تصویر کمتر دیده‌شده از عمارت سفارت روسیه در تهران

سرویس مجله، انصاف نیوز: عمارت سفارت روسیه در تهران یک بنای دو اشکوبه قاجاری است که به علی‌اصغرخان امین‌السلطان تعلق داشت و توسط همو به روس‌ها فروخته شد.

امین‌السلطان مشهور به اتابک، صدرالوزرای شاه صاحب‌قران بود و در دوره‌ای که فروش امتیاز و لقب منبع اصلی تامین هزینه‌های دربار و مملکت بود، نشستن بر صندلی نخست‌وزیری، اتابک اعظم را به ثروت و مکنت رساند. او که محبوب ناصرالدین شاه قاجار بود و مشاور مظفرالدین شاه، در مقطعی که می‌خواست شاه ایران را به سفر فرنگ ببرد، گشاده‌دستانه به روس‌ها و انگلیسی‌ها امتیاز می‌فروخت و از این قبل، بر ثروت خود می‌افزود.

ثروتی که به او قدرت دارد در شمال ارگ سلطنتی، باغی بزرگ با یک رشته قنات و عمارتی در میانه‌اش داشته باشد. باغی چنان بزرگ که به یکی از مشخصه‌های تهران اواخر دوره قاجار تبدیل و به پارک اتابک مشهور شد.

پارک اتابک اما خوش‌نام نماند و در دوره محمدعلی‌شاه قاجار، مکانی بدنام و منفور شد؛ این همان جایی است که آزادی‌خواهان مشروطه را به دار آویختند؛ محل استقرار نظامیان روس حامی شاه قجر به سرکردگی لیاخوف.

احتمالا از همین زمان‌ها بود که روس‌ها از این باغ و عمارت و قنات‌اش خوش‌شان آمد. اتابک که مرد، باغ را وراثش به ارباب اردشیر زرتشتی فروختند. او ملک را در بانک استقراضی به گرو گذاشت و وامی گرفت و از عهده بازپرداختش برنیامد؛ بانک به تملک بانک اصالتا روسی استقراضی درآمد و در نهایت روس‌ها پارک اتابک را به سفارت‌خانه خود در تهران تبدیل کردند.

باغ اتابک از 1294 به ملک دولت روسیه تبدیل شد و به تدریج دیوار دورش ارتفاع بیشتری گرفت. بنابراین از عمارت سفارت روسیه در تهران دیگر خبری نبود تا 30 سال بعد که سران متفقین بدون اطلاع دولت ایران در تهران جمع شدند؛ این همان محلی است که روزولت و چرچیل و استالین را کنار هم نشان می‌دهد. جایی که بیانیه تهران به امضای سه رئیس دولت پیروز جنگ جهانی دوم رسید و برای جهان پساهیتلر نقشه راه کشیده بود و ایران را پل پیروزی خوانده بود.

از عمارت سفارت روسیه در تهران دیگر خبری نداریم و نمی‌دانیم هنوز پابرجاست یا نه؛ با این اهتمام وزارت میراث فرهنگی انتظاری هم نداریم که کسی نگران آن ساختمان باشد. به عبارت دیگر در دوره‌ای که ساختمان‌ها و پهنه‌های قدیمی و به ثبت ملی رسیده میراثی در معرض تخریب قرار دارند، از روس‌ها نمی‌توان انتظار داشت که آن عمارت را حفظ کرده باشند. با این حال اگر ساختمان باقی باشد، یکی از کم‌نظیرترین بناهای معماری قاجاری برجای‌مانده است.

انتهای پیام