گفتمان انقلابی و بازتولید رادیکالیسم

محسن عوضوردی، فعال رسانه‌ای، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

از کوزه همان برون تراود، که در اوست!

انقلاب اسلامی ایران، گفتمانی متفاوت بود که منطق جهان درون و برون خود را بر پایه‌ی قضاوتِ مبتنی بر «خیر و شر» ترسیم نمود و در همه حوزه‌ها، از مدیریت و سیاست داخلی تا عرصه روابط بین‌الملل، از این نگرش استفاده کرد. با دوقطبی‌های مبتنی خیر و شر، تعاملات خود را با جهان درون و بیرون آغاز کرد. بر همین پایه، با «خیرها»، تعامل کرده و از دریچه‌ی رأفت و رحمت برخورد کرد و با «شرها»، از دریچه تکفیر و برخورد تا کرد و با این روند، عملا جامعه مخاطبین خود را چه در امور و داخلی و چه در بحث‌های بین‌المللی، به شکافی عمیق سوق داد.

برخی برداشت‌ها از منطق مذکور، در کنار ارائه تعاریف خیر و شر، خود را «مبنای حقیقی خیر» قرار داده و با استفاده از این مهم، باز تعریف تازه‌ای به مثابه «خودی-دیگری» ارائه داد که خودی‌ها مظهر خیر بودند و از نعمات خیر بودن برخوردار شدند و دیگری‌ها، به عنوان «مظهر شرارت» تکفیر و بعضا تحقیر شدند.

منطق خیر و شر در سیاست خارجه، فرصت همکاری‌ها با همه‌ی کشورهای جهان را به صورت بالقوه و بالفعل محدود کرد. هزینه‌هایی تحمیلی شرایط فوق(از جمله تحریم‌ها و حساسیت‌ها)، اقتصاد وابسته به نفت ایران را تحت‌تأثیر قرارداد و بعضا امکانات را از هر دو قطب خودی-دیگری سلب کرد. بنابراین رفته رفته تعارضات دو گروه خودی و دیگری به حدی رسید که منافع حیاتی(در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی) دسته دیگری‌ها در معرض خطر قرار گرفتند و این مهم در قالب اعتراضات علنی شد، چرا که دسته خودی(با استفاده از امتیاز خودی بودن) به این تحدید، با تلاش بر قبضه کردن بنگاه‌های قدرت و ثروت پاسخ دادند و شرایط معمول‌تری نسبت به دیگری‌ها، به وجود آوردند.

این شکاف صورت گرفته که با تهدید منافع حیاتی گره خورده بود، رقابت برای اثبات خودی بودن را در جهت حفظ یا ازدیاد منافع بیشتر شدت بخشید و نیروهای به اصطلاح «خودی»، دست به تکفیر بیشتر دیگری‌ها زدند تا به انحصار بیشتری برسند و در نتیجه، از سال 1398تا 1403، تقریبا شاهد قبضه کامل بودیم. این رقابت به جایی رسید که دیگری‌ها خسته از تلاش برای اثبات یا گرفتن حق خود، ناامیدانه خشم خود را در واکنش به کنش خودی‌ها نمایان ساختند(در همین فاصله زمانی است که شاهد رادیکالی‌ترین اعتراضات تاریخ ایران هستیم).

در واقع می‌توان گفت که این منطق خیر و شر برخی جریان‌هاست که جامعه ایران و جامعه بین‌الملل را به خودی و دیگری تقسیم کرد و این رویکرد، یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری رادیکالیسم در بین نیروهای سیاسی بوده است که نتیجه‌ی محرز آن، خشم آشکار معترضان در اعتراضات نیم دهه گذشته ایران شد.

انتهای پیام