نامه سرگشاده انجمن جامعه شناسی ایران درباره برنامه درسی علوم اجتماعی

انجمن جامعه شناسی ایران درباره‌ی روند تحول برنامه‌ی درسی علوم اجتماعی در نامه‌ی سرگشاده‌ای به رییس جمهور نوشته‌اند: روند فعلی متوقف و شرایطی فراهم شود تا با رعایت معیارهای اعلام شده در آیین نامه‌ی واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاهها، و با بهرمندی از توان و ظرفیت دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی و جلب مشارکت نهادی شده آنها این امر مهم دنبال شود.

به گزارش انصاف نیوز، متن کامل این نامه در پی می‌آید:

جناب آقای دکتر حسن روحانی

ریاست محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی

با سلام و احترام

به استحضار عالی می‌رساند که کارگروه علوم اجتماعی شورای تخصصی تحول وارتقاء علوم انسانی اخیراً متنی را به عنوان ماحصل فعالیت گروه به منظور بازنگری در عنوان‌های درس‌های کارشناسی رشته پژوهشگری علوم اجتماعی در اختیار جامعه شناسان کشور قرار داده است. به محض اطلاع رسانی در این مورد نقدهای مهمی از سوی اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و اجتماع علمی علوم اجتماعی نسبت به این سند مطرح شد که بعضی از آن‌ها در فضای مجازی و مطبوعات کشور انتشار یافته است. منتقدان تناقضات و نقاط ضعف متعددی در این سند دیده‌اند و تصویب و اجرای عجولانه آن را قبل از مداقه کافی به ضرر ارتقا و تحول علوم اجتماعی در ایران دانسته‌اند.

با توجه به این مساله، انجمن جامعه شناسی ایران به عنوان تشکل فراگیر این رشته احساس مسوولیت کرده و در چند نشست متوالی به ارزیابی این سند پرداخت. نتایج این ارزیابی در ذیل می‌آید:

به طور کلی انجمن جامعه شناسی ایران فرایند، روش و نتایج این بازنگری را برای علوم اجتماعی ایران مثبت ارزیابی نمی‌کند و بر این باور است که عملی شدن این تصمیم‌ها به جهت پشتوانه‌ی ضعیف کارشناسی و علمی آن و عدم مقبولیت فرایند و ساز و کار انجام این بازنگری نزد اجتماع علمی دانشگاهی منجر به نتایج نامطلوبی در کیفیت آموزش این رشته و تضعیف جایگاه وسرمایه‌ی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دست اندرکاران این برنامه در میان اعضای هیات علمی، دانشجویان و دانش آموختگان علوم اجتماعی خواهد شد.

از لحاظ روش و فرایند کار ایرادات اساسی بر این سند وارد است از جمله:

برای تصمیم‌گیری در باره‌ی عناوین و محتوای هر رشته‌ی علمی، از آنجا که همه چیز را همگان دانند، لازم است این کار با مشارکت دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی مرتبط و همراه با گفتگوی علمی و انتقادی در فضای دانشگاه‌ها و حتا در صورت لزوم فضای عمومی (رسانه‌ها) و به کمک «خرد جمعی» همه‌ی کنشگران علاقه‌مند به موضوع انجام شود، در حالی که در فرایند تهیه‌ی این سند نه تنها از ظرفیت دانشگاه‌ها به صورت کامل و به شیوه‌ی صحیح استفاده نشده است بلکه از انجمن‌های علمی و تخصصی این رشته هیچ دعوتی برای شرکت در جلسات به عمل نیامده در حالی که در آیین نامه‌ی تشکیل شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی (مصوب جلسه 650 مورخ 21/7/1388 شورای عالی انقلاب فرهنگی) -که تشکیل خود آن نیز موضوع نقد بوده و جلوتر به آن اشاره خواهد شد، در بند 12 ذیل ماده‌ی 4، صراحتاً بر عضویت دو نفر از صاحبنظران عضو انجمن‌های علمی دانشگاهی در ترکیب اعضای شورا تاکید شده است. با وجود این، انجمن جامعه‌شناسی ایران به عنوان بزرگترین انجمن تخصصی علوم اجتماعی ایران که مورد وثوق شمار قابل ملاحظه‌ای از جامعه شناسان کشور است، و سال‌هاست که توسط مراجع رسمی به عنوان انجمن برتر در علوم انسانی معرفی شده است، به هیچ عنوان مورد مشورت قرار نگرفته است.

با توجه به توزیع نامتوازن اعضای هیات علمی در کشور، گستردگی روز افزون شاخه‌های جامعه شناسی و سایر علوم اجتماعی وتنوع مسائل منطقه‌ای و محلی، تهیه عناوین و برنامه یکسان برای اجرا در یک دوره‌ی آموزشی در سطح کارشناسی غیرقابل قبول و به لحاظ اجرایی ناکارآمد خواهد بود، و بر همین اساس لازم است به جای تصویب برنامه توسط یک گروه کوچک، که الزاماً نماینده‌ی اجتماع متخصصان این رشته نیست، سازوکارهای نهادی لازم برای موضوع واگذاری اختیارات برنامه‌ریزی درسی به دانشگاه‌ها به عنوان یک طرح معطل مانده فراهم شود. البته وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای حفظ انسجام و پیگیری استراتژی‌های توسعه علمی کشور بر اساس مصالح ملی بر این امر نظارت خواهد داشت.

با حفظ احترام و تشکر از زحمات اعضای محترم شورای تحول علوم انسانی، انجمن جامعه شناسی ایران بر این باور است که اصولاً تفکیک امر برنامه ریزی درسی برای رشته‌های علوم انسانی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که نهاد دولتی متخصص و مسوول آموزش و پژوهش دانشگاهی در کشور است، بر اساس تصمیمی غیر کارشناسانه در دولت قبلی اتخاذ شده و تصمیم صحیحی نبوده است. زیرا در نتیجه‌ی این تصمیم از یک سو توان تخصصی مجموعه‌های مرتبط با وزارت علوم در این موضوع معطل مانده و از سوی دیگر، ضعف ارتباط میان نهاد جدید و دانشگاه‌ها و پاسخگو نبودن نهاد جدید به وزارتخانه مسوول و مجلس شورای اسلامی، همیشه این امکان را به وجود می‌آورد که تصمیمات بدون مداقه کافی از سوی متخصصان گرفته شود. بنابراین به نظر این انجمن لازم است این وظیفه برای رشته‌های علوم انسانی هم مثل سایر رشته‌ها به عهده‌ی وزارت علوم، به عنوان دستگاه مسوول و مرتبط با دانشگاه‌ها، باشد.

4. از لحاظ محتوایی، ایرادات بسیاری بر سند فوق وارد است که ورود به آن مستلزم تفصیل است و می‌بایست پس از توقف روند فعلی بدون تعجیل و با فرصت کافی و با مشارکت مناسب اهالی رشته به آن‌ها پرداخته شود. اما اگر بخواهیم به اجمال معایب محتوایی سند فوق را برشماریم باید بگوییم که برنامه‌ی پیشنهادی کنونی منجر به تربیت فارغ التحصیلانی خواهد شد که نه از مهارت‌های کافی برای شناخت، مداخله و احیاناً مشارکت در سیاستگذاری برای حل مسائل مبرم اجتماعی، که جامعه‌ی امروز ما با خیل وسیعی از آن‌ها روبه روست، برخوردارند و نه می‌توانند به توانایی‌های علمی و نظری این رشته چیزی بیفزایند.

با توجه به جمیع موارد فوق، لازم است روند فعلی متوقف و شرایطی فراهم شود تا با رعایت معیارهای اعلام شده در آیین نامه‌ی واگذاری اختیارات برنامه ریزی درسی به دانشگاهها که عبارتند از: “انطباق هر چه بیشتر برنامه درسی با نیازهای جامعه، نهادینه کردن برنامه ریزی درسی در دانشگاهها، روزآمد شدن برنامه‌ها با توجه به تحولات دانش بشری، و تناسب برنامه درسی با امکانات و تواناییهای دانشگاه”، و با بهرمندی از توان و ظرفیت دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی و جلب مشارکت نهادی شده آنها این امر مهم دنبال شود.

برای جنابعالی در تحقق اهداف پیشرفت علمی و فرهنگی کشور آرزوی توفیق داریم.

با تجدید احترام

انجمن جامعه شناسی ایران

رو نوشت:

جناب آقای دکتر محمد فرهادی، وزیر محترم علوم تحقیقات و فناوری

جناب آقای دکتر مجتبی شریعتی نیاسر، معاون محترم آموزشی وزارت علوم تحقیقات و فناوری

جناب آقای دکتر غلامعلی حداد عادل، رییس محترم شورای تحول وارتقاء علوم انسانی

جناب آقای دکتر غلامرضا جمشیدی‌ها، رییس محترم کارگروه علوم اجتماعی شورای تحول وارتقاء علوم انسانی

روسای محترم دانشکده‌های علوم اجتماعی و مدیران محترم گروه‌های علوم اجتماعی و جامعه شناسی دانشگاه‌های کشور

انتهای پیام