انتقاد کانون بسیج اساتید به توصیف «استیصال دولت»
کانون بسیج اساتید دانشگاه مازندران در بیانیهای با عنوان «تحلیلی بر عملکرد 10 ماهه دولت سیزدهم؛ برنامهها و دستاوردها»، به مصاحبهی دکتر زهرا کریمی عضو هیات علمی دانشکدهی علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران مبنی بر استیصال دولت در سایت انصاف نیوز [لینک]، انتقاد کردند.
متن کامل این بیانیه که در اختیار انصاف نیوز قرار گرفته است در پی میآید:
«فَبَشِّرْ عِبَادِ، الَّذِينَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» (زمر 17و 18)
بسیج اساتید دانشگاه مازندران بهعنوان یک نهاد علمی، فرهنگی و سیاسی همواره از نقدها و نظرات صادقانه، منطقی و علمی همکاران هیات علمی استقبال نموده و خواستار برگزاری این گفتمان چه در مصاحبه، مناظره یا جلسات هماندیشی است. اما تقاضا دارد اعضای هیات علمی با طرح صادقانهی واقعیتها راهنمای افکار عمومی در تبیین فعالیتهای دولت و نظامات حاکمیتی باشند و همراه با نقدِ آنچه در کشور درحال رخداد است راهکارهای منطقی برونرفت از مشکلات را نیز بیان دارند. اما آنچه در مصاحبهی مورد اشاره دیده میشود شامل مطالب منفی و سیاهنمایی ژورنالیستی فاقد انسجام مورد انتظار یک متن علمی نوشته شده توسط یک اقتصاددان نهادگرای متخصص توسعه است. ذکر یکسری مطالب یکطرفه و بعضا غیر واقعی در تقابل با دولت سیزدهم که در چارچوب فکری اصلاحطلبانهی نگارنده و به جهت تخریب دستآوردهای دولت سیزدهم نوشته شده است، به همراه تنظیم ناقص خبرنگاران سایت انصافنیوز، این نتیجهگیری را بیشتر متباین میکند.
سوال مهم این است که دولت سیزدهم تنها حدود 10 ماه است که قدرت را از دولت قبل که جزو همفکران و همکاران سیاسی نگارنده هستند تحویل گرفته است، آیا دولت قبل با 8 سال حاکمیت بر ارکان تصمیمگیری کشور یک دولت توسعهیافته را تحویل دولت آقای رئیسی داده است یا یک دولت ورشکسته همراه با استقراض و چاپ پول، کسری شدید بودجه، کارخانههای ورشکستهی تعطیل شده یا رو به تعطیلی، سازمان بورس حبابی، قطعی برق مکرر و نگرانکننده در طول سال، بیبرنامه در کنترل اپیدمی کرونا و واکسیناسیون عمومی، تورم 50 درصدی، روابط فشل بین المللی در ارتباط با همسایگان و …؟
صداقت حکم میکرد که سرکار خانم دکتر کریمی در بخشی از مصاحبه خود به این عملکرد فاجعهآمیز دولت قبل اشارهای میداشتند و سپس دولت سیزدهم را با لفظ استیصال وصف میکردند. آیا باید مطالب ایشان را در زمرهی مصاحبه منصفانه در سایت انصافنیوز معرفی کرد یا مصاحبهی انصاف نیاز؟
نگارنده که خود را یک نهادگرای توسعه میداند با ادبیات و کلیدواژهی هژمونی قدرت آشنا هستند. سوال این است که راهپیمایی اربعین و احداث قرارگاه اربعین، حیف و میل در هزینه است یا یک ماهیت هژمونی قدرت را تداعی میکند؟ اتصال این رویداد سیاسی-فرهنگی به از بین بردن میلیونها شغل در مصاحبه آیا یک بیانصافی آشکار نیست؟ آیا ایشان از خود نپرسیدند هزینهنمودن برای استخر شخصی در حوزهی ریاست جمهوری و یا برباد رفتن داراییهای مردم در بورس چند صدهزار فرصت شغلی را نابود کرده است؟
نویسنده درجایی، رشد نقدینگی را یکی از عوامل استیصال دولت سیزدهم بیان کردهاند. آیا رشد نقدینگی و چاپ پول بدون پشتوانه در دولت قبل بیشتر بوده یا در دولت سیزدهم؟ برای آنکه صداقت نویسنده در بیان مشکلات اقتصادی کشور و دلسوزی برای نظام حاکمیت کشور زیر سوال نرود شاید بهتر باشد از ایشان بپرسیم آیا مصاحبهی مشابهی درطول 8 سال حاکمیت دولت قبل داشتهاند؟ حال چه شده است که صبر ایشان در 10 ماه حاکمیت دولت سیزدهم لبریز شده است؟
در ادامه باید ذکر کنیم که یک واقعیت مهم دربارهی عملکرد دولت سیزدهم آن است که علیرغم اینکه این دولت با رویکرد تحولی و ریلگذاری درست در تلاش است تا مشکلات کشور را هر چه سریعتر حل و رفع کند، اما بازخورد اقدامات دولت نزد افکار عمومی، آنگونه که شایسته است، نیست. یکی از مهمترین دلایل این امر به شدت مشکلات اقتصادی برمیگردد؛ به این معنا که با وجود مشکلات اقتصادی و تداوم آنها، جامعه نمیتواند نسبتی میان رویکرد و اقدامات تحولی دولت با مشکلات خود برقرار کند.
علاوه بر این، بایستی به تلاش دشمنان برای وارونهنمایی واقعیتهای مرتبط با ایران یا همان جنگ شناختی دشمنان و ضعف اطلاعرسانی دولت نیز اشاره کرد؛ به این ترتیب که هم از یکسو دشمنان تلاش میکنند تا دولت سیزدهم را فاقد برنامه و ناکارآمد جلوه دهند و از سوی دیگر هم دستگاه اطلاعرسانی دولت در تبیین برنامهها و اقدامات دولت با سرعت و چالاکی لازم عمل نمیکند. متاثر از این وضعیت، هماکنون در ذهن بخشهایی از جامعه، امید چندانی نسبت به آینده کشور بهویژه از بُعد حل مشکلات اقتصادی وجود ندارد. این در حالی است که روند برنامهها و اقدامات دولت معطوف به حل مشکلات و احیای امید و اعتماد در جامعه است.
در جهت رفع این معضل و در راستای تبیین بهتر شرایط کشور در یک سال گذشته و همچنین در توضیح شرایط گذشته، حال و آینده؛ پاسخ به سئوالاتی از قبیل: 1-دولت در چه شرایطی اداره کشور را بر عهده گرفت؟ 2-دولت تا کنون برای بهبود وضع موجود و ایجاد تحول اقتصادی چه اقداماتی انجام داده است؟ 3- دولت در عرصهی سیاسی چه برنامهها و فعالیتهایی داشته است و …، میتواند موجبات ارزیابی علمی و تبیینی کارنامه و دستاوردهای دولت سیزدهم باشد.
درواقع چنانچه به این سوالها پاسخ منطقی و علمی داده شود میتوان نه تنها وضعیت حال و یکسال گذشته را به شکلی علمی و تبیینی تحلیل نمود بلکه سناریوهای امیدوارکنندهای را برای آیندهی کشور ترسیم نمود. لذا در ادامهی این نگارش ضمن بررسی شرایطی که دولت در آن کشور را تحویل گرفت، به بررسی اقدامات و تحرکات اقتصادی و سیاسی دولت سیزدهم نیز پرداخته خواهد شد.
1. شرایط و وضعیتی که دولت سیزدهم روی کار آمد
در عرصههای مختلف سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی و فرهنگی میتوان زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم را مورد ارزیابی قرار داد و شرایط امروز جامعه را با آن مقایسه نمود. اما به دلیل خلاصهگویی و اینکه بخش زیادی از این مطالب در این مقال نمیگنجد؛ نگارنده تنها به بخشهای کوتاهی از اوضاع اقتصادی و سیاسی کشور اکتفا میکند. یکی از مهمترین چالشهای دولت سیزدهم در زمان روی کار آمدن؛ کسری بودجهی حدود 500هزارمیلیاردتومانی و تورم بالای 50درصدی بود که هر دولتی را نسبت به وعدهها و برنامههای آینده میتوانست زمینگیر نماید. در کنار کسری بودجه و تورم مستمر نیمدههی گذشته، رشد افسارگسیختهی نقدینگی به بیش از 4000هزارمیلیاردتومان را باید از دیگر چالشهای دولت سیزدهم برشمرد که میتوانست در همان اوایل کار دولت انقلابی را زمینگیر نماید.
از طرفی دولت دوازدهم با ارزپاشیهای گسترده موجب تمام شدن ارز اختصاصیافته به کالاهای اساسی شده بود. قابل ذکر است که در لایحهی بودجهی سال 1400، برای واردات هفت قلم کالای اساسی، هشت میلیارد دلار اختصاص یافته بود که هفت و نیم میلیارد دلار آن تا قبل از روی کار آمدن دولت سیزدهم هزینه شده بود.
همچنین دولت دوازدهم با انجام یکسری اقدامات هزینهزا مانند افزایش حقوق اعضای هیات علمی دانشگاهها یا وعده دادن برای اجرای رتبهبندی فرهنگیان موجبات شکاف گستردهی حقوقی در بین کارمندان و حقوقبگیران جامعه شده بود و از همان ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم شاهد افزایش تنشهای اجتماعی و سیاسی در این عرصه بودیم و ممکن بود به شورشهای گستردهتری در سطح جامعه تبدیل شود. البته باید توجه داشت که ذکر این نکته به معنای آن نیست که حقوق اساتید دانشگاه و فرهنگیان نباید افزایش پیدا کند، بلکه منظور آن است که دولت برای انجام این اقدامات باید تمهیدات لازم را میاندیشید.
در کنار شرایط بغرنج اقتصادی؛ فشارهای سیاسی و امنیتی در داخل کشور همانند رخداد وقایع خوزستان قبل از استقرار دولت جدید و همچنین اتفاقاتی که در مرزهای شمال غرب(توطئهی صهیونیستها، ترکیه و ج.آذربایجان برای تسخیر مرز ایران و ارمنستان) و شرق کشور (هوچیگری اصلاحطلبان و برخی سلبریتیها برای وارد کردن ایران به قضایای داخلی افغانستان) برای مشغولسازی نظام و دولت و همچنین گسترش روزافزون بیماری منحوس کرونا و کشته شدن روزانه نزدیک به 700 نفر در ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم شرایط مدیریت کشور را بسیار سخت و طاقتفرسا کرده بود.
بنابراین، دولت در شرایطی قدرت را به دست گرفت که هم توقعات متعددی متوجه آن بود، هم فشارهای زیادی برای به زمین زدن آن وجود داشت و هم در عین حال، میراثدار مشکلات متعدد باقیمانده از دولت قبل بود.
2-اقدامات دولت سیزدهم در عرصه اقتصاد
از جمله مهمترین حوزههای عملکردی دولت که میبایست با توجه به شرایط کشور مورد ارزیابی قرار گیرد حوزهی فعالیتهای اقتصادی و معیشتی است. علیرغم مشکلات و معظلات عدیدهای که ذکر شد؛ و با وجود گذشت تنها یکسال از روی کار آمدن دولت، شاهد اقدامات و برنامههای تحولی عمدهای هستیم که در ادامه به صورت مختصر بیان میشود.
1. تبدیل شدن ایران به هاب ترانزیتی منطقه با تکمیل و فعالسازی کریدور شمال–جنوب و کریدور شرق-غرب؛ موضوعی که بیش از 20 سال معطل مانده بود. هماکنون اولین قطار کانتینری قزاقستان از داخل ایران عبور کرده و در چین نیز یک محمولهی ترانزیتی برای عبور از این کریدور بارگیری و راهی شده است. اخیراً کریدور شرق–غرب نیز فعال شده و اولین قطار از منطقه سرخس وارد ایران شده و با عبور از ایران به ترکیه رسیده است.
از این طریق، ایران ضمن تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه، ضمن کسب درآمدهای بالای ارزی، براحتی از طریق زمینی به اقتصادهای بزرگی چون چین، هند و روسیه وصل میشود. علاوه بر این، از این طریق، فرصت بینظیری برای رونق تولید در ایران فراهم شده است؛ زیرا با توسعه ظرفیتهای ترانزیتی، امکان تجارت از ایران به مقصد کشورهای دیگر، در مقایسه با گذشته، با سهولت بیشتری همراه شده است؛ به این ترتیب که به راحتی هرکسی میتواند تولیدات خود را از طریق قطارهایی که از نقاط مختلف کشور عبور میکنند، به مقصد کشورهای دیگر بارگیری کند.
2. رشد تجارت و مثبت شدن تراز تجاری: با توجه به رشد میزان صادرات و کاهش میزان واردات، در دو ماه نخست امسال، تراز تجاری کشور مثبت شده است. قابل ذکر است که در اینمدت، رقم صادرات هشت میلیارد و ۵۱۶ میلیون دلار و واردات هشت میلیارد و ۱۱۵ میلیون دلار بوده که با توجه به پیشی گرفتن صادرات از واردات، تراز تجارت خارجی کشور بیش از ۴۰۱ میلیون دلار مثبت شده است. این امر حکایت از دو نکتهی مهم دارد؛ تلاش دولت برای کاستن از بار واردات و در نقطهی مقابل، افزایش صادرات. هر دوی این اقدامات به معنای فرصتسازی بوده و بیانگر تغییر نگاه دولت نسبت به مقولهی تجارت و رشد اقتصادی است. شایان توجه است که در این مدت، صادرات کالاهای غیرنفتی رشد 37درصدی داشته و واردات کاهش 24درصدی داشته است. این اقدام گویای آن است که دولت در راستای اقتضائات شرایط اقتصادی کشور، در صدد تنظیم درست آهنگ تجارت خارجی کشور است. ذکر این نکته نیز مفید است که در فصل بهار امسال، تراز تجاری کشور مثبت ۶۰۵میلیون دلار شد که این پیوستگی سهماهه برای کشورمان بیسابقه بوده است.
3. اصلاح نظام مالیاتی: در بودجهی امسال، درآمدهای مالیاتی، افزایش 60درصدی دارد. این در حالی است که اتفاقاً در یک سیاست اصولی، محل تامین این مالیات، نه تولید، بلکه ایجاد پایههای مالیاتی و جلوگیری از فرارهای مالیاتی است.
4. توجه به تولید: نمونههای آن را علاوه بر راهاندازی و احیای واحدهای تولیدی، در کاهش مالیات تولید میتوان دید. به گفتهی معاون توسعهی روستایی و مناطق محروم رییسجمهور، در بخشهای مختلف ۳۰هزار واحد اقتصادی–صنعتی(تولیدی) تعطیل داریم که بخشی از آن قابل احیا نیست، اما حدود ۲۵درصد آن قابل احیاست. بخشی دیگر نیز نیمهتعطیل هستند. اولویت دولت سیزدهم، راهاندازی این واحدها میباشد که البته برخلاف تصور رایج، عمدهی مشکل آنها نه در حوزهی مالی، بلکه در حوزهی حقوقی و تکنولوژیکی است که با دایر کردن میزهای همکاری از سوی ذینفعان قابل برطرف شدن است.
5. تلاش برای ایجاد عدالت در تخصیص منابع بانکی: براساس برخی آمارها، حدود 50درصد مردم هرگز از تسهیلات بانکی استفاده نکرده و همچنین، تنها حدود 10 درصد مردم از تسهیلات بالای 100 میلیون تومان استفاده کردهاند. دولت برای ایجاد عدالت نسبی در این حوزه، تلاش دارد تا منابع بانکی را به سمت عموم مردم هدایت کند. افزایش دو برابری تسهیلات قرضالحسنهی ازدواج، تغییر نظام وثیقهگذاری به اعتبارسنجی و… از جمله اقداماتی است که دولت در این راستا انجام داده است.
از دیگر اقدامات دولت در ارتباط با بازار خودرو و مسکن، تصویب آزادسازی واردات خودرو، آغاز فروش بدون قرعهکشی خودرو و همچنین، آمادهسازی طرح حمایت از مستاجران و پیگیری ساخت یک میلیون واحد مسکن است. با این اقدامات، تا کنون التهاب حاکم بر بازار خودرو اندکی فروکش کرده و جای امیدواری وجود دارد که با ورود جدیتر دولت به حوزهی مسکن، شاهد فروکش کردن التهابات این حوزه هم باشیم.
3-اقدامات دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی
علاوه بر نگاه و رویکرد داخلی دولت و تمرکز بر حل مشکلات اقتصادی، شاهد تحرکات سیاسی در عرصهی روابط خارجی هستیم که باعث شده است تا سیاست خارجی ایران نه تنها تحت فشار تحریمهای یکجانبهی آمریکا، منزوی نباشد بلکه به عنوان یک بازیگر فعال و کنشگری پویا در عرصههای منطقهای و فرامنطقهای عمل نماید. در ادامه به برخی از دستاوردهای دولت در این عرصه اشاره خواهد شد.
1. پایان دادن به انفعال در پروندهی هستهای: تیم دیپلماسی دولت جدید با چند اقدام اساسی، وضعیت حاکم بر مذاکرات هستهای را تا حدود زیادی دگرگون کرده است. این اقدامات عبارتاند از: اعلام عدمتعجیل در شروع مذاکرات هستهای، اعلام عدمورود به هرگونه مذاکره دربارهی توان دفاعی و نفوذ منطقهای ایران، تلاش برای متوازنسازی دیپلماسی برجامی از طریق نقش دادن بیشتر به چین و روسیه در مذاکرات که با سفرهای مسوول تیم مذاکرهی هستهای کشورمان، باقری کنی، پیگیری و اجرا شد و تاکید جدی بر برداشتهشدن موثر تحریمها و دریافت تضمین از طرف مقابل که در صورت توافق، نتواند از آن خارج شود.
مبتنی بر این شیوهی بازیگری، آمریکاییها اکنون به این نتیجه رسیدهاند که دولت جدید ایران حاضر نیست تا به توافقی تن دهد که در آن تضمینهای لازم را دریافت نکرده باشد. بنابراین، آنها با ارسال مقامات کشورهای مختلف به ایران، تلاش میکنند تا ایران را قانع کنند تا توافقی که مذاکرات فنی و حقوقی آن به پایان رسیده، اما فاقد تضمین میباشد را امضا کند. همه پیشنهادهایی که آمریکا از طریق مقامات کشورهای مختلف به ایران ارسال شدهاند، به دلیل نداشتن ضمانتهای لازم، از سوی ایران رد شدهاند.
2. توازنبخشی به سیاست خارجی با نگاه به شرق که نمونههای آن را میتوان در عضویت در پیمان شانگهای، فعالسازی عضویت در اکو و… دید. از جمله مهمترین دستاوردهای این حوزه نشست آستانه میان ایران، روسیه و ترکیه در تهران میباشد که اهمیت و توان بالای جمهوری اسلامی ایران در عرصههای منطقهای و فرامنطقهای را نشان میدهد.
3. پیگیری راهبرد همسایگی و منطقهگرایی در سیاست خارجی که نمونههای آن را علاوه بر توسعهی مناسبات با کشورهایی چون قطر و عمان، میتوان در احیای توافق گازی با ترکمنستان، انعقاد توافق برای سواپ گاز میان آذربایجان و ترکمنستان، توافق با دولت جدید افغانستان برای بهرهبرداری از حقآبهی ایران از رود هیرمند و… دید.
نتیجهگیری
با توجه به جمیع موضوعاتی که مطرح شد و تلاش یکسالهی دولت سیزدهم برای فائقآمدن بر مشکلات معیشتی و اقتصادی و علیرغم دستاوردهای مهم امنیتی، سیاسی و حتی اقتصادی در این دوره، ذکر این نکته حایز اهمیت است که؛ جامعه و انتظارات بالای مردم برای عبور از فشارها و مشکلات نیمدههی گذشته باعث شده است تا انتقاداتی به عملکرد دولت به خصوص در حوزهی عملی شدن وعدههای انتخاباتی وارد شود که بایستی بیان داشت؛ ضمن پذیرش برخی از انتقادات نسبت به حوزههای اقتصادی دو مسالهی تعیینکننده برای رفع این چالشها بایستی مدنظر دولتمردان قرار گیرد و نسبت به رفع آنها اقدام نماید. ایندو حوزه عبارتند از: 1. اصلاح جهتگیریهای غلط حاکم بر اقتصاد که کانون مرکزی آن قرار دادن روابط خارجی و برجام در مرکز ثقل اقتصاد کشور است. 2. اصلاح مشکلات ساختاری و تاریخی از جمله کاهش وابستگی به نفت، کاهش وزن دولتی بودن اقتصاد و مبارزهی جدی با انحصار، فساد، رانت، صعوبت فضای کسب و کار و…
به عنوان آخرین نکته باید گفت که مهمترین نکتهی امیدبخش در ارتباط با دولت سیزدهم آن است که برخلاف گذشته، میکوشد تا اثبات کند که علیرغم فشارهای تحریمی خارجی، به شرط اتکا به ظرفیتهای داخلی و عدم گرهزدن سرنوشت کشور به دنیای خارج، میتوان کشور را اداره کرد و در حل مشکلات نیز توفیق داشت. روند اقدامات دولت در کنترل نقدینگی، مثبتشدن تراز تجاری کشور در سهماههی نخست امسال(تراز تجاری کشور در سه ماههی نخست امسال مثبت 605میلیون دلار بوده است)، تبدیل کردن ایران به هاب ترانزیتی منطقه با تکمیل و فعالسازی کریدورهای ارتباطی شمال–جنوب و شرق–غرب کشور که علاوه بر افزایش درآمدهای ترانزیتی، میتواند سبب شکوفایی و رونق تولید در کشور نیز بشود، تلاش برای احیای حیات تولید در کشور، در عین تلاش برای اصلاح ساختار بودجه و جلوگیری از بیانضباطی مالی و… بخشی از مهمترین اقدامات دولت در عرصهی اقتصاد داخلی است که گویای آن است که این دولت با ایدهی تحقق کارآمدی با نگاه به درون، تا کنون علیرغم دشواریها، اما در مسیر درستی در حال حرکت است.
کانون بسیج اساتید دانشگاه مازندران
تیرماه 1401
انتهای پیام
کاش می شد حقایق تلخ اقتصادی در دولت جدید، رشد صد تا سیصد درصدی قیمت تقریبا” همه کالاها و خدمات و حتی دارو را با لفاظی پوشش داد. کاش می شد با لفاظی وضعیت اسفناک نانوایی ها و ناتوانی ها در امور اجرایی کشور را پوشش داد، کاش می شد با لفاظی خجالت زدگی پدر بینوای خانواده و زن نجیب سرپرست خانوار، که توان پرداخت اجاره بهای منزل را ندارد، پوشش داد. می توان پرشور و به ظاهر مستدل نوشت و دفاع کرد، اما کاش می شد این تلخی های تلخ را پنهان هم کرد …
این موجودات اینقدر پررو بلکه بی چشم و رو و وقیح اند که لاتعد و لاتحصی!!! کوچکترین انتقاد را بر نمیتابند و به آن انگ سیاهنمایی میزنند؛ تمام کاستیها و ناتوانی های بی حد و حساب خود را به پای قبلی ها می گذارند، البته که قبلی ها جنایت کرده اند، خیانت کرده اند! اما شماها با ادعای اصلاح خیانت ها و جنایت های قبلی ها آمدید و وعده دادید!!! حالا که در ادامه خرابکاری های گذشتگان، شما هم یک جای سالم در این مملکت نگذاشته اید بلکه خرابکاری ها را هم، بهم زده اید و بوی گند و کثافت تان همه جا را گرفته هرگونه انتقاد را با ترفند نخ نما شده مسخره (سیاه نمایی) سرکوب میکنید!! شرم تان باد که البته بکلی از شرم و حیا تهی هستید.
واقعااین پرت وپلاها را جمعی بعنوان اساتیدنگاشته اند؟؟راهپیمایی اربعین هژمونی قدرت استخر..وای وای وای…چه برسردانشگاه هایمان امده بیخودنبوددولت عراق مدارک چندین دانشگاه ایرانی را فاقداعتباراعلام کرده است..