معرفی کتاب «فرقه‌های تروریستی و مخرب»
ابوالفضل نجیب، در یادداشت معرفی کتاب «فرقه‌های تروریستی و مخرب»، نوشته مسعود بنی صدر، در نمود و ماهیت بردگی مدرن نوشت:
شستشوی مغزی تکراری ترین اتهام علیه سازمان های فرقه ای – تروریستی چون داعش و القاعده و … و در ایران متوجه سازمانی که سالیانی است هویت و موجودیت ان به نام مسعود رجوی گره خورده است. هر چند سازمان رجوی به دلایل عدیده از جمله کارنامه خشونت آمیز و خیانت بار و بعلاوه عقب ماندن از سیر تحولات فکری و اجتماعی و استحاله به یک تشکیلات ضددمکراتیک و فرقه ای از حافظه و پروسه تحولات آینده حذف شده است. اما همچنان از منظر پدیدارشناسی موضوع و محل اعتنای پژوهشگران حوزه های اجتماعی و کارگروه های علمی و بطور مستمر اعضای جدا شده از این سازمان است.
آنچه سوای پیامدهای خشونت بار توجه را به سمت این گروه معطوف می‌کند، علاوه بر سازوکارهای جذب، شیوه‌های هویت سازی و مهمتر از آن وانهادگی خودآگاه فردی به اراده رهبری است. این پروسه که به شستشوی مغزی شناخته می‌شود، رایج ترین اصطلاح درباره فرد، افراد یا تشکیلاتی است که ناخواسته تحت فرمانبرداری و اطاعت محض از رهبر یک گروه قرار می‌گیرند. آنگونه که به لحاظ فکری و روانی و … چنان مجاب و محاط شده که علاوه بر پذیرفتن بی چون و چرای تمامی اعتقادات و باورهای القا شده، حاضر به انجام هر کاری از جمله انجام عملیات انتحاری در هر شرایط و با هر میزان هزینه انسانی می‌باشند. یک نکته ظریف در این میان اما پاسخ به این پرسش کلیدی است که چطور امکان دارد فردی در عین باورمندی به این که به شتشوی مغزی دچار شده، اما همچنان خواسته یا ناخواسته تن به ادامه وضعیتی می دهد که ان را به برده داری مدرن تعبیر می‌کند.
کتاب فرقه های تروریستی و مخرب، نوعی از برده داری نوین نوشته مسعود بنی صدر پاسخ همزمان تجربی و میدانی، علمی، پزشکی و روانشناسانه و … به این پرسش کلیدی و چرایی ماندگاری فرد در چنین وضعیت برزخی و این که چگونه ممکن است فردی در عین باورمندی عقلانی به این مهم که پیوسته در معرض سوء استفاده فکری و روحی و روانی و عاطفی است، اما قادر به رهایی عاطفی خود از مخمصه و انقیاد تشکیلاتی نیست.
برای درک اهمیت این پرسش و پاسخ کلیدی لازم به یادآوری است که مسعود بنی صدر نه یک عضو ساده که از نزدیک ترین افراد به مسعود رجوی رهبر ایدئولوژیک سازمان بوده. تجربه چهار دهه عضویت در بالاترین سلسله مراتب تشکیلاتی را همراه دارد. وی (مسعود بنی صدر) پیش‌تر این چهار دهه و فراز و نشیب‌های زندگی تشکیلاتی و خانوادگی را در کتاب خاطرات یک شورشی ایرانی روایت کرده است. یک اتوبیوگرافی نفس گیر و تکان دهنده که علیرغم ترجمه کتاب از فرانسه به فارسی و استقبال آن در اروپا اما اقدامی برای انتشار آن در ایران انجام نشده است.
اهمیت کتاب و پاسخ نویسنده به این سوال کلیدی در این است که علاوه بر تجارب فردی ناشی از زیست در چنان مناسباتی، متکی به تحقیقات روانشناسانه، و بیولوژیک و دریافت های علمی از پیچیدگی و قابلیت انعطاف پذیری مغز در مواجهه با سیستم تربیت فکری و روانی است که می‌تواند بر عمیق‌ترین و بدیهی‌ترین عواطف انسانی و همان اندازه داوری فرد را درباره ساده ترین معیارهای عقلانی و ارزشی تغییر داده، و در نهایت فرد را تسلیم اراده و خاستگاه‌های فردی و جمعی دیگران کند.
به زبان ساده‌تر کتاب فرقه‌های تروریستی و مخرب به ما می‌گوید که چگونه جهت دستیابی به یک فهم کامل از هویت فرقه‌ای و وابستگی روانی ان محتاجیم که یک فهم از “خود”، ذهن و مغز از منظر فلسفی و بیولوژیکی داشته باشیم. پاسخ نویسنده اگر چه با تمرکز بر تجارب فردی ناشی از چهار دهه زندگی تشکیلاتی در سازمان رجوی، اما همزمان از شباهت‌های ناگزیر و سازوکارهای روانی حاکم بر تمامی جریان‌های ایدئولوژیک چه در قالب یک گروه کوچک و همچنین نظام های سیاسی با ماهیت فرقه ای پرده بر می‌دارد. از این منظر برده داری نوین الزامن نه کتابی درباره سازمان رجوی، که در برگیرنده شباهت‌های ساختاری و سازوکارهای مشترک بر تمامی تشکیلات و نظام‌های فرقه‌ای است که علاوه بر تشریح پروسه هویت سازی فردی به هویت سازی جمعی یا فرقه‌ای، دلایل مغفول مانده از جمله تبیین ساختار بیولوژیک مغز که منجر به تغییر فردیت انسانی به هویت جمعی و فرقه ای می شود، بررسی می‌کند.
از این حیث کتاب فرقه‌های مخرب همان اندازه که یک اثر پژوهشی و تجربی درباره فرقه‌های مخرب و مناسبات درونی آن‌ها، به نوعی یک اثر علمی و هشداردهنده در خصوص چگونگی سواستفاده فرقه‌ها از دستاوردهای بیولوژیکی و روانشناسی برای تغییر هویت فردی به هویت فرقه‌ای و در نهایت سازماندهی یک نظام برده داری مدرن است.
کتاب فرقه‌های تروریستی در 1506 صفحه و با قطع رقعی و جلد سخت با قیمت 450 هزار تومان در بهار 1401 و همزمان با برگزاری نمایشگاه کتاب توسط انتشارات ماهریس روانه بازار کتاب و هم اکنون در دسترس علاقمندان و پزوهشگران علوم اجتماعی است.
انتهای پیام
