از حاكم نامشروع جايز است و دليل بر مشروعيت حاكم نيست .
دوما شما كلام منسوب به امام علي عليه السلام درباره اينكه وزير باشم بهتر است رو تحريف كرديد و كلمه همچون سابق رو هم بهش اضافه كرديد و اينكه طبق آيات قران كريم و روايات متواتر شيعه و سنى امامت اهل بيت عليهم السلام از جمله حضرت علي عليه السلام الهى است و خلافت هم شأنى از شئونات امامت است .
سوما اگر ميخواهيد نظر اميرالمؤمنين علي عليه السلام رو درباره خلفاى قبل از خودش بدونيد بهتر به اين كلام حضرت كه در نهج البلاغه نقل شده نگاه كنيد كه ميفرمايد دين قبل از من اسير دست اشرار بود كه به هوا و هوس عمل ميكردند و دنيا طلب بودند و يا به خطبه شقشقيه مراجعه كنيد كه حضرت مشروعيت خلفاى قبل از خودش را به طور كلى رد ميكند . البته احاديث بسيار ديگرى هم در اينباره هست كه در اين مقال نمي گنجد
و در آخر اينكه توهين گرگيج كاملا واضح و آشكار بود كه حتى تعداد زيادى از علماى اهل سنت هم از گرگيج و اظهاراتش اعلام برائت كردند چون شبهه و سؤالش رو با هتاكى مطرح كرده بود و جز فرد مغرض و بى سواد كسى نميتونه منكر دروغ و اهانت شنيع گرگيج باشه
سلام علیکم
1. آیا خطبه عقد شهربانو را با حضرت امام حسین(ع)، عمر خوانده است؟
حالا به فرض که بله خوانده باشد.
از کجا معلوم… خود حضرت، مجددا صیغه ی عقد را جاری نکرده باشد.
2. از نگاه فقه شیعه، خطبه ی عقد از زبان شخص فاسد هم نافذ است.