سعید جلیلی در پشت پرده‌ی سیاست «انتظار برای زمستان اروپا»؟!

انصاف نیوز: یک فعال رسانه‌ای با اشاره به برخی خبرها مبنی بر در پیش گرفتن سیاست انتظار برای رسیدن به «زمستان سخت اروپا» از سوی تیم مذاکره کننده در مذاکرات احیای برجام، سعید جلیلی و تیم همراه او را طراح چنین سیاست‌هایی دانست.

هادی موسوی، تحلیلگر و فعال رسانه‌ای می‌گوید: آقای جلیلی و حلقه‌ی نزدیک به او همین طرح‌های عجیب و غریبی مثل همین حرف‌ها درباره‌ی «زمستان سخت اروپا» را تهیه می‌کنند بدون اینکه کوچکترین اطلاعاتی از بحث‌های فنی مربوط به آن داشته باشند. این ایده‌ها را در سطوح بالای حاکمیت مطرح می‌کنند و با توجه به اینکه به آنها اعتماد وجود دارد بر اساس همین طرح‌ها تصمیم‌گیری می‌شود.

آقای موسوی در گفت‌وگو با انصاف نیوز پیرامون مسائل مطرح‌شده درباره‌ی «زمستان سخت اروپا» و تاثیر آن بر مذاکرات احیای برجام گفت: قاعدتا قیمت برق و انرژی در اروپا بالا خواهد رفت ولی اینطور هم نیست که دست روی دست بگذارند تا روسیه گاز را قطع کند. ممکن است امسال در اروپا کمبودهایی اتفاق بیفتد ولی این موضوع اتفاقا فشار مضاعفی را به دولت‌های اروپایی می‌آورد که وابستگی انرژی‌شان را از سمت روسیه کم کنند یا به سمت سایر منابع مثل انرژی‌های تجدیدپذیر و حتی هسته‌ای بروند. همین الان خبرهایی هست که چند کشور اروپایی نیروگاه‌های هسته‌ای که فعالیت آن متوقف شده بود را دوباره می‌خواهند راه‌اندازی کنند. اروپا دست و پا بسته نیست؛ حتی اگر امسال هم مشکلی برایشان ایجاد شود برای سال‌های آینده کارهایی خواهند کرد که مشکل کمتر شود تا در دو الی سه سال وابستگی را به‌طور کامل از نظر واردات گاز قطع کنند. از آن طرف صادرات LNG از آمریکا به اروپا رکورد زده است و قطر هم اعلام کرده که تولید LNG را دوبرابر خواهد کرد. یعنی منابع مختلفی دارند کمک می‌دهند که وابستگی اروپا به گاز روسیه کمتر شود.

او درباره‌ی نقش ایران در این معادله گفت: ما یک بحث نفت داریم و یک بحث گاز که اینها را باید از هم تفکیک کنیم. راجع به نفت به صورت سنتی دو مشتری دائمی در اروپا داشتیم؛ ایتالیا و یونان، البته از کشورهای دیگری هم از ایران نفت خریدند ولی آن کشورهایی که تقریبا به صورت ثابت در شرایط غیر تحریم همیشه از ما نفت می‌خریدند این دو کشور بودند. بقیه کشورهای اروپایی نفت را از منابع دیگر تامین می‌کردند. برای نمونه نفت روسیه به وسیله‌ی یک خط لوله که در زمان شوروی سابق کشیده شد به اسم «خط لوله دوستی» برای بعضی کشورهای اروپای شرقی خوراک پالایشگاهی را تامین می‌کرد که الان هم این خط لوله نفت تامین می‌کند پس پنج شش کشور شرق اروپا اصلا نفت مورد نیازشان قابل جایگزین با نفت ایران نیست. به این دلیل که پالایشگاه این طور نیست که هر روز بشود از یک نوع نفت استفاده کرد و به این شکل است که نفت با مشخصات معلوم برای پالایشگاه طراحی می‌شود تا بر آن اساس یک محصول مشخص بدهد. اگر مشخصات نفت عوض شود از نظر اقتصادی به پالایشگاه آسیب می‌زند و محصولاتش را هم به هم می‌زند.

مشتری عمده‌ی نفت روسیه آسیا بوده است

این فعال رسانه‌ای در ادامه افزود: بقیه‌ی نفت مورد نیاز اروپا هم که اصلا از جای دیگری تامین می‌شده و وابستگی به روسیه نداشته است. روسیه حدود 50 تا 60 درصد نفت خود را قبل از جنگ اوکراین به آسیا صادر می‌کرده و به صورت پیش‌فرض مشتری عمده‌ی نفت روسیه آسیا بوده است. در نتیجه بازارهای نفت روسیه در اروپا هم کم بود و اینطور نبود که همه‌ی نفت اروپا را تامین کند که حالا با نبود نفت روسیه اروپا به خاطر نداشتن نفت دچار مشکل می‌شود و به دنبال این باشد که ایران را جایگزین کند. از آن طرف ایران هم زیرساخت لازم را ندارد؛ در شرایط تحریم نه نفتکش‌هایمان را می‌توانیم برای این کار استفاده کنیم چون اگر نفتکش‌ها بخواهند نفت زیادی را برای اروپا ببرند باید کل آفریقا را دور بزنند زیرا از طریق کانال سوئز نمی‌توانند بروند. و این یک هزینه‌ی خیلی زیادی خواهد شد که قیمت تمام شده را به قدری بالا می‌برد که انجام آن به صرفه نیست. از آن طرف احتمال توقیف این نفتکش‌ها در دریای مدیترانه خیلی زیاد است.

موسوی راجع به صادرات گاز ایران نیز گفت: تنها مسیر که می‌توان گاز صادر کرد از ترکیه است که روش این کشور هم به این شکل بوده که می‌گوید حق ترانزیت نمی‌گیرم که بخواهم از شما گاز بگیرم و به اروپا انتقال دهید. گاز را باید به خودم بفروشید و بعد به هر کسی که بخواهم آن را می‌فروشم و در نتیجه حاضر نیست به عنوان ترانزیت گاز ایران عمل کند. لذا عملا ایران زیرساخت و بازاری برای انتقال نفت و گاز به اروپا ندارد و در نتیجه اینکه فکر کنیم به دلیل اینکه نفت و گاز روسیه نیست، اروپا کمبود نفت و گاز خواهد داشت و حالا به دست و پای ایران می‌افتد چنین چیزی نیست. البته مشکلاتی برای اروپا به وچود خواهد آمد و همین الان هم ارزش سهام شرکت‌های بزرگ انرژی کاهش پیدا کرده است.

اروپا نیازی به امتیاز دادن به ما ندارد

این تحلیلگر در ادامه پیرامون سیاست انتظار برای رسیدن به «زمستان سخت اروپا» می‌گوید: فرض کنیم آن چیزی که آقایان تصور می‌کنند که ما الان صبر می‌کنیم تا زمستان سرد می‌آید و امتیاز می‌گیریم و همه‌ی پیش‌بینی‌هایشان درست باشد که «اروپا به ما احتیاج دارد و زمستان سخت می‌آید و اروپا فلج می‌شود»؛ اما اصلا الان مشکل ما با اروپا نیست، اصلا اروپا نیازی به امتیاز دادن به ما ندارد. اگر با فرض آقایان اروپایی‌ها به‌خا طر خودشان می‌روند به آمریکا التماس می‌کنند که «تحریم ایران را بردار تا ما از سرما یخ نزنیم»، اگر بخواهند این کار را کنند التماس می‌کنند تحریم روسیه را بردارد که الان زیرساخت انتقال انرژی از آن هم وجود دارد، چرا بگویند تحریم ایران را بردارد؟! اگر اروپایی‌ها بخواهند چنین کاری کنند از آمریکا می‌خواهند که تحریم روسیه را بردارد، چرا بخواهند تحریم ایران را بردارد؟! اینها یک سری توهمات است. دوستان اصلا با این موضوعات آشنایی ندارند و فکر می‌کنند انتقال نفت و گاز بدون وجود زیرساخت‌ها و الزامات آن به سادگی امکان‌پذیر است.

موسوی در پاسخ به این سوال که «آیا این سیاست فقط در رسانه‌های اصولگرا مطرح می‌شود و یا در بین مسئولان نیز پذیرفته شده است؟»، می‌گوید: این نگاه در سطح تصمیم‌گیران وجود دارد. ما در دولت آقای روحانی هم همین مشکل را داشتیم که یک سری افراد که عمدتا هم حلقه‌ی آقای جلیلی هستند همین تصورات و طرح‌های عجیب و غریبی مثل همین حرف‌ها تهیه می‌کردند و بدون اینکه کوچکترین اطلاعاتی از بحث‌های فنی مرتبط با آن داشته باشند این ایده‌ها را در سطوح بالای حاکمیت مطرح می‌کنند و با توجه به اعتمادی که به آنها وجود دارد بر اساس آن تصمیم‌گیری می‌شود.

دست ما کوتاه و خرما بر نخیل!

او با بیان مثالی از اتفاقی که در دولت دوازدهم رخ داده بود، ادامه داد: یک زمانی در دولت روحانی دوستان درباره‌ی فروش نفت ایده‌هایی داده بودند که حدود یک سال وزارت نفت را درگیر کردند که اثبات کند این حرفی که می‌گویند نشدنی است. کار را به جایی رسانده بودند که به وزارت نفت دستور داده شد ایده‌ی آنها را باید اجرا کنید و یک سال وزارت نفت می‌رفت و می‌آمد و مستندات می‌آورد که اثبات کند انجام این حرف شدنی نیست. این در دوره‌ی آقای زنگنه بود، الان که دیگر هه چیز دست خودشان است و با این ایده‌ها و حرف‌ها فکر می‌کنند که ما می‌توانیم! وقتی وزیر نفت می‌گوید اروپایی‌ها بهتر است به فکر زمستان باشند و ما می‌توانیم انرژی آنان را تامین کنیم یا در کلام آقای مرندی چند بار تکرار شده که فکر زمستان سرد باشند معلوم است که در سطوح مختلف تصمیم‌گیری چینن حرفهایی مطرح شده است.

موسوی در پایان گفت: فرض کنیم که زمستان سخت اروپا هم باشد، چه چیزی به ما می‌رسد؟! دست ما کوتاه و خرما بر نخیل! آنها مشکل دارند ولی چیزی به دست ما نمی‌رسد. اروپایی‌ها زمستان سرد داشته باشند چه ارتباطی به ما دارد وقتی کاری نمی‌توانیم کنیم؟!

استفاده از پنجره‌ی انرژی در اروپا مستلزم این است که توافق را الان نهایی کنیم

ساسان کریمی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز در مورد ایده‌ی مطرح‌شده برای انتظار تا «زمستان سخت اروپا» و امتیاز گرفتن از طرف مقابل مذاکرات برجام با استفاده از آن گفت: من مفروض نمی‌گیرم که دولت یا تیم مذاکره‌کننده دارد این کار را می‌کند ولی اگر این تحلیل وجود داشته باشد با این تحلیل مخالفم به این دلیل که استفاده از پنجره‌ی انرژی در اروپا مستلزم این است که توافق را الان انجام و نهایی کنیم تا بتوانیم اجرایی شدن آن، که گویا 165 روز هم زمان می‌خواهد، را در زمستان داشته باشیم. اگر در دست یافتن به توافق تاخیر شود اولا این پنجره را ما از دست می‌دهیم یعنی اینکه اگر بخواهیم خود توافق را در زمستان داشته باشیم، اجرایی شدن آن از زمستان عبور می‌کند و دوم اینکه مجموعا حساب کردن روی این زمستان سخت یک مقداری به نظر من خیال ساده‌ای است.

آقای کریمی در پاسخ به اینکه «چرا این ایده را خیال ساده می‌داند؟»، به خبرنگار انصاف نیوز گفت: به این دلیل که اروپا به هر حال قاره‌ای با تموّل زیاد و دارای منابعی است و هم پیش بینی می‌کند که برای تامین انرژی جایگزین‌هایی داشته باشد. اروپایی‌ها همیشه فعل‌های ماضی را خوب بیان می‌کنند و فعل‌های مستقبل را با نگرانی مطرح می‌کنند. آنها چه از طریق LNG قطر یا خط لوله های دیگری از جاهای مختلف مثل نیجریه یا اسرائیل و همینطور عراق و… انرژی خودشان را تامین خواهند کرد.

او در ادامه افزود: البته به این معنا نیست که هیچ امتیازی نمی‌توانیم از موضوع انرژی بگیریم ولی این موضوع بیشتر یک فضای روانی را الان برایمان فراهم کرده و در صورتی که بخواهیم استفاده کنیم بایستی نه در عقد توافق بلکه در اجرایی شدن آن، که به نظر من گلوگاهی در موضوع اجرایی شدن و روز بازاجرا هست، اتفاق خواهد افتاد. ما در آن گلوگاه از پنجره‌ی انرژی اروپا می‌توانیم استفاده کنیم که بیشتر هم وجه روانی‌ آن مد نظر است.

اروپا بیش از همه‌ی طرف‌ها برای احیای برجام انگیزه دارد

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی پیرامون آخرین وضعیت مذاکرات احیای برجام نیز گفت: صحبت های مطرح‌شده مسئولان اتحادیه‌ اروپا در مورد مثبت بودن فضای مذاکرات را تا آن حد جدی نمی‌گیرم به این دلیل که این در واقع یک نوع پیش‌بینی خودکامبخش است، این توصیف وضعیت نیست بلکه بیشتر برای ساختن وضعیتی این چنینی در مورد توافق است. به این معنی که اروپا به دلیل اینکه بیشتر از همه‌ی طرف‌ها، ایران، آمریکا، روسیه، چین و…، برای احیای این توافق انگیزه دارد، تلاش می‌کند که در قالب بیان‌هایی از این دست طرفین را به سمت روز اعلام توافق پیش ببرد ولی این بدان معنا نیست که این حرف‌ها واقعیت دارد. البته همیشه این نوع توافق‌ها مقدار کمی مانده تا نهایی شدن ولی آن مقدار کم گام‌های بسیار سختی هستند، به همین دلیل است که از ابتدای مذاکرات برجام در سال 2013 ما یک جمله‌ای را همیشه داشتیم که گفته می‌شد «بر روی چیزی توافق نمی‌شود تا بر روی همه چیز توافق شود».

انتهای پیام