توصیف مسئله‌ی حاشیه‌نشینی
رضا صادقیان، عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز درباره‌ی مسئله‌ی حاشیه‌نشینی نوشت:
یکی از مشکلاتی که امروزه گریبان‌گیر شهرهای بزرگ جهان و خصوصا ایران شده، ظهور و رشد پدیده‌ی حاشیه‌نشینی در شهرها است.
براساس تحقیقات صورت گرفته، حاشیه‌نشینی از جمله عوامل تهدید کننده زیست شهروندان، کاهش کیفیت زندگی در مناطق، حس ناامنی و کاهش ناامیدی از وضعیت روزمره است. به عبارتی، حاشیه‌نشینی آسیب‌ها و هزینه‌ها زیادی را هم به ساکنان حاشیه‌های شهرها و جامعه تحمیل می‌کند. اولین پژوهشگری که مفهوم حاشیه‌نشینی را به کار برد، رابرت ای.پارک بود. او معتقد بود حاشیه‌نشینی نتیجه عملکردهای اقتصادی و سیاسی است، بنابراین برای شناخت ظهور و گسترش روند حاشیه‌نشینی می‌بایست به سراغ بازخوانی سیاست‌گذاری دولت‌ها رفت. اساسا پدیده‌های اجتماعی و دشواره‌های مرتبط با این مسائل پس از آنکه سیاست‌های نادرست به اجرا گذاشته می‌شوند، توسعه نامتوزان از سوی نهاد قدرت به اجرا گذاشته می‌شود و یا دولت‌ها در حوزه سیاست‌گذاری پاسخی مناسبی به مطالبات اقتصادی شهروندان نمی‌دهند و امکان حل بنیادین مشکلات اجتماعی را ندارند، رخ می‌دهند.
به صورت مشخص‌تر، بعد از اصلاحات ارضی سال 1341 نیروی عظیمی از جمعیت روستایی به علت از بین رفتن سیستم مدیریت سنتی در روستاها، برهم خوردن نظم گذشته و کاهش درآمد، برای یافتن شغل و کسب درآمد بهتر راهی شهرها شدند. ادامه یافتن همین روند و رشد پدیده‌ی شهرنشینی با تکیه به درآمدهای نفتی و ادامه یافتن رشد نامتوازن در شهرهای کشور باعث شده طی نیم قرن گذشته شاهد افزایش پدیده‌ی شهرنشینی و حاشیه‌نشینی در کشور باشیم. برخی از پژوهشگران باور دارند حاشینه‌نشینی انتقال فقر روستایی به شهرها است، در صورتی که کاهش درآمد خانوار شهری نیز می‌تواند زمینه‌ساز حاشیه‌نشینی را ایجاد کند، بنابراین برای بررسی رشد حاشیه‌نشینی نمی‌توان فقط عامل مهاجرت روستاییان به شهرها را مدنظر قرار داد.
واپسین آمار «پراکندگی برخی حاشیه‌نشینان» براساس اعلام ستاد ملی بازآفرینی و مرکز آمار ایران در سال 1395، بالاترین میزان درصد جمعیت حاشیه‌نشین در شهرهای کرج با 38.5 و زاهدان 38.5 درصد بوده است. براساس این آمار شهرهای کرمانشاه، مشهد، اهواز، همدان، کرمان و تبریز در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. چنانچه این درصدها را با توجه به جمعیت شهرها محاسبه کنیم، نتیجه بسیار هشدار دهنده خواهد بود. براساس گفته‌های وزیر سابق مسکن و شهرسازی و ریاست کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، بیش از 30 درصد از جمعیت کشور در حاشیه شهرها و به اصطلاح حاشیه‌نشین هستند. به عبارتی کشور با جمعیت رو به رشدی روبروست که طی سال‌های گذشته نه تنها کاهش نیافته، بلکه با روند افزایشی روبرو بوده است.
چنانچه نرخ تورم، افزایش قیمت زمین و مسکن، افزایش اجاره‌بها و جابجایی اجاره‌نشین‌ها براساس گزارش یکی از پلت‌فرم‌های حمل و نقل شهری در سال جاری را در نظر بگیریم، به این نتیجه خواهیم رسید که وضعیت امروز حاشیه‌نشینان در مقایسه با شش سال گذشته رشد داشته است. در واقع بسیاری از خانوارها به دلیل افزایش هزینه‌های روزمره زندگی و ناتوانی از تامین این قبیل هزینه‌ها ناچار شده‌اند از متن محله‌های با کیفیت به سوی مناطق کم برخوردار، بافت‌های فرسوده شهری و مناطق حاشیه‌ای شهرها نقل مکان کنند.
انتهای پیام
