پیشنهادی برای خروج از بن‌بست پادمانی
رضا نصری، کارشناس حقوق بین الملل، در رشته توییتی درباره‌ی چگونگی خروج از بن‌بست پادمانی در پرونده هسته ای ایران نوشت:
برای خروج از بن‌بست کنونی مذاکرات وین، یک راه‌حل برگرفته از اساسنامه آژانس قابل تصور است:
۱) همانطور که می‌دانیم، بن‌بست کنونی مذاکرات به اختلاف طرفین بر سر «موضوعات پادمانی» برمی‌گردد:
۲) آژانس و طرف غربی معتقدند موضوعات پادمانی موضوعاتی ماهیتاً «فنی» هستند که باید طی یک فرایند مذاکرات فنی میان ایران و آژانس حل‌وفصل شود؛ و ایران معتقد است اختلافات پادمانی به عملکرد غالباً «سیاسی» آژانس در حوزه نظارتی برمی‌گردد و باید در وین در چارچوب مذاکرات سیاسی برطرف گردد.
۳) در واقع، هسته اصلی اختلافات به تفسير متفاوت طرفین از اختیارات آژانس در حوزه جمع‌آوری اطلاعات برای ایفای وظایف نظارتی، هویت منابع اطلاعات و شیوه بکارگیری اطلاعات مربوط می‌شود.
۴) به عبارت دقیق‌تر، اختلاف اصلی آژانس/غرب و ایران به تفسیر متفاوت آن‌ها از مفاد اساسنامه آژانس ارتباط دارد که اتفاقاً سازوکار حل اختلاف آن نیز در خود اساسنامه تعریف شده است. یعنی یک اختلاف تفسیری است – یا می‌شود به عنوان یک اختلاف تفسیری مطرح شود – که راه‌حل آن نیز مشخص است.
۵) ماده ۱۷ اساسنامه آژانس مقرر می‌دارد طرفین می‌توانند اختلافات تفسیری را – چنانچه موفق نشده باشند آن را طی مذاکره حل‌وفصل کرده باشند – به دیوان بین‌المللی دادگستری جهت اخذ نظر مشورتی ارجاع نمایند.
۶) به عبارت دیگر، ایران و آژانس می‌توانند با طرح پرسش و درخواست نظر مشورتی در مورد مقوله بیطرفی آژانس و ارتباط آن با وظایف نظارتی و هویت منابع اطلاعاتی عملاً دیوان بین‌المللی دادگستری را به عنوان فصل‌الخطاب اختلاف کنونی تعیین نمایند.
۷) معتقدم بازتعریف اختلاف به عنوان یک اختلاف تفسیری اساسنامه و ارائه پیشنهاد توسل به ماده ۱۷ برای ایران چند مزیت دارد:
۸) اول اینکه این پیشنهاد برخاسته از راهکاری است که خود اساسنامه آژانس درنظر گرفته است و صرف طرح این پیشنهاد – یعنی واگذاری داوری نهایی به عالی‌ترین مرجع قضایی بین‌المللی – به موضع ایران مشروعیت حقوقی می‌بخشد.
۹) ضمن اینکه رد آن توسط طرف مقابل ضعف حقوقی موضع آن‌ها را برملا می‌سازد.
۱۰) دوم اینکه – با توجه به زمان‌بَر بودن روند اخذ نظر مشورتی – با اجرای این طرح عملاً تا زمان ارائه نظر دادگاه موضوع اختلافات پادمانی تا چند سال به حالت تعلیق درخواهد آمد و فرصت کافی برای اجرای توافق احیای برجام حاصل خواهد شد.
۱۱) ضمن اینکه دولت بایدن نیز – با طرح این نکته نزد مخالفان داخلی که راه‌حل را به عالی‌ترین مرجع قضایی جهان سپرده است – یک راه خروج آبرومندانه از بن‌بست کنونی پیدا خواهد کرد که برایش هزینه سیاسی کم‌تری خواهد داشت.
۱۲) سوم اینکه طرح یک پرسش اساسی از دادگاه در مورد اختیارات، وظایف و عملکرد کُلی آژانس بسیاری از کشورها را در صف حامیان موضع ایران قرار خواهد داد و مستعد است به یک اصلاح ساختاری کُلی در این نهاد بین‌المللی منتهی شود.
۱۳) به بیان دیگر، چنانچه نظر مشورتی به نفع ایران صادر شود، چه بسا در آینده شاهد تغییر رویه و اصلاح فرایند‌های فعلی آژانس در حوزه دریافت اطلاعات از منابع ثالث و چگونگی بکارگیری آن اطلاعات باشیم.
۱۴) اگر رأی به زیان ایران صادر شد نیز ایران نهایتاً در چند سال آینده – پس از خرید زمان و بهره‌مندی از مزایای احیای برجام – وادار به پاسخگویی به پرسش‌هایی خواهد شد که پاسخ به آن‌ها «امروز» از او انتظار می‌رود.
انتهای پیام
