آینده‌ی «اطلاعات»؛ حفظ توازن و تعامل یا تقابل؟
ابوالفضل نجیب، روزنامه‌نگار، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، درباره‌ی وضعیت موسسه اطلاعات پس از مرحوم سیدمحمد دعایی نوشت:
محمود دعایی پس از چهار دهه نمایندگی آیت الله خمینی در روزنامه اطلاعات به دیار باقی شتافت. بررسی کارنامه عملکرد او طی این مدت بر رویکرد و روحیه تعامل گرایی و حفظ توازن نه تنها میان تمامی جناح های سیاسی که تا حفظ حرمت و کرامت و منزلت فردی بسیاری مخالفان و منتقدین حاکمیت تاکید دارد.
آنچه درباره آینده روزنامه اطلاعات تا حد نگران کننده ای می توان گمانه زنی کرد، در یک کلام کیهانیزه شدن روزنامه اطلاعات است. درست است که اطلاعات زیر نظر دعایی طی چند دهه اخیر به محافظه کاری متهم و همان اندازه از سویی به انفعال گرایی متهم بود، اما فراموش نکنیم همین رویه ای که صرفن به دلیل حضور دعایی مورد نقد بود، توانست میان حاکمیت و طیف های دگراندیش و نواندیش و جریان روشنفکری منتقد و حتی مخالف نظام در نقطه تعامل و نوازن بایستد. کسانی که با دعایی و روحیات و طرز فکر او مستقیم و غیر مسقیم آشنایی داشتند، به یقین تصدیق می کنند که او به معنای واقعی در جایگاهی فراتر از تقسیم بندی های معمول و کلیشه ای قرار داشت. عملکرد و تنظیم رابطه او در مقایسه با کیهان شریعتمداری که به سهولت دلسوزترین و مومن ترین نیروهای انقلاب را متهم به مزدوری و خیانت می کرد، نشان از اعتباری بود که دعایی برای کارنامه سیاسی و همان اندازه منش اخلاقی و اعتقادی و سیاسی خود قائل بود. در اعتبار و ارزش دعایی و اطلاعات دوره مدیریت او همین بس که بر خلاف کیهان شریعتمداری نه تنها شان و موازین اخلاق ژورنالیستی و فردی خود را حفظ کرد، که بطور مضاعف سعی در دلجویی کسانی داشت که به هر طریق و از جانب کیهان و افراطیون هتک حرمت می شدند. درست است اطلاعات دعایی نقش چندان فعالی در چالش های سیاسی و جناحی نداشت. اما دست‌کم این رویکرد این امکان را می داد تا اطلاعات به عنوان دومین میراث روزنامه قبل از انقلاب از شبیخون طرز فکر افراطی امثال شریعتمداری مصون بماند. این که پس از درگذشت دعایی مسیر روزنامه اطلاعات دچار تغییرات چه بسا بنیادی در رویکرد به مسائل اجتماعی، سیاسی و بعضن به ورطه پروپاگاندای دولتی آلوده شود، چندان دور از ذهن نیست. فراموش نکنیم آنچه در چند دهه گذشته باعث ثبات دعایی در روزنامه اطلاعات گردید، معطوف به صفاتی است که به حق رهبری در پیام تسلیت خود مورد تاکید قرار دادند. به این صفات و منش شخصیتی اضافه کنید رابطه و پیوند خاص و متقابل دعایی با آیت الله خمینی در سخت ترین دوران اقامت در نجف. دعایی بی تردید از معدود روحانیون و نزدیکان آیت الله خمینی بود که توانست شانیت و اعتبار خود را الوده و قربانی منافع حزبی و جناحی نکند.
با همان منش و رویه تعاملی توازن و تعامل خود با جریان ها و روشنفکران و نواندیشان را حفظ کند. این رویه هر چند به مذاق افراطیون هر دو طیف خوش نمی آمد، اما فراموش نکنیم بخش اعظم شخصیت احترام برانگیز او به همین روحیه و منش معطوف است. دعایی از آن معدود افرادی بود که می شود به گنجینه اسرار مگو درباره وقایع پیش و بعد از انقلاب تعبیر کرد. تردیدی نیست رازهای بسیاری را با خود به سینه خاک برد. اما شاید به جز یک مورد و آن هم مشاهداتش در خصوص ملاقات های اولیه سران سازمان در دو مقطع زمانی بقیه را در سینه محبوس کرد. مقایسه کنید این منش اخلاقی را با خیل خاطرات و مشاهداتی که اغلب از منفعت طلبی های شخصی و جناحی و بعضن تسویه حساب های گروهی نشئت می گرفت. چنین روحیه و منشی را پیش از آن که به محافظه کاری نسبت داد، می باید معطوف به منش انسانی و اخلاق مدارانه و مهمتر روحیه تساهل گرایی ایشان ارزیابی کرد که طی چندین دهه حضور در نزدیک ترین نقطه به مهمترین وقایع و آیت الله خمینی کمترین خللی در ان ایجاد نشد. دعایی از این منظر و در کنار برخی چهره های ملی مذهبی چون سحابی ها و بازرگان در زمره اخلاق مدارترین شخصیت های سیاسی در حافظه تاریخ باقی خواهند ماند.
انتهای پیام
