جَنگ جشن و جاده‌ها با جمعیت ایران

اسدالله نقدی، جامعه شناس شهری و توسعه در سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران نوشت: «نوروز به عنوان یک آیین و جشن فرهنگی حاوی و حامل سنت‌های فاخر مانند چهارشنبه سوری (در معنای سنتی آن نه ترقه و نارنجک بازی امروزین ان) شیرین مانند سفر و دید و بازدید و طبیعت گرا جمع و جامعه محور مانند سیزده بدر، در مقایسه با جشن های ملی ملل دیگر دارنده ارزش های انسانی و اجتماعی منحصر به فردی مانند تقویت تعاملات و روح جمعی،کام شیرین و شادی و گذشت و گذشتن از کدورت و عداوت ها و نیز نگاه به فردا داشتن و سنت های شیرین بسیاری در مقیاس ملی و محلی. حتی یاد کردن از درگذشتگان هم در آن فراموش نشده.بطور خلاصه نوروز روح زندگی و ارج و ارزش زیستنی شادمانه همراه با ارزوی سلامتی برای همگان است اما شوربختانه در سال‌های اخیر بر اثر دگردیسی‌های نامیمونی که پیدا کرده به جای آنکه سبب سرور و شادی و سلامت باشد و امید به بهروزی و بهاری شدن به ارمغان آورد برای بخش بزرگی از مردم به مرگ، نابودی و سوگواری یا هرج و مرج و مزاحمت مانند شب چهارشنبه سوری ها تبدیل شده است.

                                         نگاهی به یک دهه تلفات چهارشنبه سوری 1393 الی1403

سال	کل مصدمان	قطع عضو	تعداد فوتی ها	سوختگی	آسیب چشمی
1403	800**	49	13(11)**	230	281
1402	3253	152	15	1282	1594
1401	4368		26
1400	2817	111	17	692	665
1399	۱۸۹۴	۱۳۱	9	۵۴۶	۵۲۷
1398	۱۴۶۸	193	4	۳۱۸	۵۱۲
1397	1525	96	3		314
1396	4779	۵۲	4	۸۲۵	۱۱۳
1395	2600		16 (17)**
1394	2675		3
1393	1087		4

** مبنای آمار سازمان های متولی و مصاحبه مسئولان پزشکی قانونی، فراجا، اورژانس و… بوده هرچند گاهی بین آمار این نهادها هم اختلاف ارقام مشاهده می شود

یکی از ویژگی‌های جوامع جدید و گردشگری مدرن توده‌ای شدن سفر و خارج شدن آن از انحصار طبقات ممتاز و مرفه گذشته است. در این بین پیشرفت‌های صورت گرفته گسترش ارتباطات و مواصلات و نیز تولید و عرضه خودرو به ویژه از نوع الگوی سفر ایرانی که بیشتر با استفاده از وسایل نقلیه شخصی و به صورت زمینی صورت می‌گیرد(قطار و هواپیما و کشتی و اتوبوس سهم بزرگی از جابجائی مسافر ندارند) در کنار سایر عوامل که در ذیل به آنها اشاره خواهد شد نرخ تصادفات و نسبت تلفات را به شدت افزایش داده است.

• ماشین غیر استاندارد
• جاده غیر استاندارد
• رانندگی غیر استاندارد
• تفکر غیر استاندارد (بی ارجی جان و بی ارزشی زندگی)

به نظر می رسد که ماشین، سفر و راه به‌جای راحتی و تسهیل بلای جان ایرانیان شده است، یک نکته مهم دیگر در این زمینه حجم بالای ترانزیت کالا و بار با تریلر و وسایط نقلیه سنگین است که خود فرایند حادثه آفرینی را افزایش می دهد. الگوی شبانه تردد اتوبوس و خودروهای سنگین و احتمال خواب آلودگی را بیشتر می کند
بر خلاف جاده های کشورهای اروپایی که جاده در شب بسیار خلوت و سوت و کور است جاده های ما پر تردد و تعداد است. بگذریم که فرهنگ استفاده از مواد افیونی برای رفع خستگی در بین گروهی از رانندگان هم نباید از نظر دور داشت.

نبود برنامه ریزی مناسب سفر و عدم مراعات الزامات در راه بودن و پشت فرمان نشستن حتی گاه جر و بحث های خانوادگی در حال رانندگی از علل رده دوم این سیکل معیوب باید دانسته شود

بر اساس برخی برآورد ها در دو دهه گذشته نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر این حوادث از دست داده‌ و بیش از ۶ میلیون نفر نیز مصدوم شده‌اند (ایرنا ۱۱ خرداد ۱۴۰۳)[1]

می توان فهمید که براحتی تمام دستاوردهای هر نوع سیاست انبساطی و تشویق جمعیت و فرزند آوری را همین یک خسران و خسارت خنثی می کند انهم عمدتا جمعیت در سن کار و فعالیت و تحصیل پشت سر گذاشته و سرمایه انسانی در یک کلمه تشکیل شده که برای هر نوع توسعه و پیشرفتی مورد نیاز و از بسترهای و محرک ای توسعه هر کشوری است. 370میلیون تردد در فاصله ۲۴ اسفند تا ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ثبت شده است کهعدد بسیار بزرگی است

تحلیل‌های رایج رسانه‌ای و کارشناسی به سه مورد اول بسیار پرداخته شده و در اینجا از آن صرف نظر می‌شود که داستان پراید و سفر و سرعت است! اما در مورد عنصر پاسداشت جان و “خودارج نهادن” که در بسیاری از تحلیل‌ها اشاره نمی‌شود نوع نگاه به اهمیت زندگی و پرهیز از خطر و ارزش جان و حفظ حیات است

طبیعی است که در شرایطی که رانندگی با یک وسیله‌ای مانند پراید همراه با همه اعضای خانواده در یک جاده دو طرفه و با پیچ‌های خطرناک و سرعت غیر مجاز و گاه ویرانگر 1۳۰ یا۴۰ 1کیلومتر بر ساعت در جاده‌های فرعی و ناایمن نشان از این دارد که بر هر راننده مبتدی و سرنشینان هم مبرهن است که احتمال خطر بسیار بالاست و در صورت وقوع آسیب جدی خواهد بود آنهم در کنار بار فزاینده فشارهای اقتصادی و اجتماعی که قدرت تمرکز را کاسته و هوش از سر پرانده باشد. با این حال چرا چنین زامبی وار رانندگی می‌شود؟!! سهم اتباع از تصادفات و تلافات انسانی هم قابل توجه است و درونشهری/برون شهری

نگاهی به یک دهه تلفات تصادفات جاده ای در نوروز 1392 الی1403

سال	فوتی ها
1403	813
1402	1217
1401	1101
1400	1033
1399	832
1398	915
1397	1034
1396	874
1395	967
1394	821
1393	1084
1392	1227

بایدهای دیگری لازم است استاندارد خودروها و کیفیت و ایمنی آنها را بالا برد و بخصوص راه آهن و قطارهای سریع السیر به ناوگان حمل و نقل کالا و جابجایی مسافر افزوده شود و همراه با ان اصلاح رفتار سفر و رانندگی و تنها به دیه و جریمه ختم نگردد، شاید تا اطلاع ثاونی و تحولی در خودرو و جاده و نکاه مدیران در مورد ارزش زندگی و حفظ و پاسداری از ان در جامعه بازاندیشی شود.

پس پرسش این است فارغ از چرایی بی تفاوتی و فرار از مسولیت سازمان و شرکت ها مردم چرا “جان خود” شریف و عزیز گرامی داشته نمی‌ دارند اگر این توجه توسط خودروسازان نیست اگر توسط جاده سازان نیست که نیست چرا به وسیله آخرین حلقه این فرایند یعنی راکب و راننده مراعات نمی شود.گویی نوعی خود ویرانگری جمعی در این میانه باید جستجو شود. تا اطلاع ثانوی از ایران خودرو و پراید انتظار ایمن تر شدن نمی توان داشت که اگر بود باید در طول دو سه دهه گذشته همانند “دوو” و دیگران صورت تحقق بخود می گرفت که گاه حتی بدتر و اسیب پذیرتر هم شده است. در حوزه راه هم علیرغم قدم های بسیار و بهبود موثر اما هنوز راه های غیر استاندارد زیادی در کشور وجود دارد تنها نصایح مشفقانه پلیس برای کاهش تلفات جاده‌ای یا چهارشنبه سوری کفایت نمی‌کند که آنهم در جای خود باید باشد. باید تیمی از اتحادیه رانندگان خبره، جامعه شناسان ،روانشناسان، حقوقدانان… این مسئله بعنوان یک مسئله اجتماعی با پیامدهای بیشمار واکاوی و ارزیابی و راه های برون رفت همه جانبه پیدا و پیشنهاد کنند.»

[1]-https://www.google.com/amp/s/www.irna.ir/amp/85138215/

انتهای پیام