چالش حفظ فضای سبز اصفهان

مانی مهدوی در روزنامه نصف جهان نوشت: «آنچه در میانه وضعیت وخیم آبی در اصفهان کمتر به چشم آمده است، سرنوشت فضای سبز این کلانشهر در روزهایی است که کاهش حجم قابل توجه بارش ها باعث شده است حتی تامین آب شرب هم اما و اگر کشیده شود. مدیران شهرداری از سال های پیش به این سو بارها درباره خشک شدن قریب الوقوع درختان قدیمی شهر هشدار داده اند و این در حالی است که اصفهان به عنوان یک شهر کویری احتیاج فزاینده ای به فضای سبز دارد.

فضای سبز اصفهان برای مدتی طولانی و به تدریج گسترده شده و در کشور زبانزد است اما به همان نسبت هم احتیاج به آبیاری موثر و دائمی دارد. برآوردها نشان می‌دهد نیاز آبی فضای سبز اصفهان در شرایط کم‌آبی حدود ۶۰ میلیون مترمکعب و در شرایط پرآبی حدود ۹۰ میلیون مترمکعب در سال است؛ معادل ۳۰۰۰ لیتر بر ثانیه. از این میزان، حدود ۱۰۰۰ لیتر بر ثانیه از طریق چاه‌ها، ۱۰۰۰ لیتر بر ثانیه از طریق رودخانه و ۱۰۰۰لیتر از پساب تأمین می‌شود. در شرایط کنونی که نه رودخانه‌ای جاری است و نه برای چاه‌ها آب چندانی مانده است، دشواری آب رسانی به فضای سبز اصفهان کاملاً معنادار می شود.

آمار نشان می‌دهد در دوره‌های خشکسالی برای زنده نگه داشتن حداقلی درختان، به حدود ۳۶ میلیون مترمکعب آب نیاز است در حالی که طی سال‌های اخیر بیش از ۲۷ میلیون مترمکعب آب در اختیارشهرداری قرار نداشته و به همین دلیل درختان شهر با تنش و کم‌آبی روبه‌رو شده‌اند.

فناوری نانو به کمک شهر می آید

در آغازین روز هفته پیش بود که مجتبی حق‌شناس مدیرعامل سازمان پارک‌های شهرداری اصفهان هشدار داد سهم شهرداری از آب زاینده‌رود هفت سهم است، اما کمتر از یک‌چهارم آن تحویل می‌شود تا حیات۵۷۰۰ هکتار فضای سبز شهری در این کلان‌شهر به خطر بیافتد.

جالب آن که به گفته این مقام شهرداری، بعضی از شهرهای دیگر به وجود چنین وسعتی از فضای سبز در اصفهان معترض هستند آن هم در حالی که تصاویر هوایی و ماهواره‌ای موجود نشان می‌دهد حدود ۴۰ سال پیش، اصفهان دارای بیش از ۴۰ هزار هکتار فضای سبز بوده و «باغ‌شهر» محسوب می‌شده، اما امروز این وسعت بسیار کاهش پیدا کرده است و هر سال درخواست‌هایی برای کاهش چمن‌کاری‌ها و حذف گونه‌های پرمصرف گیاهی مطرح می‌شود تا بتوان بخشی از بحران کم‌آبی را کنترل کرد.

تقریباً مشخص است کدام شهرها و استان ها به حجم فضای سبز فعلی کلانشهر اصفهان معترض هستند اما چیزی که مد نظر قرار نمی گیرد این است که نباید با فضای سبز این شهر چنان رفتار شود که این موجودات زنده به دلیل کم آبی به نابودی کامل سوق داده شوند. حق شناس می گوید شهرداری بارها مکاتبه کرده و هشدار داده است که درختان در حال از بین رفتن هستند، اما در عمل اقدامات مؤثری صورت نگرفته است. شاید به دلیل همین نامهربانی ها در تخصیص آب به فضای سبزشهر اصفهان باشد که شهرداری این کلانشهر تصمیم گرفته خودش آستین ها را بالا بزند و در جهت ایمن کردن اوضاع فضای سبز اصفهان اقدام کند.

مجتبی حق‌شناس مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری هفته گذشته خبر داد که اصفهان با فناوری نانو به جنگ خشکسالی می‌رود. به گفته این مقام شهرداری، اجرای آبیاری زیرسطحی با بهره‌گیری از فناوری نانو در این کلان‌شهر باعث رساندن مستقیم آب به ریشه گیاه شده و همزمان هدررفت و تبخیر را به حداقل می‌رساند که گامی مؤثر در مقابله با خشکسالی و حفظ 5700 هکتار فضای سبز شهری است.

در این روش از قطره‌چکان‌هایی استفاده می‌شود که آب را به درون پوششی پارچه‌ای شامل ریگ هدایت کرده و سپس رطوبت را به ناحیه پیاز رطوبتی ریشه منتقل می‌کنند، پارچه‌های به کار رفته از جنس نانو و ضد ریشه هستند و از آسیب دیدن سیستم توسط ریشه‌ها جلوگیری کرده و دوام آن را برای سال ها تضمین می کنند. آبیاری زیرسطحی برای نخستین بار در مادی ابوریحان اصفهان اجرا شده است.

پایان انتظار 10 ساله

استفاده از فناوری های نوین در آبیاری فضای سبز اصفهان در حالی است که از سال‌های گذشته به این سو، اصفهان از آبیاری‌های سنتی (غرقابی، جوی و پشته) فاصله گرفته و هزاران هکتار از فضای سبز اصفهان به روش‌های آبیاری تحت فشار (قطره‌ای، بارانی و بابْلِر) مجهز شده است.

از سوی دیگر هفته گذشته اعلام شد که بعد از 10 سال، سرانجام برنامه جامع آب فضای سبز شهر اصفهان از مرحله تدوین به مرحله اجرا رسیده است. شهردرای اصفهان اعتقاد دارد که این یکی از جامع‌ترین و مهم‌ترین طرح‌های آبیاری کشور محسوب می شود که در شهر اصفهان به اجرا گذاشته خواهد شد. برنامه جامع آب فضای سبز شهر اصفهان از سال‌های گذشته با همکاری اساتید دانشگاه، مشاوران و کارشناسان متخصص، طرح جامع آبیاری شهر اصفهان تدوین شد و این طرح برای نخستین بار در کشور با هدف مدیریت دقیق منابع آبی و افزایش بهره‌وری در آبیاری فضای سبز اجرا شده است.

به این ترتیب و به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، این کلانشهر از نخستین شهرهای کشور است که توانسته برنامه جامع آبیاری خود را به‌صورت علمی و اجرایی به ثمر برساند.

در بیان جزئیات اجرای این طرح هم باید گفت که در قالب این برنامه، دو کلکتور عظیم آب طراحی و احداث شده است؛ کلکتور پیرامونی شهر با لوله‌هایی به قطر ۷۰۰ میلی‌متر که هم به‌عنوان مسیر انتقال و هم به‌عنوان مخزن ذخیره آب عمل می‌کند و کلکتور مرکزی شهر با لوله‌هایی به قطر ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر که مناطق مرکزی را به کلکتور پیرامونی متصل می‌سازد.

تاکنون حدود ۸۵ تا ۸۶ درصد پیشرفت فیزیکی در اجرای این پروژه بزرگ حاصل شده است و شهروندان اصفهانی بی‌شک در خیابان‌هایی همچون بزرگراه چمران، روبه‌روی شهرداری چمران، خیابان ردانی‌پور، آتشگاه و خرازی عملیات لوله‌گذاری‌های عظیم و حفاری‌ها را مشاهده کرده‌اند و هدف مدیریت شهری این است که کلکتورهای آبیاری هر طور که شده تا پایان سال جاری به بهره‌برداری برسند. در حال حاضر هم برخی از بخش‌های پروژه همچون محور حمزه لاهور و خیابان پروین تکمیل شده و به شبکه اصلی متصل‌اند و هم‌اکنون برای انتقال آب از آن‌ها استفاده می‌شود.

پساب هم یک راه نجات است

جدای از همه این ها، علی قاسم زاده شهردار اصفهان هفته گذشته اعلام کرد شبکه پساب برای نجات فضای سبز شهر اصفهان تکمیل می‌شود. بر اساس این طرح که یکی از طرح های قدیمی در اصفهان است، دو رینگ برای شهر اصفهان در نظر گرفته شده است؛ یک رینگ بیرونی به طول ۹۶ کیلومتر که اکنون تقریباً به پایان رسیده و یک رینگ داخلی به طول ۲۶ کیلومتر که عملیات اجرایی آن در حال انجام است.

تفاوت رینگ پساب با شبکه فاضلاب هم در این است که شبکه فاضلاب وظیفه هدایت پساب خام شهری به خارج از محدوده شهر را دارد، در حالی که رینگ پساب، شبکه‌ای معکوس است و مأموریت دارد آب‌های تصفیه‌شده را از حاشیه به داخل شهر برساند تا برای آبیاری فضاهای سبز و درختان مورد استفاده قرار گیرد.

این پروژه هم قرار است به کمک حفظ فضای سبز شهرداری اصفهان بیاید اگر چه مشخص نیست همه این طرح ها و برنامه ها آیا می تواند جبران صددرصدی عدم تخصیص آب به فضای سبز اصفهان را بکند یا صرفاً مرهم بر زخمی خواهد بود که توانایی خالی کردن اصفهان از سبزی و زیبایی را دارد.»

انتهای پیام