رشد باج‌نیوزها در حوزه انرژی | پیامد تجمیع ثروت، توقع، ناکارآمدی و بی‌سوادی

سرویس اقتصادی، انصاف نیوز: انتشار سلسله گزارش‌هایی درباره رشد باج‌نیوزها در حوزه‌های صنعتی به ویژه حوزه انرژی توسط انصاف نیوز با استقبال غیرمنتظره اهل فن، کارشناسان روابط عمومی، روزنامه‌نگاران حرفه‌ای و دانشگاهیان مواجه شد. یکی از جذاب‌ترین این واکنش‌ها، تبدیل موضوع این گزارش‌ها به یک کار کلاسی در دانشگاه آزاد بود که به ابتکار دکتر احسان پوری انجام شد.

آقای پوری، دانش‌آموخته مقطع دکترای مدیریت رسانه و مدرس دانشگاه است اما مهم‌تر این‌که تجربه مدیریت روابط عمومی در سازمان‌های دولتی و غیردولتی را دارد و برای بیش از 4 سال مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل یکی از بزرگ‌ترین پتروشیمی‌های کشور بوده است و از این منظر، اظهار نظرهایش درباره فضای رسانه‌ای در حوزه انرژی، هم اعتبار علمی و تئوریک دارد و هم پشتوانه تجربی.

آقای پوری، بعد از ظهری را میهمان دفتر انصاف نیوز بود. اقدام انصاف نیوز در پرداختن متمرکز به باج‌نیوزها را باعث برجسته‌شدن موضوع در افکار عمومی، روشن شدن ابعاد آن و آغاز رسیدگی به مشکلات موجود و حل و فصل مسائل دانست و از این اقدام اصلاح‌طلبانه تجلیل کرد.

روزنامه‌نگاری حرفه‌ای قربانی رشد باج‌نیوزها

او با بیان این‌که رسانه را مقدس می‌دانم و برای این کار حرمت قائل هستم، گفت: متاسفانه بعضی از رسانه‌ها، رویکردهایی انتخاب کرده‌اند که از آن فضای ارزشی رسانه خارج شده است و این باعث تاسف و ناراحتی می‌شود.

 پوری به محتوای گزارش انصاف نیوز درباره فعالیت باج‌گیرهای رسانه‌ای در حوزه انرژی کشور اشاره کرد و ادامه داد: نابسامانی فضای رسانه‌ای حوزه انرژی به مسائلی منجر شده که در نهایت حرمت اهالی رسانه و کار رسانه را زیر سوال می‌برد.

او به تجربه زیسته خود در روابط عمومی یکی از شرکت‌های بزرگ پتروشیمی اشاره کرد و گفت: ما هم در آن شرکت تقریبا مواجهه هر روزه با این دست مسائل و درخواست‌ها داشتیم اما به نظر می‌رسد باج‌خواهی رسانه‌ای در سال‌های اخیر پررنگ‌تر و رایج‌تر شده است. موضوع توجه مرا جلب کرد و در کلاس‌های دانشگاه با بچه‌ها در این باره حرف زدیم که چرا فضای رسانه‌ای کشور به سمتی می‌رود که باعث بعضی سوءاستفاده‌ها می‌شود و چطور می‌شود سلامت را به این فضا بازگرداند.

این کارشناس مدیریت ارتباطات، رشد باج‌نیوزها را مخرب دانست و گفت: آگاهی افکار عمومی از این موضوع به حیثیت دست‌اندرکاران اصلی صنعت رسانه لطمه وارد می‌کند و اعتبار ایشان را از بین می‌برد. بنابراین باور دارم که باید برای سالم‌سازی این فضا تلاش کنیم و نگذاریم سوءاستفاده یک عده واقعا اندک، آبروی روزنامه‌نگاری حرفه‌ای مستقل مسئول کشور را لکه‌دار کند.

رسانه به مثابه صنعت

از او سوال شد «فردی وارد کار رسانه‌ای شده و تصمیم گرفته از این حوزه درآمد خوبی هم داشته باشد. بنابراین خدماتی به شرکت‌ها ارائه می‌دهد و پولش را می‌گیرد. این مدل چه اشکالی دارد؟» آقای پوری پاسخ داد: من در حلاجی این صورت مساله، می‌گویم این مدلی از یک‌شبه پول‌دار شدن است. کسی که دنبال یک‌شبه ثروتمند شدن است، یک راهی انتخاب می‌کند. کسی ممکن است از دیوار دیگران بالا برود، دیگری ممکن است کار خلافی بکند، یکی هم ممکن است ابزاری پیدا کند و از آن ابزار سوءاستفاده کند و از این سوءاستفاده صاحب ثروت کلانی شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: وقتی فضا از رسانه‌های جریان اصلی خالی می‌شود یا شرایط به گونه‌ای است که این رسانه‌ها نمی‌توانند حضور پررنگی داشته باشند یا اجازه کار حرفه‌ای ندارند، رسانه‌های جریان غیراصلی غالب می‌شوند و در چنین فضایی، امکان سوءاستفاده هم به وجود می‌آید.

پوری گفت: اگر رسانه را به عنوان یک صنعت خلاق در نظر بگیریم که در همه دنیا پول‌ساز است و به‌عنوان یک ابزار قدرت شناخته می‌شود، مواجهه ما با آن مانند هر پدیده تلنولوژیک دیگری است که می‌توان از آن در جهت توسعه قدم برداشت یا استفاده نادرستی از آن کرد.

او ادامه داد: امروز که با رشد و توسعه فناوری‌های ارتباطات، رسانه عضو لاینفک زندگی ما شده، قدرت آن روشن‌تر از هر زمانی دیده می‌شود. بنابراین مساله تبدیل می‌شود به این‌که آیا ما سیاست‌گذاری درستی برای این ابزار داریم که مانع سوءاستفاده از آن شود؟ آیا فرایندهای مدیریت رسانه‌ای ما توان جلوگیری از سوءاستفاده‌ها را دارد یا نه؟ به نظر من باید به این موضوع بپردازیم.

او به وجود ضعف‌های جدی در مدیریت صنعت رسانه کشور اشاره و آن را به یک کلاف سردرگم تشبیه کرد: متاسفانه به جایی رسیده‌ایم که بعضی رسانه‌های تخصصی که با صنایع متمول همکاری می‌کنند، به کاری غیر از کار رسانه‌ای روی آورده‌اند و خیلی عیان و آشکار از رسانه خود برای تحصیل درآمد شخصی سوءاستفاده می‌کنند.

استقلال رسانه، اقتصاد رسانه

پوری گفت: من اعتقاد دارم کالای رسانه که می‌تواند خبر باشد، گزارش باشد، رپورتاژ باشد، دارای ارزش است. من به عنوان شخص رسانه‌ای معتقدم اقتصاد رسانه مهم است و اگر رسانه‌ای نتواند از لحاظ اقتصادی به شکل مستقل روی پای خود بایستد، محکوم به شکست است.

این کارشناس ارتباطات افزود: اگر رسانه بخواهد دیده‌بان جامعه مدنی باشد، باید مستقل از دولت باشد. واقعیت این است که نمی‌توانید رسانه وابسته باشید و از حقوق مردم دفاع کنید. بنابراین چه دولت و چه صنعت و چه هر سازمان و فردی، نباید توقع و انتظار داشته باشد رسانه کاری را مجانی انجام دهد. این نگاه اشتباه است.

او به عادی بودن پرداخت هزینه‌ی دریافت کالا یا خدمت برای عموم مردم اشاره کرد و گفت: اشتباه است از رسانه که جزو صنایع خلاق است، انتظار برود تولید محتوا را رایگان انجام دهد و هر یک از ما در جایگاه خود باید حمایت کنیم که کار رسانه‌ای در کشور از شکل آماتوری و غیرحرفه‌ای خارج شود و شکل صنعت به خود بگیرد.

آقای پوری به وضعیت اقتصادی ناگوار رسانه‌های کشور اشاره کرد و گفت: می‌دانیم حال رسانه‌ها از نظر اقتصادی بد است تا جایی که روزنامه‌نگاری مطبوعاتی ما دارد از بین می‌رود و فراموش می‌شود اما آیا می‌شود به هر روشی درآمد ایجاد کرد؟ آیا می‌شود با سوءاستفاده از ابزاری که در اختیار دارید، درآمد کسب کنید؟ آیا در این چرخه اقتصادی که شکل داده‌اید، غیر از خودتان به کسی غیر از خودتان هم سود رسانده‌اید؟ مساله ما درآمد رسانه نیست، محل درآمد رسانه است که باید شفاف باشد.

هزینه برای انتشار ناخبر!

مدیر اسبق روابط عمومی پتروشیمی … درباره توافق روابط عمومی‌ها با برخی رسانه‌ها برای انتشار محتوا گفت: متاسفانه بخش بزرگی از آن‌چه در برخی رسانه‌ها درج می‌شود، بر مبنای خوش‌آمد مدیران دستگاه‌هاست.

پوری ادامه داد: ما مشکل سواد رسانه‌ای داریم، چه در سطح مدیران روابط عمومی و چه در سطح مدیران عالی‌رتبه سازمان‌ها، اعم از دولتی و خصوصی. مدیران ارشد یک سازمان اقتصادی خیلی اوقات از مدیر روابط عمومی آن سازمان توقع دارند که در جهت تبلیغ او حرکت کند. خیلی وقت‌ها آن‌چه منتشر می‌شود پرسنال برندینگ شخص مدیر است. این از کمی سواد رسانه‌ای مدیران صنعتی و مدیران روابط عمومی ناشی می‌شود که تفاوت مستندسازی با اطلاع‌رسانی را نمی‌دانند. یک بررسی ساده مشخص می‌کند چقدر از اخباری که منتشر می‌شود ارزش خبری دارد. بازدید فلان مدیر از زیرمجموعه خودش که هیچ سودی به حال عموم مردم ندارد، چرا باید رسانه‌ای شود و انتشار عمومی پیدا کند؟

او اضافه کرد: آن توقع باعث خبرسازی می‌شود. یعنی در سالم‌ترین وجه هم سازمان خبرسازی می‌کند و باید آن را در قبال هزینه منتشر کنید. زمینه فسادهای بعدی هم همین‌جا به وجود می‌آید.

استاد مدیریت ارتباطات دانشگاه آزاد، یکی از مهم‌ترین وظایف مدیران روابط عمومی را ارتباط با رسانه دانست و گفت: متاسفانه تعدادی از مدیران روابط عمومی در کشور به هر دلیلی رسانه‌داری می‌کنند و وقتی رسانه‌داری می‌کنند، باید منافع خود را هم مد نظر قرار دهند.

او در پاسخ به این پرسش خبرنگار انصاف نیوز که این شرایط را چگونه می‌توان تغییر داد، گفت: باید تلاش کنیم مدیران ارشد صنایع تفاوت خبر با گزارش عملکرد را بشناسند و برای این منظور پیشنهاد می‌کنم دوره‌هایی برای مدیران ارشد طراحی و برگزار شود تا سواد رسانه بیابند و تفاوت مستندسازی و اطلاع‌رسانی را بشناسند.

آقای پوری افزود: اگر از حجم عظیم تقاضای درج گزارش عملکرد یا برندسازی شخصی کاسته شود، من احتمال زیادی می‌دهم که بخش بزرگی از مشکلات روابط ناسالم بین شرکت‌ها و رسانه‌ها حل و فصل می‌شود.

رواج باج‌خواهی از پتروشیمی

پوری به این سوال که در تجربه او، یک شرکت بزرگ پتروشیمی با چه سازوکاری به سمت همکاری با باج‌نیوزها می‌رود، پاسخ داد: شما در جایگاه مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل یک شرکت بزرگ که مستقر شوی، در معرض فشارهای درون‌سازمانی و بیرون‌سازمانی قرار می‌گیری و مجبور به کار کردن با مجموعه‌ای از رسانه‌ها می‌شوی.

او با تاکید بر کار واقعا سالم و واقعا مفید تعداد زیادی از رسانه‌های تخصصی حوزه انرژی گفت: خیلی از اوقات اهالی رسانه وارد مسیری می‌شوند که مدیران ارشد صنایع و شرکت‌ها از آنان انتظار دارند و تقاضا می‌کنند. من به تجربه دیده‌ام خیلی از مدیران روابط عمومی از همکاری با رسانه‌های بدنام یا کم‌مخاطب و بی‌اثر خودداری کرده‌اند اما با برخورد مدیر ارشدی مواجه شده‌اند که فضای رسانه را نمی شناسد. وقتی چنین اجبارهای به وجود می‌آید و شفافیت از بین می‌رود، افرادی هم پیدا می‌شوند که سوءاستفاده می‌کنند.

این کارشناس رسانه با اذعان به فعالیت تعدادی رسانه‌های باج‌گیر در حوزه انرژی، آنان را فاقد دانش تخصصی و تخصص روزنامه‌نگار خواند و گفت: رسانه در دست این افراد یک ابزار برای درآمدزایی است.

پوری در پاسخ به این پرسش خبرنگار انصاف نیوز که چگونه می‌توان هم از رسانه حمایت مالی کرد و هم اسیر باج‌نیوزها نشد، گفت: رسانه خصوصی باید بتواند هزینه‌های خود را تامین کند اما این درآمد باید از کار تخصصی و کار باکیفیت تامین شود. متاسفانه الان شاهدیم که هیچ کاری انجام نمی‌شود و برای همین هیچ کار، دارند هزینه‌های گزاف دریافت می‌کنند. این درد صنعت انرژی است.

مدرس مدیریت ارتباطات دانشگاه گفت: هر جا پول هست، فساد هم هست و وقتی عامل ناکارآمدی هم به آن اضافه شود، شاهد همین فضا هستیم که به اسم کار رسانه‌ای می‌آیند و تهدید می‌کنند و رقم‌های نجومی هم می‌گیرند.

رسانه چیست؟ نقطه اصلاح کجاست؟

آقای پوری، توقف شکایت دولت پزشکیان از رسانه‌ها را اقدام مثبتی ارزیابی کرد که باید مورد مراقبت قرار گیرد. او این پرسش را مطرح کرد که «آیا هر کانالی رسانه است؟ هر کس یک کانال راه‌اندازی کرد باید اهل رسانه شناخته شود؟ اگر متوجه شویم این ابزار در اختیار کسانی قرار گرفته که صلاحیت رسانه‌داری ندارد، چه باید کرد و چگونه باید خسارت تخریب‌های او را کاهش داد؟

او رسانه‌ها، مدیران ارشد و روابط عمومی‌ها را بازیگر اصلی جریان ناسالم اطلاع‌رسانی شکل‌گرفته در صنعت انرژی دانست و گفت: کار شما را از این جهت ارزشمند می‌دانم که مساله را در سطح عمومی مطرح کرده است و این می‌تواند به بحث‌های حرفه‌ای و تخصصی منجر شود که شفافیت را بیشتر و ما را متوجه می‌کند با چه مساله‌ای مواجه هستیم.

این استاد دانشگاه افزود: وقتی ابعاد مساله مشخص شد، باید برویم سراغ بازیگران آن. از سمت مدیران من تاکید دارم که می‌توان سواد رسانه‌ای مدیران ارشد صنعتی را با دوره‌های آموزشی ارتقا داد. برای مدیران روابط عمومی هم چنین کاری باید انجام شود. نکته بعدی این است که سطح تحمل مدیران ما باید افزایش یابد. این توقع که هر روز باید از من تعریف و تمجید بشود، متاسفانه در مدیران ما وجود دارد. این را باید جاانداخت که رسانه یک کارکرد مهم انتقادی دارد و این انتقادهاست که می‌تواند کیفیت مدیریت را بالا ببرد.

پوری ادامه داد: از سمت رسانه، من به تقویت رسانه‌های تخصصی باور دارم. رسانه تخصصی یعنی رسانه‌ای که اکوسیستم صنعت را می‌شناسد، مخاطب مشخص دارد و می‌تواند تحلیل قابل اعتنایی به این مخاطب ارائه دهد. ستون رسانه تخصصی را روزنامه‌نگاران قوی تشکیل می‌دهند که صنعت را می‌شناسند و اتفاقا این‌ها هستند که می‌توانند راه‌گشای بسیاری از مشکلات مدیران باشند.

او گفت: ما رسانه را به شکل صنعت نگاه نمی‌کنیم. رسانه امروز صنعت چهارم پول‌ساز دنیا است که به نوعی دنیا را مدیریت هم می‌کند اما نگاه ما به رسانه اصولی نیست. به نظر من تا وقتی نپذیریم رسانه یک صنعت خلاق است، کار چندانی پیش نمی‌بریم.

احسان پوری در پایان گفت: اتفاقا حوزه انرژی یکی از حوزه‌هایی است که روزنامه‌نگاران متخصص بسیار توانمندی دارد. روزنامه‌نگارانی که با نگاه نقادانه خود به کمک مدیران صنعتی می‌آیند اما متاسفانه کار آنان هم تحت‌تاثیر کسانی قرار گرفته که رسانه را ابزار پول‌سازی دانسته‌اند. بنابراین توصیه می‌کنم شما همین مسیر را ادامه دهید تا شفافیت و سلامت به یک خواسته عمومی در این حوزه تبدیل شود.

انتهای پیام