ایران و طالبان از نگاه یک حامی «امارت اسلامی»
یک پژوهشگر افغانستانی مقیم ایران می‌گوید که طالبان در زمینه‌های بسیاری تغییری کرده اما درباره‌ی تحصیل و اشتغال زنان انعطاف لازم را ندارد.
عبدالحمید نورزایی با بیان اینکه «همکاری گسترده‌ای میان نیروهای امنیتی ایران و طالبان در جریان است»، گفت: این همکاری‌ها از جلوگیری از حوادث تروریستی تا در زمینه‌ی مرز را شامل می‌شود.
او که مبدع ایده‌ی «نئوطالبان» بوده بر این باور است که «احمد مسعود زیاده‌خواهی می‌کند» و گفت: بارها از ایشان دعوت شده که به افغانستان بیاید اما به نظر می‌رسد که او دوست ندارد در افغانستان حضور داشته باشد.
بخش نخست گفت‌وگوی انصاف نیوز با آقای نورزایی را می‌توانید در ادامه بخوانید:
طالبان در زمینه‌ی تحصیل و اشتغال زنان انعطاف لازم را ندارند
انصاف نیوز – آقای نورزایی خیلی خوش آمدید.
عبدالحمید نورزایی: خیلی متشکرم از انصاف نیوز که انصاف را رعایت می‌کند و طرف دیگر دعوا را هم دعوت کردند.
انصاف نیوز – شما پیش از روی کار آمدن طالبان با انصاف مصاحبه‌ای داشتید و موضوع «نئو طالبان» را مطرح کردید که نگاه متفاوتی به طالبان بود و معتقد بودید که طالبان امروز، طالبان قبل از حمله‌ی آمریکا نیست؛ اکنون چه ارزیابی از عملکرد طالبان دارید و فکر می‌کنید در عمل نسبت به قبل از حمله‌ی آمریکا چه تفاوت‌هایی کرده است؟
نورزایی: سوال سختی پرسیدید اما نمی‌خواهم به این سوال محافظه‌کارانه پاسخ دهم. تصور ما بر این بود که طالبان در همهی زمینه‌ها انعطاف نشان می‌دهد و دچار تغییرات بسیار عمیق و گسترده‌ای شده است.
اما ارزیابی فعلی این است که در برخی زمینه‌ها انعطاف لازم را ندارند که از آن جمله حق تحصیل و اشتغال زنان است. البته در بقیه‌ی زمینه‌ها طالبان تغییر کردند. برای نمونه در کابینه شیعیان و ترکمن‌ها و ازبک‌ها و … حضور دارند یا نوع برخوردی که طالبان در عرصه‌ی بین‌المللی از خود نشان می‌دهد شاهد تحولات بنیادین در آنها هستیم.
انصاف نیوز – درباره‌ی تحصیل و اشتغال زنان چه تصوری داشتید؟
نورزایی: تصور نمی‌کردم که حل این موضوع تا دو سال زمان ببرد. تصورم این بود که برای افتتاح مدارس حداکثر دو تا سه ماه تعلیق وجود داشته باشد. برای این کار دو سال زمان زیادی است. متاسفانه خانم‌ها از حقوقشان محروم شدند. باید اعتراف کنیم این تعلیق باعث زیان بسیار گسترده‌ای هم در سطح اجتماعی و اعتماد عمومی و هم در سطح بین‌المللی شده است.
ما به زنان تحصیلکرده نیاز داریم تا فرزندانی با سواد را پرورش دهند و آینده‌ی کشور را بسازند. عدم حل این موضوع برای بسیاری که در امارات اسلامی قلبا و عملا به این مسئله باور دارند درددآور و رنج‌آور است.
امارت اسلامی سیاست سیستماتیک ضد حقوق بشری ندارد
انصاف نیوز – چه چشم‌اندازی از حکومت طالبان در افغانستان دارید که این سیاست‌های ضد حقوق بشری کاهش پیدا می‌کند؟
نورزایی: امارت اسلامی سیاست سیستماتیک ضد حقوق بشری ندارد. فقط در زمینه‌ی حقوق و کار زنان ملاحظاتی دارند. با این وجود در شرایط فعلی هم زنان در پلیس، شبکه صحت (بخش بهداشت) و حتی در فرودگاه‌ها مشغول فعالیت هستند. آنها در خیلی از دانشگاه‌ها در بخش بهداشت و صحت شاغل هستند و درس می دهند و درس می‌خوانند.
بارها گفته‌ام و باز هم می‌گویم از زنی که استعداد بالقوه‌ای دارد و استعداد او می‌تواند باعث ایجاد رفاه عمومی توسعه ملی شود باید استفاده کرد. باید از این نعمت خدادی استفاده کنیم و حتی لازم است که او بتواند از دولت بورسیه بگیرد و با حمایت دولت برای تحصیل به خارج برود.
انصاف نیوز – تا این لحظه نوع مواجهه‌ی جهان با طالبان نسبت به تصور اولیه که داشتید چطور بود؟ حدود دو سال گذشته و به رسمیت شناخته نشده است.
نورزایی: نه تنها ما بلکه بسیاری کشورها هم غافلگیر شدند. اگر امارت اسلامی در زمینه‌ی آموزش و کار زنان نرمش لازمه را داشت خیلی وقت پیش به رسمیت شناخته می‌شد.
14 کشور اسلامی به علاوه چند چند کشور دیگر به رسمیت شناختن امارت اسلامی را با شروطی از جمله اشتغال و تحصیل زنان مطرح کردند اما متاسفانه این شروط انجام نشد و در نتیجه آنها عقب نشستند. اگر همین امروز مشکل اشتغال و تحصیل زنان رفع شود به سرعت این رسمیت در عمل انجام خواهد شد.
نهادهای امنیتی با دید امنیتی به امارت اسلامی نگاه می‌کنند
انصاف نیوز – چه ارزیابی از سیاست ایران در مواجهه با طالبان دارید؟ به نظر در روزهای نخست نرمش نشان دادند و استقبال کردند اما …
نورزایی: متاسفانه در ایران جزیره‌های سیاستگذاری و تصمیم‌گیری مختلفی داریم و بر اساس یک نقشه‌ی واحد سیاستگذاری انجام نمی‌شود.
نهادهای مختلف با دیدهای مختلفی که به موضوعات دارند سیاستگذاری می‌کنند. نهادهای امنیتی با دید امنیتی به امارت اسلامی نگاه می‌کنند و در آنها دید امنیتی بر دید استراتژیک و منافع ملی غالب است. اما نهادهای اقتصادی معتقدند که افغانستان در دوران امارت اسلامی یک فرصت است؛ زیرا ثبات و امنیت سراسری حاکم شده است و همینطور هم‌زبان، هم‌فرهنگ و هم‌دین هستیم.
با آمدن آقای کاظمی قمی و تصمیمات شورای عالی امنیت ملی ایران در این زمینه بسیار خوب عمل شده و شاهد بهبود این سیاست‌ها هستیم. البته می‌تواند بهتر از این هم باشد و روابط گسترده‌تر و عمیق‌تر شود. متاسفانه در حال حاضر روابط تنوع لازم را ندارد و می‌تواند تنوع فرهنگی، اجتماعی سیاسی داشته باشد.
در زمیه اقتصادی هم روابط میان دو کشور پتانسیل بالایی دارد که می‌توان از آن استفاده کرد. این پتانسیل مغفول مانده و از آن استفاده نکرده‌اند. برای نمونه شاهد انفعال کنسرسیوم معادن هستیم در حالی که افغانستان بهشت معادن است و به راحتی می‌توان در آن سرمایه‌گذاری و ثبت شرکت را انجام داد و از خدمات دولت استفاده کرد.
برای مثال چینی‌ها به افغانستان آمدند و شهرهای بزرگی مثل کابل نو را احداث می‌کنند یا کارخانه‌ها و شرکت‌های آنها در حد وسیعی وارد افغانستان شدند؛ چرا ایرانی‌ها به این حوزه وارد نشوند در حالی که ما هم‌زبان، هم‌فرهنگ و همسایه هستیم.
همکاری گسترده‌ای میان نیروهای امنیتی ایران و طالبان در جریان است
انصاف نیوز – اینکه گفتید ایران به حکومت طالبان نگاه امنیتی دارد چه معنایی دارد و درباره‌ی آن چه کار می‌شود کرد؟
نورزایی: نمی‌گویم کل نهادهای ایران نگاه امنیتی دارند. به هر حال هر بخشی نگاه خاص خودش را دارد. در ابتدای کار امارت اسلامی متاسفانه نگاه امنیتی غالب بود اما در یک سال اخیر این نگاه تغییر کرده است و همکاری‌های متنوع و گسترده‌ای میان نیروهای امنیتی ایران و امارت اسلامی در جریان است. همکاری‌هایی که از جلوگیری از حوادث تروریستی تا در زمینه‌ی مرز را شامل می‌شود.
انصاف نیوز – با این وجود مرز که باز است و روزانه قاچاق و مهاجر وارد ایران می‌شود؛ این چه توافق و همکاری است؟
نورزایی: آنها از مرز پاکستان وارد می‌شوند. پاکستان نظارتی بر مرز خود ندارد و نیروهای بلوچ پاکستان این کارهای غیرقانونی را انجام می‌دهند در حالی که وضعیت مرز افغانستان نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است.
تنش‌های مرزی بین ایران و افغانستان عادی است
انصاف نیوز – اما تنش‌های مرزی بین ایران و افغانستان داشتیم.
نورزایی: این نوع تنش‌ها عادی است و هر جای دنیا ممکن است رخ دهد. آنچه اهمیت دارد این است که دیپلمات‌های دو کشور چطور تنش را مدیریت کنند. برای مثال در موضوع آب که اخیرا با شما تنشی داشتیم رسانه‌ها تلاش کردند این تنش را به بحران و پس از آن به جنگ تبدیل کنند.
انصاف نیوز – در همین موضوع برخی معتقدند که طالبان به دروغ می‌گوید که در افغانستان آب نداریم.
نورزایی: از فروردین ماه امسال اطلاعات ایستگاه آب‌سنجی در اختیار ایرانی‌ها قرار گرفته است. هیئت ایرانی بازدید میدانی داشتند و خودشان هم دیدند که افغانستان دچار خشکسالی است. در همین زمینه آمار سازمان ملل متحد و فائو و… هم وجود دارد که افغانستان از جمله 5 کشوری است که دچار خشکسالی مفرط هستند.
اگر آب باشد به ایران می‌رسید اما متاسفانه نیست
انصاف نیوز – البته کارشناس‌هایی هستند که نظر دیگری دارند و می‌گویند …
نورزایی: من فکر نمی‌کنم مسئولان ایران خائن به ملت‌شان باشند و پایبند به منافع و مصالح ملی خودشان هستند. فیلم اینکه مسئولان ایرانی در افغانستان حضور پیدا کردند و از وضعیت خشکسالی شگفت‌زده شدند وجود دارد. اگر آبی بود ایرانی‌ها پای حقوقشان می‌ایستند. تمام تلاشمان را کردیم که این تنش مدیریت شود و خوشبختانه مدیریت شد.
انصاف نیوز – در همین موضوع شما سمت افغانستان هستید یا سمت ایران؟
نورزایی: ملت‌های هر دو طرف مرز مهم هستند. نمی‌خواهم کینه و عداوت میان ملت‌های دو طرف مرز باشد. هم ملت ایران مهم است هم ملت افغانستان. بر اساس معاهده‌ی میان ایران و افغانستان اگر آبی باشد ایران هم به آن می‌رسید اما متاسفانه آب نیست.
انصاف نیوز – این ادعایی است که مطرح می‌کنید و ما به عنوان رسانه نمی‌توانیم رد یا تاییدش کنیم.
نورزایی: این ادعا نیست؛ حرفی است که مسئولان خودتان می‌گویند.
انصاف نیوز – نگاه طالبان به ایران چگونه است؟
نورزایی: تصورم این است که دستگاه سیاست خارجی و دستگاه‌های اقتصادی ایران در این زمینه مقداری کم‌کاری کردند. برای نمونه مسئولان می‌توانستند ملابرادر را که سکاندار اقتصاد افغانستان است به ایران دعوت کنند یا معاون اول به افغانستان برود تا تعاملات بین دو دولت افزایش پیدا کند.
انصاف نیوز – آیا طالبان قبل از اینکه دوباره روی کار بیاید در ایران حضور داشته و آموزش می‌دیدند؟
نورزایی: این سوال را از خودشان بپرسید.
انصاف نیوز – شما اطلاع ندارید؟
نورزایی: اگر این سوال را از خودشان بپرسید بهتر است.
کمیته‌ی ۵۴ نفره کاملا واهی است؛ تکذیب می‌کنم
انصاف نیوز – یک سال پیش رسانه‌ای ادعا کرد کمیته‌ای 54 نفره از نیروهای دولتی ایران و نیروهای طالبان تشکیل شده و اسم شما هم در آن کمیته بود که در افغانستان فعالیت‌های انجام می‌دهید.
نورزایی: من تکذیب می‌کنم. با خبرنگار آن رسانه هم صحبت کردم؛ اطلاعات آنها غلط بود. بعید می‌دانم کشوری حاضر باشد نیروهای کشورهای دیگری در آن کشور فعالیت این چنینی داشته باشند. آن رسانه فقط جهت دیده شدن این موضوع را مطرح کرد و آن کمیته کاملا واهی است.
انصاف نیوز – شما به افغانستان رفت و آمد دارید در آنجا مشغول چه کاری هستید؟
نورزایی: من در زمینه‌ی تجاری و فرهنگی تلاش می‌کنم که سرمایه‌هایی را از ایران به افغانستان جذب کنم. علاوه بر آن در زمینه‌ی فرهنگی نیز تلاش می کنیم که از افغانستان و دولت آن وجهه‌ی مناسبی مطرح شود.
ما چهره‌ی واقعی امارت اسلامی را بیان می‌کنیم
انصاف نیوز – در ایران؟
نورزایی: در خود افغانستان و در فضای بین‌المللی. ما چهره‌ی واقعی امارت اسلامی را بیان می‌کنیم. نمایشگاه‌ها، سینماها، جشنواره‌های فیلمی که هست، مراسم عزاداری، آزادی‌های مذهبی در افغانستان را از طریق رسانه‌ها نشان می‌دهیم.
انصاف نیوز – با دولت افغانستان در ارتباط هستید؟
نورزایی: بله
انصاف نیوز – «موج» در افغانستان چه کار می‌کند؟
نورزایی: باید از خودشان بپرسید
انصاف نیوز – برای ایران است؟
نورزایی: بله
انصاف نیوز – هیچ اشاره‌ای نمی‌کنید که کارشان چیست؟
نورزایی: تا آن جایی که اطلاع دارم کار فرهنگی انجام می‌دهند. هر موسسه‌ای که کار می‌کند از دولت افغانستان اجازه می‌گیرد.
انصاف نیوز – عملکردش را چطور می‌بینید؟
نورزایی: باید از مسئولین امر بپرسید.
انصاف نیوز – جهت‌گیری‌اش در حمایت از طالبان است؟
نورزایی: باید از مسئولان موسسه بپرسید.
انصاف نیوز – مطئنم می‌دانید ولی جوابی ندادید.
نورزایی: خیلی جواب‌ها را نمی‌دانم و پاسخ به آن در صلاحیت من نیست؛ حتی در زمینه‌ی آمار مهاجران افغان هم می‌گویم که وزارت کشور باید آمار دهد.
احمد مسعود و اطرافیانشان زیاده‌خواهی می‌کنند
انصاف نیوز – طالبان با دیگر گروه‌ها و اقوام مثل احمد مسعود می‌خواهد چه کار کند؟
نورزایی: بارها از ایشان دعوت شده که به افغانستان بیاید و اگر در زمینه‌ی حکومتداری نظر و ایده‌ای دارد آن را مطرح کند. متاسفانه ایشان و اطرافیانشان زیاده‌خواهی می‌کنند و به نظر می‌رسد که دوست ندارد در افغانستان حضور داشته باشد. بسیاری که شدیدترین مواضع علیه طالبان را داشتند به افغانستان آمدند و اتفاقی هم برای آنها نیفتاد. افغانستان کشور احمد مسعود است هر وقت بخواهد می‌تواند بیاید.
انصاف نیوز – «زیاده‌خواهی می‌کند» به چه معناست؟ می‌گویید بیاید فقط در حد اینکه حرفش را بزند یا طالبان جایی را برای او در نظر گرفته‌اند؟
نورزایی: نمی‌شود از پاریس و شهرهای دیگر جهان مواضع تندی علیه حکومت داشته باشید و به جنگ داخلی تشویق کنید. به افغانستان بیایید و از نزدیک موضعتان را بگیرید تا همدیگر را به اقناع برسانید و صحبت کنید.
دولت افغانستان شرکت سهامی نیست
انصاف نیوز – چه ایران و چه سایر کشورها خواستار تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان هستند اما به نظر می‌آید که طالبان به حرکت به آن سمت تمایل ندارد.
نورزایی: طالبان در آن سمت هست. هم‌اکنون ازبک، تاجیک، شیعه و… حضور دارند. از همهی اقوام و مذاهب داخل حکومت هستند. اما دولت افغانستان شرکت سهامی نیست و افراد بر اساس تخصص و تعهدی که نسبت به وطن خودشان دارند در حکومت حضور خواهند داشت.
انصاف نیوز – مگر طالبان تخصصی داشته که همهی پست‌ها را گرفتند؟
نورزایی: چه کسی می‌گوید همهی پست‌ها را گرفتند؟! برای مثال وزیر تجارت اصلا طالب نبوده است.
انصاف نیوز – همهی اقوام از حکومت فعلی راضی هستند؟
نورزایی: اقوام راضی هستند اما سیاسیون راضی نیستند. آنها سهم خودشان را می‌خواهند. من نمی‌گویم این دولت کاستی ندارد؛ صددرصد کاستی و ضعف دارد ولی اینکه بگوییم دولت منحل شود شرکت سهامی تشکیل شود سخن نادرستی است.
ایران در عمل با طالبان کار می‌کند
انصاف نیوز – در این صورت ایران و کشورهای دیگر هم هم حاضر نیستند حکومت طالبان را به رسمیت بشناسند.
نورزایی: ولی در عمل سفیر افغانستان در ایران حضور دارد و در عمل دارید با آنها کار می‌کنید. 16 کشور از جمله چین سفیر خود را معرفی کردند.
کشته شدن فهیم دشتی در اثر زد و خورد نیروهای خودی بوده است
انصاف نیوز – اگر احمد مسعود به افغانستان بازگردد به سرنوشت فهیم دشتی دچار و از سوی طالبان کشته نمی‌شود؟
نورزایی: نزدیکان فهیم دشتی می گویند کشته شدن او در اثر زد و خورد نیروهای خودی بوده است. طالبان هنوز به آن منطقه نرسیده بود که فهیم دشتی کشته شده بود. هر کسی می‌تواند وارد خاک افغانستان شود و به عنوان افغان جان و مالش مورد احترام است. هم‌اینک حامد کرزی و عبدالله عبدالله و صدها شخصیت دیگر در افغانستان هستند و زندگی می‌کنند. اگر قرار بود به جان احمد مسعود تعرض کنند پیش از او باید به جان کرزی و اشرف غنی تعرض می‌کردند؛ مسعود که اصلا در افغانستان سمتی نداشته است.
تمرکز ما در افغانستان روی اقتصاد است
انصاف نیوز – بر خلاف ابتدای مصاحبه که از عملکرد طالبان رضایت نداشتید اما در اواخر آن از آنها دفاع می‌کنید.
نورزایی: طالبان کم و کاستی‌های خودش را دارد. اما باید ثبات ایجاد شود تا جزایر قدرت از بین برود. تمرکز ما در افغانستان روی اقتصاد است. ما به اقتصاد قدرتمند نیاز داریم تا پس از آن این اقتصاد قدرتمند باعث شکل‌گیری بایسته‌های حقوقی شود. بایسته‌های حقوقی زمانی شکل می‌گیرد که اقتصاد قدرتمند باشد.
اگر همین الان هم دموکراسی پیاده‌سازی شود، باز با اجبار یا خرید رای مواجه می‌شویم و با صندوق رای هم فساد خواهد بود. ما نیاز به یک حکومت مقتدر داریم. حکومت طالبان مشکلات زیادی دارد به خصوص در زمینه حقوق آموزش و کار زنان باید اما این حکومت باشد تا ثبات و امنیت ایجاد شود.
پایان بخش نخست
توضیح در شنبه، 15 مهر، ساعت 15:03
بخش کوتاهی از این مصاحبه با مسئولیت سردبیر حذف شد.
انتهای پیام
