روایت‌های ناتمام از امام علی

مهراب صادق‌نیا، جامعه‌شناس دین، در کانال تلگرامی خود نوشت: «جامعه‌ی ایران این روزها در سال‌‌روز شهادت امام علی علیه‌السلام‌ داغ‌دار است. سخن‌ران‌ها بر بالای منبر از فضایل و اعجاز شخصیت ایشان می‌گویند و قصد دارند ایمان شیعیان را تقویت کنند.

در شرایط فعلی، سخن گفتن از امام علی و شاید بسیاری دیگر از شخصیت‌های دینی و حوادث تاریخی کار آسانی نیست. در باره‌ی این بزرگان هر چیز (درستی) نمی‌توان گفت. گاهی واکنش‌های تندی در پی دارد. توصیف‌ها بیش‌تر “جیب‌بلوزی” و دل‌بخواهانه‌اند. بخشی از شخصیت و سخنان امام را گفته و بخشی دیگر را پنهان می‌‌کنند.

در توصیف این سخنران‌ها، امام علی یا درِوازه‌ی قلعه‌ی خیبر را از جا کنده است، یا شبی هزار رکعت نماز خوانده و یا کیسه‌ای از خرما بر دوش دارد و شب‌ها به صورت ناشناس به یتیمان کمک می‌کند. با این حال، نهج‌البلاغه‌ی علی علیه‌السلام نشان می‌دهد که این اوصاف، کم‌ترین چیزهایی هستند که از این “اقیانوس ایستاده بر زمین” می‌توان گفت. آن‌چه علی را شایسته‌‌ی جانشینی پیامبر می‌کند هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها نیست.

علی علیه‌السلام به این جهت، وصی برحق پیامبر و جانشین اوست که اقامه‌ی عدالت، حفظ کرامت انسان، و تحقق تعالیم پیامبر (ص)‌ با خلافت او شدنی‌تر است، نه به دلیل این که شبی هزار رکعت نماز می‌خواند و یا توانایی بلند کردن یک دروازه‌ی سنگین را دارد. علی شایسته‌ی جانشینی پیامبر است، چون به مالک می‌نویسد: ” باید که محبوب‌ترین کارها در نزد تو، کارهایی باشد که با میانه‌روی سازگارتر بوده و با عدالت دم سازتر و خشنودی رعیت را در پی داشته باشد.” و چون می‌نویسد: ” ستون دین و انبوهی مسلمانان و ساز و برگ در برابر دشمنان، عامه مردم هستند، پس، باید توجه تو به آنان بیشتر و میل تو به ایشان افزون‌تر باشد.

“و باز هم او شایسته‌ترین است چون می‌نویسد: ” باید که دورترین افراد رعیت از تو و دشمن‌ترین آنان در نزد تو، کسی باشد که بیش‌تر از دیگران عیب‌جوی مردم است. زیرا در مردم عیب‌هایی است و والی از هر کس دیگر به پوشیدن آن‌ها سزاوارتر است. از عیب‌های مردم آن‌چه از نظرت پنهان است، مخواه که آشکار شود، زیرا آن‌چه بر عهده توست، پاکیزه ساختن چیزهایی است که بر تو آشکار است و خداست که بر آن‌چه از نظرت پوشیده است، داوری کند.

تا توانی‌ عیب‌های دیگران را بپوشان، تا خداوند عیب‌های تو را که خواهی از رعیت مستور بماند، بپوشاند. و از مردم گره هر کینه‌ای را بگشای و از دل بیرون کن و رشته هر عداوت را بگسل و خود را از آن‌چه از تو پوشیده داشته‌اند، به تغافل زن و گفته‌ی سخن‌چین را تصدیق مکن. زیرا سخن چین، خیانتکار است، هر چند، خود را چون نیک‌خواهان وانماید.”

علی علیه‌السلام را نباید پشت فضیلت‌های شخصی‌اش پنهان کرد. علی علیه‌السلام در قلمرو سیاست ویژگی‌هایی دارد که شایسته‌ی گفتن و توجه‌اند. او در اوج قدرت و وقتی که بر سرزمین‌های اسلامی حکم می‌راند از انسان گفت و از آزادی، عدالت، و راستی دفاع کرد و خود را در معرض ارزیابی و نقد قرار داد.»

انتهای پیام