اعاده حیثیت از صادق خلخالی در رادیو فردا | «قصد تخریب تخت جمشید را نداشت»

علی نیلی، انصاف نیوز: رادیو فردا با انتشار یک پادکست مستند به اعاده حیثیت از صادق خلخالی پرداخت و اتهام همیشگی علاقه به تخریب تخت جمشید را از دامن نخستین حاکم شرع جمهوری اسلامی پاک کرد.

پادکست گنج‌نامه که به تهیه‌کنندگی هستی پودفروش از رادیو فردا پخش می‌شود، در برنامه دهم شهریور 403 خود، روایتی تازه از حضور آیت‌الله خلخالی در تخت جمشید ارائه داده است که همه گفته‌ها و گمانه‌زنی‌های 4 دهه اخیر درباره خلخالی و تخت جمشید را رد کرده است.

انصاف نیوز البته نمی‌تواند این روایت را تایید یا رد کند.

صادق خلخالی نخستین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی بود که در فاصله 22 بهمن 57 تا 29 اسفند همان سال، تعداد زیادی از دولتمردان و کارگزاران پهلوی را به جوخه آتش سپرد. در فروردین 58 هم با تخریب مقبره رضاشاه در شهرری تهران و سپس محاکمه امیرعباس هویدا، نامش را معنای خاصی در افکار عمومی بخشید.

آیت‌الله خلخالی کوتاه مدتی بعد، از سمت‌های قضایی کناره گرفت. مدتی به کسوت وکالت مردم در مجلس درآمد و سپس از عرصه عمومی کناره گرفت اما آن تداعی خاص از نامش، سبب شد روایت‌های حتی مخدوش از عملکردش، نزد مردم خریدار پیدا کند.

در سال‌های اخیر کسان مختلف از نحله‌های سیاسی مختلف روایت‌های دیگری از خلخالی ارائه کرده‌اند که تقریبا مخرج مشترک همگی، تصویر ثابتی از او بود: پیرمردی لجوج، عنود و ویرانی‌طلب که با خون‌ریختن خود را آرام می‌کرد. عجبا هیچ‌کس هم متعرض این تصویرسازی از آیت‌الله خلخالی نمی‌شد تا جایی که گمان می‌رفت همگی بر سر تخریب او به توافق رسیده‌اند.

این روایت که صادق خلخالی با کاروانی از لودر، بلدوزر و کامیون و لشکری از کلنگ ‌به دست‌ها به سمت تخت جمشید رفته تا بازمانده‌ای از مجد پادشاهی ایرانی را از صفحه روزگار محو کند و فقط یک معجزه مانع او شده است، از روایت‌هایی است که به تواتر شنیده و به حقیقتی تاریخی تبدیل شده است.

حالا اما رادیو فردا، بخش فارسی رادیو اروپای آزاد که با بودجه کنگره ایالات متحده اداره می‌شود، پادکست مستندی پخش کرده که اثبات می‌کند خلخالی در نخستین حضورش در تخت جمشید، نه تنها بیل و کلنگ و بلدوزر همراه نداشته، بلکه با اشتیاق توضیح مدیر پایگاه را شنیده و وعده داده است که باری دیگر، مفصل مجموعه را بازدید می‌کند.

هوشنگ رسولی، مدیر وقت پایگاه میراث فرهنگی تخت جمشید، که در اسفند 57 به این سمت گمارده شده، توضیح داده است که در سال 58، برخی از بازدیدکنندگان تخت جمشید تحت تاثیر فضای انقلابی و به ویژه کتاب «آری این‌چنین بود برادر» دکتر علی شریعتی، قصد آسیب‌رساندن به بناهای تخت جمشید داشتند.

او توضیح می‌دهد که چگونه برای حل این مشکل چاره‌ای اندیشیده و توانسته جوانان مسلمان انقلابی دوآتشه و چپ‌های جوان دوآتشه را مهار کند و نگذارد به بناهای پاسارگاد آسیب برسانند؛ از جمله تولید و تکثیر محتواهای ملی و مذهبی با مضمون ارزش آثار تاریخی برای عبرت‌آموزی و درس‌گرفتن از گذشته و…

آقای رسولی می‌گوید در یکی از روزهای اردیبهشت 58 خبر رسید که 2 اتوبوس ظرفیت تکمیل و 1 بلدوزر به محوطه تخت جمشید آمدند تا آن را تخریب کنند. باز توضیح می‌دهد که با چه تمهیدات و لطایف‌الحیلی، از جمله جلب حمایت امام جمعه وقت مرودشت، توانسته مانع کار آنان شود و تخت جمشید را نجات داده است.

هوشنگ رسولی که حکم مدیریت پایگاه مطالعات هخامنشی و محوطه‌های تاریخی پاسارگاد و تخت جمشید را از پرویز ورجاوند، سرپرست وزارت فرهنگ و هنر در دولت موقت گرفته بود، در ادامه می‌گوید خبر سفر آیت‌الله خلخالی به شیراز و استان فارس، ترس به جانش انداخته است اما هرچه تلاش کرده، نتوانسته مانعی جدی برای حضور حاکم شرع در تخت جمشید ایجاد کند. به ویژه آن‌که در نیمه دوم مرداد، تعدادی کامیون به دستور خلخالی به تخت جمشید آمدند و تاسیسات موقت جشن‌های 2500 ساله شامل چادرها و صندلی‌ها را بار زدند و بردند.

رسولی می‌گوید: «ساعت 5 صبح روز 25 مرداد [1358]، هشت نفر نگهبان نوبت شبانه سرآسیمه مرا از خواب بیدار و خبر ورود آقای خلخالی را یادآور شدند.» و با این مطلع، از جزئیات این دیدار سخن می‌گوید. در نهایت، صادق خلخالی می‌گوید: «من با آثار تاریخی مخالفتی ندارم» او نفس راحتی می‌کشد، نگهبان‌ها همدیگر را به آغوش می‌کشند و بازدید ادامه می‌یابد.

طبق این توضیحات مدیر پایگاه، آقای خلخالی با علاقه برخی از آثار را تماشا و درباره جزئیاتش سوالاتی پرسیده است. یکی از همراهان در گوشش چیزی می‌گوید و او بازدید را نیمه‌کاره می‌گذارد با این وعده که بازخواهد گشت تا همه محوطه را ببیند و توضیحات راهنما را بشنود.

هوشنگ رسولی این را هم اضافه می‌کند که قصد ندارد حکم برائت خلخالی را صادر کند اما در این مورد مشخص، خلخالی نه لودر و بلدوزر همراه داشته، نه حتی تعداد زیادی همراه. او قصد تخریب تخت جمشید را نداشت و به این مجموعه و پایه‌گذارانش اهانت نکرد.

به این ترتیب پس از حدود 4 دهه رواج روایت‌های مبهم و مخدوش و مجعول درباره نخستین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی، این رادیو فردای آمریکایی است که مستندی برای اعاده حیثیت از صادق خلخالی تهیه و پخش می‌کند!

پخش این مستند از رادیو فردا، درست در زمانه‌ای که عده‌ای در ایران از «جنگ روایت‌ها» می‌گویند، اثبات می‌کند که نیش‌خند منتقدین به بناهای معوجی که برای روایت تاریخ معاصر برساخته شده، چندان بی‌راه نیست. شرط اول موفقیت در این جنگ، صداقت است که دوستان مدعی ما خیلی از اوقات فراموشش می‌کنند.

صادق خلخالی یکی از بهترین نمونه‌هاست برای اثبات بی‌راهه‌ای که در تاریخ‌نگاری ایران معاصر، پیش و پس از انقلاب پیموده‌ایم. تاریخ‌نگاری‌ای که تنها برای دوستان و همراهان و خودی‌ها، مهربان و شنیدنی می‌شود و هیچ قوتی در دشمنان و مخالفان و منتقدان نمی‌بیند، راه به جایی نخواهد برد.

انتهای پیام