یک فعال بازار آی‌تی: یک عطسه در امارات، قیمت‌ها را در تهران جابه‌جا می‌کند

چرا به محض آغاز نوسان ارز، بازار آی‌تی و بازار لوازم یارانه‌ای و الکترونیک متلاطم می‌شود؟ چرا برخی فروش را متوقف می‌کنند، برخی به دلار قیمت می‌دهند و برخی دیگر، به قیمت جدید جنس می‌فروشند حتی اجناسی که به قیمت قدیم خریده‌اند؟ یک فعال بازار پاسخ می‌دهد.

او به انصاف نیوز می‌گوید در ادبیات بازار باید بتوانی جنس فروخته‌شده را جایگزین کنی و اگر نتوانی، زیان کرده‌ای. مهم نیست جنس را به چه قیمتی خریده‌ام، مهم این است که می‌توانم جایش بگذارم یا نه. بازار را با این منطق باید بررسی کنید و بگویید گران‌فروشی شده یا نشده است.

جنس فروخته‌شده باید جایگزین شود

میثم نیلی، واردکننده و فروشنده متوسط مقیاس بازار کامپیوتر درباره فروش محصولات قیمت‌قدیم به قیمت‌های جدید به محض نوسان دلار گفت: این قضیه‌ای که شما می‌گویید نه فقط در فکر مردم که فکر می‌کنم در ذهن و فکر مسئولان کشور هم هست. می‌گویند مگر خرید قبلی‌ات نیست، چرا با قیمت جدید می‌فروشی. این توقع اما در ادبیات بازار مردود است. مثالی می‌زنم؛ فکر کن من از شما 100هزار تومان می‌گیرم و با آن کار می‌کنم. روزی 20 هزار تومان درمی‌آورم و با آن ناهار می‌خرم. این فرایند هر روز تکرار می‌شود تا روزی که تامین‌کننده جنس می‌گوید همان مقدار جنسی که دیروز با 100هزار تومان بردی، امروز 150هزار تومان است. من این 50 هزار تومان را از کجا باید بیاورم؟ یا باید از بانک بگیرم، یا بروم از بازار غیررسمی تامین کنم یا نسیه بردارم اما اگر نسیه بردارم هم دیگر 150هزار تومان با من حساب نمی‌کند، 180هزار تومان حساب می‌کند.

در بازار شما وقتی سود می‌کنی که کالای فروخته‌شده‌ات را بتوانی جایگزین کنی، من که امروز جنسم را به قیمت خرید قبلی می‌فروشم نمی‌توانم آن را عینا جایگزین کنم. شاید نصفش را هم نتوانم جایگزین کنم. این اتفاقی است که در بازار افتاده است.

او بازار آی‌تی، کامپیوتر و لوازم الکترونیکی را کاملا وابسته به خارج و متکی به صادرات خواند و گفت: ما در این حوزه تولید داخلی نداریم، آن‌چه هم تحت عنوان تولید داخل نامیده می‌شود به اصطلاح تولید سی.کی.دی است یعنی رفته‌اند قطعات را منفصل آورده‌اند و این‌جا مونتاژ می‌کنند. پس بازار کاملا به واردات وابسته است.

بازاری که به واردات وابسته است، کاملا به قیمت ارز حساس است. وقتی دلار نوسان می‌کند، این بازار به هم می‌ریزد. ما می‌گوییم در امارات عطسه می‌کنند، در تهرن قیمت جابه‌جا می‌شود. حالا هرچه کالا پرتقاضاتر باشد، این حساسیت به قیمت دلار و یوان و درهم بیشتر است. مثلا در لپتاپ، در کنسول‌های بازی، گوشی‌های موبایل و… به محض این‌که قیمت دلار تغییر کند، بازار واکنش نشان می‌دهد اما در کالایی مثل میکروفن که تخصصی‌تر است، تغییر قیمت‌ها با تاخیر رخ می‌دهد یا حداقل لحظه‌ای تغییر نمی‌کند.

گران‌فروشی نیست، دوام آوردن در بازار است

موسس برند صدااستور به فروش مجموعه‌اش در حراجمعه گذشته اشاره کرد و گفت: ما شکر خدا فروش خوبی داشتم اما امروز که با شما حرف می‌زنم یوان بین 17 تا 18هزار تومان است، در حالی‌که قیمت‌های فروش ما در محدوده یوان 8 یا 9هزار تومان بود. من با این فروش بالا هم نمی‌توانم همان کالا را جایگزین کنم. فقط می‌خواستم انبار را خالی کنم اما اگر مثلا 100 واحد کالا فروختیم، امروز نمی‌توانیم همان 100 واحد را جایگزین کنیم. به قیمت روز هم نمی‌توانستیم بفروشیم چون کالای من کالای پرتقاضایی نیست و اگر قیمت بالا برود، بازار پس می‌زند و جنس فروش نمی‌رود. اگر کالای من موبایل بود، می‌توانستم به قیمت روز بفروشم.

نیلی با لحنی گلایه‌آمیز از گزارش‌های صداوسیما درباره گران‌فروشی یاد کرد و ادامه داد: دوربین صداوسیما را می‌برند در انبار طرف و می‌گویند گران‌فروشی کرده است چون این‌ها خرید قبل است در حالی‌که دو دو تا چهار تای بازار این نیست.

کاسب برای این‌که بتواند کارش را ادامه بدهد باید بتواند جنس فروخته‌شده‌اش را تامین کند. این برچسب گران‌فروشی فقط در یک صورت می‌چسبد که طرف احتکار کرده باشد. یعنی جنس را ارزان خریده باشد و تعمدا وارد بازار نکرده باشد تا گران‌تر بفروشد. این کار هم سرمایه سنگینی می‌خواهد و از عهده هر کسی برنمی‌آید. شاید فقط چند نفر در این بازار توان چنین کاری را داشته باشند. در روتین بازار اصلا نفروختن جنس بی‌معناست. من باید جنسم را بفروشم، به قیمتی هم بفروشم که بتوانم جایش بگذارم. شنیدم یکی از ائمه جمعه لعن و نفرین هم کرده است که چرا گران می‌فروشید. خب قیمت دلار بالا رفته و من ناچارم گران‌تر از قبل بفروشم.

مسئولان درکی از کسب و کار ندارند

این فروشنده کالاهای الکترونیکی گفت: به نظر من مسئولانی که برای اقتصاد ایران تصمیم می‌گیرند هیچ درکی از شرایط یک کسب و کار ندارند وگرنه این خیلی روشن و ساده است که در بازار متکی به واردات، قیمت ارز روی قیمت کالا تاثیر می‌گذارد و نمی‌توانید انتظار داشته باشید فعالان بازار به قیمتی کالا بفروشند که وجود خارجی ندارد و فقط در ذهن مسئولان است.

او به این پرسش خبرنگار انصاف نیوز که چرا شاهد خروج وسیع افراد از بازار نیستیم پاسخ داد: خروج از بازار آخرین راه‌حل افراد است که از سر ناچاری هم صورت می‌گیرد اما قبل از آن ممکن است راه‌کارهای دیگری برای تامین هزینه‌ها و سرپا ماندن کسب و کارش پیدا کند. مثلا من دامنه کارم را محدود کرده‌ام. همین امسال مجبور شده‌ایم با 6 هفت نفر از همکاران خداحافظی کنیم چون نمی‌توانیم کار را در سطح قبلی حفظ کنیم و ناچاریم محدودتر فعالیت کنیم.

آموزه نوسان و نوسان‌گیری

نیلی گفت: ثبات نرخ ارز بازار را آرام می‌کند و ما هم بهتر می‌توانیم کار کنیم اما این بازار متاسفانه یاد گرفته که ثبات موقت است و نوسان حتما رخ می‌دهد. بنابراین عده‌ای هم منتظر نوسان می‌مانند و از نوسان سود می‌برند.

وقتی نوسان نباشد و وقتی رانت نباشد، حتما همه بهتر کار می‌کنیم و آن‌وقت خلاقیت یا تبلیغات است که تفاوت بین کسب‌وکارها یا برندها را مشخص می‌کند.

او در توضیح رانت در حوزه کالاهای آی‌تی و لوازم الکترونیکی گفت: فلان سازمان، فلان قطعه را فقط از یک نفر می‌خرد و هیچ‌کس دیگر را وارد بازار خودش نمی‌کند. خیلی وقت‌ها دو نفر در شرایط برابر قرار دارند اما یکی می‌تواند با بخش دولتی کار کند، آن دیگری نمی‌تواند. از این موارد کم نیست در بازار ما.

این واردکننده و فروشنده در پاسخ به این پرسش که نمی‌توان ناف بازار آی‌تی از دلار را برید، گفت: نه اصلا امکان ندارد چون در تولید کالاهای پیش‌پا افتاده‌ای مانند پد موس هم ما نمی‌توانیم به کیفیت چین تولید کنیم. همین کالای ساده را 4 سال پیگیر تولیدش بودم اما آن‌چه به اصطلاح ترمز موس خوانده می‌شود موادی نیاز دارد که در داخل نیست.

ما حتی نمی‌توانیم کاور کی‌بورد را که یک وسیله خیلی ساده است با کیفیت چین در داخل تولید کنیم.

این بازار کاملا متکی به واردات است که به نظر من اشکالی هم ندارد. همه کشورهای دنیا تعدادی از کالاهای مشخص را از چین یا تایوان می‌خرند.

پول گران در بازار غیررسمی و ناز شبکه بانکی

میثم نیلی درباره قیمت نزول پول در بازار غیررسمی گفت: من این تعبیر را قبول ندارم و شرع ضوابطی تعیین کرده که در چارچوب آن می‌توان با پول دیگران کار کرد. من اسم این را نزول نمی‌گذارم.

من از شما وکالتی می‌گیرم و با پول‌تان نقد و نسیه کار می‌کنم اما چیزی که می‌دانم این است که الان عرف بازار، ماهی 6 تا 7درصد است. یعنی اگر جنسی را شما بخواهید 3 ماهه بخرید باید 20درصد بیشتر بدهید.

در صنف ما اگر کسی این شرایط را بپذیرد، حتما خیلی گرفتار است.

بازارهای رسمی مثل دی‌جی‌پی حدود ماهی 4 درصد است. بانک هم رسما می‌گوید 23 درصد اما با هزینه محضر و سند و… کمی بیشتر می‌شود.

حالا این‌جا بحث‌های فنی هم وجود دارد. مثلا برای فروش 3 ماهه راس می‌گیرند که می‌شود 2 ماه. برخی صنف‌ها راس نمی‌گیرند و… پیچیدگی‌های خودش را دارد.

این فعال بازار آی‌تی ادامه داد: من 10 سال پیش می‌توانستم با یک میلیارد تومان یک واحد مغازه بخرم. رفتم بانک و گفتم سند ملکی می‌دهم. یک وام به من بدهید که از این اجاره‌نشینی خلاص شوم. ندادند. آن ملک الان شده است 30 میلیارد تومان و من دیگر نمی‌توانم بخرم. آقا، این شبکه بانکی 10 سال پیش می‌توانست یک وام بدهد و من را صاحب مغازه کند اما به صد بهانه نداد.

می‌گویند ما برای خرید مغازه وام نمی‌دهیم. خب چرا؟ می‌روم بانک، به من می‌گوید برو یک فاکتور صوری بگیر، فاکتور به اسم خودت نباشد و… بانک دارد به من یاد می‌دهد که خلاف عمل کنم. چرا؟ اگر بیایید خیلی شفاف وام بدهید که من سرمایه در گردش قابل قبولی داشته باشم، مجبور نمی‌شوم ماهی 4 درصد پول اضافه بدهم. هزینه‌ام کمتر می‌شود و جنسم را ارزان‌تر و راحت‌تر می‌فروشم.

اگر اجاره ندهم، جنسم را ارزان‌تر می‌فروشم. از خدایم است که معروف بشوم به ارزان‌فروشی. رفته‌ام به یکی از شعب بانک ملی تقاضای وام کردم. رئیس شعبه به من گفت من شعبه ممتازم، نیاز ندارم به تو وام بدهم!

اگر می‌گویید بازار غیررسمی پول بد است و نزول است و روا نیست، چرا بانک با من کاسب درست رفتار نمی‌کند. می‌خواهم بگویم دولت همین اقدامات ساده را که انجام بدهد، کسب و کار را که ساده کند، حتما جنس هم ارزان‌تر دست مصرف‌کننده می‌رسد.

نیلی در جواب این سوال که در کدام دوره رفتار شبکه بانکی بهتر بوده، گفت: من نمی‌دانم این ربطی به حضور مرحوم رئیسی در دولت داشته یا نه اما در دوره ایشان پرداخت وام‌های خرد در حد 300 میلیون خیلی راحت شد.

ردپای رانت ارز مبادله‌ای در بازار لوازم الکترونیکی

این فروشنده کالاهای الکترونیکی گفت: من هنوز نفهمیده‌ام که دولت چرا با توزیع ارز مبادله‌ای هم خودش را و هم ما را گرفتار کرده است. آخر کالایی که با ارز مبادله‌ای هم آمده که به قیمت ارز آزاد فروخته می‌شود، پس این رانت برای چه توزیع می‌شود. فکر هم نکنید آن‌که ارز مبادله‌ای می‌گیرد حتما وصل است، نه یکی مثل من است. حداقل تا جایی که من اطلاع دارم، بچه فلانی یا کارمند فلان سازمان و نهاد نیستند.

آن‌کسی که ارز ترجیحی برای واردات کالای الکترونیکی می‌گیرد فقط پشتوانه اقتصادی قوی‌تری دارد و می‌تواند صبر کند. من نمی‌توانم صبر کنم تا ارز ترجیحی‌ام را تخصیص بدهند، می‌روم و با ارز آزاد می‌آورم و بر همان مبنا هم می‌فروشم. اما این دوستان ارز ارزان‌تر می‌گیرند و جنس‌شان را هم به نرخ روز می‌فروشند.

این یک کار بیهوده است. توی دولت هم می‌دانی که این را به قیمت روز می‌فروشد، خب چرا این رانت را می‌دهی؟ وقتی ارز ترجیحی نباشد، من هم می‌دانم همه با دلار 120تومانی آورده‌اند. دیگر کسی نمی‌تواند زیرفروشی کند یا فاکتورفروشی کند. کسی نمی‌تواند بگوید چرا این جنس را آورده‌ای، بیچاره‌ات می‌کنم!

او ادامه داد: رانت ارز ترجیحی تمام می‌شود، قصه گمرک شروع می‌شود. الان ترخیص کالا از گمرک خودش یک هفت‌خوان رستم است. تازه قانونی که عمل می‌کنی، تعزیرات می‌گوید نه، من این اسناد را کافی نمی‌دانم و جنست را قاچاق تلقی می‌کند.

من کاسب این شرایط را که می‌بینم می‌گویم مگر دیوانه‌ام واردات قانونی انجام دهم؛ جنس را دوبی تحویل می‌دهم، تهران تحویل می‌گیرم.

نیلی گفت: اجزای دولت از وزارت صمت و شبکه بانکی گرفته تا گمرک و تعزیرات دست به دست هم داده‌اند که قاچاق را رونق بدهند و کسب و کار را سخت کنند در حالی که با دو سه اقدام کوچک، هم می‌شود فضای کسب و کار در صنف ما را تسهیل کرد و هم درآمد دولت از واردات قانونی را افزایش داد. چرا نمی‌شود خدا می‌داند.

انتهای پیام