جزییاتی از ممیزی و توقیف فیلمها در سال‌های اخیر
«من به عنوان معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی معتقدم بسیاری از فیلم‌هایی که در این سال‌ها توقیف شدند نه مُخل امنیت نظام بودند و نه خط قرمزهای اصلی را رد کرده بودند. در حال حاضر هم بر این باورم مهم‌ترین ارزشی که باید از آن دفاع کنم، “قانون جمهوری اسلامی ایران” است.»
ابراهیم داروغه‌زاده کمتر از 40 روز است که به جای حبیب ایل‌بیگی بر مسند معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی تکیه زده است؛ معاونتی که بی‌شک مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین بخش سازمان سینمایی محسوب میشود و بیشتر هم از آن به عنوان محلی برای سانسور و ممیزی فیلم‌های سینمایی یاد میشود.
داروغه‌زاده که تحصیلاتش در رشته پزشکی است و سابقه مدیریت در جشنواره فیلم فجر و معاونت فرهنگی بنیاد سینمایی فارابی را هم دارد در حالی معاون سازمان سینمایی شده است که دولت یازدهم به روزهای پایانی عمر خود رسیده و با معرفی کابینه و تشکیل دولت دوازدهم مشخص نیست چه تغییراتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز سازمان سینمایی رخ می‌دهد و آیا مدیران جدید در این سازمان ماندگار خواهند بود یا خیر!
با این حال معاون جدید ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در همان بدو ورود و شروع کار خود مسئول کمیته‌ای برای رسیدگی به فیلم‌های توقیفی سینما شد که در چند وقت اخیر به یکی از مهم‌ترین سوژه رسانه‌های سینمایی تبدیل شده است. علاوه بر این به نظر می‌رسد داروغه‌زاده در همین مدت کم، تصمیم‌هایی گرفته یا نظراتی داده است که باعث شده در بین جماعت سینمایی حرف و سخن‌هایی از سخت‌گیری‌های زیاد او در بخش ممیزی پیچیده شود؛ مسئله‌ای که او نه تنها آن را رد نمی‌کند بلکه تاکید می‌کند، «من در اصول خیلی سخت‌گیر هستم و اصلا کوتاه نمی‌آیم. بنابراین موضوعاتی که برای برخی نهادها یا رسانه‌ها مهم است و باعث میشود واکنش‌هایی به نمایش برخی فیلم‌های سینمایی داشته باشند برای من هم مهم است و فکر نمی‌کنم کسی بتواند بیشتر از خودم سخت‌گیری کند.»
داروغه‌زاده که دبیری جشنواره سلامت را هم برعهده دارد، این نظرات قاطعانه را در حالی در گفت‌وگو با ایسنا مطرح کرد که در عین حال معتقد است، فیلم‌هایی همچون «خانه پدری»، «آشغال‌های دوست‌داشتنی» و «عصبانی نیستم » با توجه به بازنگری ها و إصلاحاتی که انجام شده ، مشکلی برای اکران ندارند.
این فرصت را از خودم نگرفتم
معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در ابتدای این گفت‌وگو در پاسخ به اینکه چطور حاضر شد در آستانه تشکیل دولت دوازدهم و نامشخص بودن وضعیت مدیریتی وزارت فرهنگ و نیز سازمان سینمایی در این معاونت شروع به کار کند؟ بیان کرد: اگر به شکل فلسفی بخواهیم با این مسئله همراه شویم باید بگویم هر روزی که زندگی می‌کنیم می‌تواند آخرین روز زندگی ما باشد پس بهتر است اگر می‌توانیم، در آن روز کاری را انجام دهیم که در صورت انجام ندادن پشیمان خواهیم شد بنابراین حتما آن را انجام دهیم. در این‌باره آقای حیدریان (رییس سازمان سینمایی) و مشاوران ایشان فکر کردند شاید من بتوانم در این جایگاه کمکی کنم و من هم پذیرفتم؛ یعنی فکر کردم حتی اگر یک یا دو ماه هم حضور داشته باشم و بتوانم کارمفیدی انجام دهم خوب است که کمک کنم و این فرصت را از خودم نگرفتم.
وی درباره دبیری جشنواره سلامت هم با اشاره به زمان برگزاری آن در ابتدای شهریورماه گفت: آن جشنواره دیگر کمتر وقت مرا میگیرد چون مدیر اجرایی دارد و کارهایش طبق روال دنبال می شود.
درباره‌ی «مادر قلب اتمی» ما تماسی برای پایان دادن به اکران فیلم نداشتیم
داروغه‌زاده در ادامه در پاسخ به اینکه آیا پیش‌بینی می‌کرد در همین ماه‌های ابتدایی کارش با چالش فیلم‌هایی همچون «اکسیدان» یا «مادر قلب اتمی» و انتقادهایی که از سوی نمایندگان مجلس مطرح شد روبرو شود؟ اظهار کرد: درباره «مادر قلب اتمی» اول بگویم که برخلاف آنچه رسانه‌ای شد ما اصلا تماسی برای پایان دادن به اکران فیلم نداشتیم و اکران این فیلم طبق مصوبه شورای صنفی نمایش به دلیل پایین آمدن کف فروش تمام شد.
خیلی از نقدهای مطرح شده،رنگ و بوی سیاسی داشته
وی ادامه داد: چالش‌های دیگر هم به نظرم قابل پیش‌بینی بود چون در شرایط معرفی کابینه جدید به مجلس هستیم و خیلی از نقدهایی که درباره فیلمها و عملکرد مدیران سینما مطرح میشود رنگ و بوی سیاسی داشته و با اهداف دیگری انجام میشود. با این حال ما آنها را هم خوشبینانه نگاه می‌کنیم و با نگاه فرهنگی مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.
او درباره کمیته رفع توقیف فیلمها نیز اظهار کرد: باید اول جایگاه این کمیته را مشخص کنیم چون تصوری که وجود دارد این است که شاید این کمیته تصمیم‌گیر باشد، ولی آنچه در نظر سازمان سینمایی است این است که برخی فیلم‌هایی که برای اکران با مشکل روبرو شده‌اند با تغییراتی در برخی سکانس‌ها می‌توانند نمایش داده شوند و این کار براساس توافق و تفاهم با اعضای کمیته میان تهیه‌کننده صورت میگیرد که بعد در قالب یک پیشنهاد به شورای پروانه نمایش ارائه خواهد شد تا در آنجا به شکل قانونی مجوز بگیرد.
این مدیر فرهنگی با بیان اینکه به نتیجه کار خوش بین است، اضافه کرد: فکر می‌کنم بسیاری از فیلم‌هایی که بررسی می‌شوند قابلیت رفع مشکل از آنها وجود دارد البته اگر نخواهند در مظان جریان‌های سیاسی خارج از حوزه فرهنگ قرار گیرند چون برای بسیاری از آنها سوءتفاهماتی ایجاد شده که قابل رفع است و نگرانی ایجاد نمی‌کند و ممکن است خیلی موارد نادری باشند در میان فیلمها که مشکل‌شان را نمی‌توانیم حل کنیم. بنابراین بسیار امیدوارم که پس از پایان کار کمیته، شورای پروانه نمایش به این فیلمها مجوز اکران دهد. کما اینکه برخی از این فیلمها از قبل مجوز نمایش گرفته بودند و بعد دچار سوءتفاهماتی شدند.
سرنوشت «خانه پدری»
داروغه زاده در پاسخ به اینکه اگر به طور مصداقی بخواهد درباره فیلمها صحبت کند، وضعیت «خانه پدری» را که گفته شده بررسی‌اش به پایان رسیده چگونه اعلام می‌کند؟ توضیح داد: برای هر کدام از فیلمها باید این موضوع در نظر گرفته شود که چه بخشی از جامعه و چه نهادی با فیلم مشکل پیدا کرده است. برای رفع مشکل فیلم «خانه پدری» راه اول این است که با تهیه‌کننده گفت و گو کنیم تا آن سکانسی که بحث ایجاد کرده (ضربه زدن به سر دختر و کشتن او) حذف شود ولی اگر اصرار داشته باشند که آن صحنه در فیلم باشد پس باید رده سنی برای تماشاگران فیلم تعیین کنیم.
او البته پس از اینکه یاداوری شد این محدودیت‌ها قبلا هم درنظرگرفته شده بودند و اتفاق جدیدی نیست صحبت دراین باره را به بخشی دیگر موکول کرد و در تحلیلی آسیب شناسانه از سینمای امروز ایران گفت:به نظرم وضعیت الان سینما مطلوب نیست. فیلم‌های ما به تدریج هم از جنبه هنری و هم از جنبه محتوا و پیامی که باید داشته باشند و نیز از جنبه سینما بودن و جذب مخاطب دچار مشکل شده‌اند. درواقع سینمای ما به سمتی میل می‌کند که در آن یکسری فیلمها مثل فیلم‌های کمدی سطحی بخش اعظمی از فروش سالانه را به خود اختصاص می‌دهند.
مسیر سینمای ما به سمت فیلم‌های کمدی نازل و سطحی دارد می‌رود
معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی افزود: مسیر سینمای ما به سمتی می‌رود که فیلم‌های کمدی نازل و سطحی جای فیلم‌های جدی و کمدی خوب که ذائقه مخاطب را بالا ببرد و نیز جای فیلم‌های ارزشمند و فاخر و دارای معنا و مفهوم و حتی جای فیلم‌های هنری را گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: باید دید چرا این اتفاق افتاده است؟ آیا سینماگران دوست دارند در این مسیر باشند یا مسئولان آنها را به این سمت کشانده‌اند؟ یا سیاست‌های دراز مدت و رویه برخورد با فیلمها سینماگران را به این سمت سوق داده است؟
نگرانی که به اعضای شورای پروانه ساخت و نمایش منتقل میشود
او با بیان اینکه به طور طبیعی فیلم‌های سینمایی اجتماعی حرفی برای گفتن دارند و نقدی همراهشان است، گفت: ظرفیت نقد پذیری در جامعه ما کم است و این سوال مطرح است که اگر فیلمی جدی بسازیم که در آن یک قشری از جامعه مثل پزشک‌ها ، پلیس ، قاضی یا بخشی از روحانیت را به درستی نقد کند آیا ظرفیت پذیرش آن وجود دارد؟ البته جواب مشخص است، پس این عدم پذیرش به مدیران سیاست‌گذار در ارشاد و سازمان سینمایی و نیز اعضای شورای پروانه ساخت و نمایش منتقل میشود و طبیعتا شورای پروانه ساخت و نمایش این فیلمها را با نگرانی بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهد در نتیجه برای فیلم‌سازی که می‌خواهد فیلمی جدی و با حرف و پیام خاصی بسازد ناامنی ایجاد میشود، چون برداشت‌های خاصی از فیلم او صورت میگیرد.
داروغه زاده گفت: همه این‌ها شرایط را به جایی می‌رساند که بخش خصوصی فکر می‌کند سرمایه‌اش کجا می‌تواند تضمین بازگشت داشته باشد؟ از طرف دیگر نهادهایی هم هستند که با بودجه بیت‌المال باید فیلم بسازند، مثل فارابی، سازمان سینمایی اوج، حوزه هنری، انجمن سینمای دفاع مقدس و شهرداری‌ها. این‌ها از بودجه عمومی ارتزاق می‌کنند تا فیلم‌های واجد ارزش تولید کنند؛ ارزش‌هایی که مدعی آنها هستیم. در حالی که تعداد فیلم‌های خوبی که این ارگان‌ها وظیفه ساخت‌اش را دارند خیلی کم است و تهیه‌کنندگان، الگویی از آن طرف نمی‌بینند چون این سازمان‌ها خودشان فیلمی که مخاطب را جذب کند ندارند تا مثلا به بخش خصوصی آدرس دهیم که اگر بخواهید، میشود فیلمی ارزشمند ساخت که نه کمدی سطحی باشد و نه مشکل داشته باشد و در عین حال با مخاطب انبوه ارتباط برقرار کند.
باید به سینماگران اجازه داد که دولت را نقد کنند
او با تاکید براینکه تمام مخاطبان سینما این طور نیستند که دوست داشته باشند فیلم‌های کمدی آن هم در شکل سطحی بینند، گفت: محدودیت‌ها شرایط را به سمتی برده که این فیلم‌های سطحی پررنگ شده‌اند و الان اگر یک بررسی ساده کنیم می‌بینیم بخش مهمی از فیلم‌های خوب، جدی و تأثیرگذار این سال‌ها توقیف شده‌اند؛ یعنی فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند، هر چند ممکن است ما از آن حرف خوشمان نیاید برای اکران عمومی دچار مشکل شده‌اند. می‌خواهم بگویم این دولت باید پذیرش بیشتری داشته باشد؛ دولتی که با وعده شنونده‌ی حرف مردم بودن و آزادی‌های بیشتر فکری، اجتماعی واندیشه‌ای برسرکار آمده باید ظرفیت نقدپذیری خود را افزایش دهد. پس باید به سینماگران اجازه داده شود که رفتار بخش‌های مختلف دولت را نقد کنند و بعد به نهادهای دیگر جامعه برسیم. این نهادها حتی ممکن است مردم باشند. این طور نمی‌شود که فیلم بسازیم و مردم را مسخره کنیم و همه شاد باشند و به همه هم مجوز بدهیم بعد وقتی فیلمی به طنز ساخته شد که نهادی را نقد یا گفت‌وگویی را در جامعه آغاز کرد دچار مشکل شود. باید بپذیریم که به هر حال جای بخشی از این نقدها و گفت‌وگوها در سینماست، آن هم پس از نمایش فیلم نه قبل از آن.
فیلم‌های توقیفی مُخل امنیت نظام نبودند
داروغه زاده در پاسخ به اینکه آیا با این نظراتی که دارد می‌توان امیدوار بود که تمام فیلم‌های توقیفی مجوز اکران بگیرند؟ اظهار کرد: من معتقدم فیلم‌هایی که در این سال‌ها توقیف کردیم هیچ کدام نه مُخل امنیت نظام بودند و نه خط قرمزهای مهم را رد کرده بودند، یعنی شاید یکی دو مورد باشد که خلاف مصالح اصلی یا امنیت نظام پیش رفته باشند که قابل اکران نبودند و باقی بیشتر سوءتفاهم است.
وی همچنین در ادامه در برابر این نکته که امنیت خاطر برای فیلمساز را ابتدا سازمان سینمایی باید ایجاد کند تا سراغ فیلم‌های سطحی کمدی نرود، پاسخ داد: سازمان سینمایی تابع شرایط جامعه است. حرف من این است که این نگاه و ظرفیت نقد باید در جامعه ایجاد شود. نهادها و رسانه‌هایی هستند که بعضی وقت‌ها سوءبرداشت‌هایشان به فشارهایی تبدیل میشود که مسئولان را وادار می‌کند تا علیرغم نظر شورای پروانه ساخت یا نمایش تصمیمات دیگری را بگیرند، اما نکته مهم این است که باید بپذیریم سیاست کلان و راهبردی مشخص کننده برای دولت و نظام منویات مقام معظم رهبری است که چراغ راه فیلمسازان و مدیران میشود. این مسئله در جمهوری اسلامی ایران فرض است و همه بایستی پایبند به ان باشی ولی نکته اینجاست که برداشت‌های مختلفی در سیاست‌های کلانی که مقام معظم رهبری تبیین کردند به وجود می‌آید و هر گروهی فکر می‌کند نظر خودش به سیاست ابلاغی نزدیک‌تر است.
او ادامه داد: حال در این میان اگر گروهی قدرت بیشتری داشته باشد سعی می‌کند نظر خود را اعمال کند که البته این‌ها قدرت خود را از جاهای مختلفی می‌گیرند. تمام این اتفاقات در حالی است که گاهی پیش آمده نظر رهبری مخالف با آن فشارهای وارده بوده است، مثلا راجع به فیلم «آدم برفی» و «مارمولک» این اتفاق افتاد یا حتی فیلم «از کرخه تا راین» که دچار همین فشارها بود و عده‌ای فکر می‌کردند این فیلم به جانبازان و هشت سال دفاع مقدس توهین کرده است. بنابراین ما یک سیاست‌های کلان داریم که باید در چارچوب آنها فیلم بسازیم. نباید فیلمی خطوط قرمز یا بنیان‌های خانواده را تحت تأثیر منفی قرار دهد یا مثلا نهاد ازدواج را که یک امر مقدس در جامعه ما هست تضعیف کند چون از نظر ما فیلمی ساختارشکن و غیرقابل ساخت است؛ فیلمی که امنیت نظام و ارزش‌های نظام را هدف قرار دهد یا مسائل شرعی را رعایت نکند خطوط قرمز ما و همه دولت‌هاست.
داروغه زاده در ادامه با اشاره به اعضای شورای پروانه ساخت و نمایش و تاکید براینکه در اعضای این شوراها شخصیت‌های فرهنگی، دینی، موجه و مورد وثوق نظام هستند گفت: با این شرایط فیلمی که از این شورا ها پروانه میگیرد فیلمی نیست که بتواند توقیف شود. این دقیقا همان جایی است که گروهی اشتباه فکر می‌کنند و برداشت خود را به شورای پروانه نمایش ما اعمال می‌کنند تا نظر آنها درست تلقی شود در حالی که من به عنوان معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی مهم‌ترین ارزشی را که باید از آن دفاع کنم قانون جمهوری اسلامی می دانم.
او افزود: اعضای شوراهای پروانه ساخت و نمایش مدافع ارزش‌های نظام هستند و نظر آنها کارشناسی است ولی وظیفه من اجرای قانون و مواظبت کردن از مجوزی است که به صورت قانونی توسط این شوراهای موجه و موثق نظام تأیید و صادر شده است. اگر کسی از من بپرسد این فیلم را که مجوز گرفته دوست داری یا خیر، ممکن است بگویم در سلیقه من نیست ولی فیلم از حداقل‌ها برای اکران برخوردار است و شورای پروانه نمایش به آن مجوز داده است. بنابراین می‌خواهم براین نکته تاکید کنم که باید میان سلیقه شخصی و انجام یک وظیفه قانونی تفکیک قائل شد.
معاون سازمان سینمایی ادامه داد: این طور نیست که سرهر فیلمی مسئله درست کنند و بگویند خودت این فیلم را می‌روی ببینی؟ آیا حاضری تماشا کنی؟ اصلا سینما این نیست. سینما این است که تماشاگر با در نظرگیری سلیقه خود و سابقه کارگردان فیلمی را انتخاب می‌کند، سینما تلویزیون نیست که مخاطب عمومی داشته باشد و حق انتخاب کمتر باشد. در نتیجه بسیاری از فیلم‌هایی که نمایش داده می‌شوند ممکن است حتی فیلم منتخب آن‌هایی که مجوز را می‌دهند نباشد، اما دلیل نمی‌شود که به آن مجوز ندهند.
ابراهیم داروغه زاده در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به اینکه «وقتی با قاطعیت می گویید از شوراهای صدور پروانه ساخت و نمایش شما هیج فیلمی که امکان توقیف شدن داشته باشد بیرون نمی‌آید، آیا به این معنی است که در این دوره سخت‌گیری‌ها و ممیزی‌ها برای پروانه ساخت یا نمایش بیشتر میشود؟» بیان کرد: شوراهای پروانه ساخت و نمایش همیشه خیلی سخت‌گیرانه این کار را انجام می‌دادند ولی برای من این مهم است که شورای پروانه ساختم سخت‌گیرانه‌تر باشد. البته این سخت‌گیرانه بودن صرفا بخش ممیزی را دربرنمی‌گیرد بلکه علاوه بر ممیزی مسئله کیفی و سطح فیلمنامه را هم دربرمی‌گیرد چون از فیلمنامه‌ای که سطحی باشد فیلم شاهکاری تولید نمی‌شود. پس باید کمک کنیم فضا و فرصتی ایجاد شود که وقتی فیلمی به شورای پروانه ساخت ارائه میشود صرفا به آنجا به عنوان شورایی برای اعمال ممیزی نگاه نشود و به دنبال این هستیم کاری کنیم که سطح کیفی فیلمها هم افزایش پیدا کند، در نتیجه حتما از این به بعد شوراهای پروانه ساخت سخت‌گیری‌های بیشتری را برای صدور مجوز اعمال می‌کنند و تأکید می‌کنم این سخت‌گیری صرفا به معنای ممیزی نیست.
وی با اشاره به اینکه «برای اینکه فیلم‌های بهتری تولید شود نیاز به متن‌های خوبی داریم و شورای پروانه ساخت جایی است که با متن سروکار دارد» درباره اینکه آیا برای سخت گیری‌های بیشتر قرار است اعضای شوراها هم تغییرکنند؟ گفت: بله، تغییراتی هم در شورای پروانه ساخت و هم در شورای پروانه نمایش با مشورت رئیس سازمان سینمایی انجام میشود که البته تغییراتی جزئی است و افرادی که الان حضور دارند هم متخصص و موثق هستند. در نتیجه شاید لازم نباشد تغییر افراد خیلی گسترده انجام شود، اما تغییراتی در رویه کار ما حتما صورت خواهد گرفت.
معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در پاسخ به اینکه اگر تغییرات جزئی است به چه دلیل لزوم به تغییر اعضا احساس شده است؟ بیان کرد: حقیقت این است که این ضرورت‌ها را رئیس سازمان سینمایی قبل از حضور من در معاونت اعلام کرده بودند و پیش از انکه من بیایم قرار بر تغییر بود.
در ادامه گفت‌وگو بحث به اعلام نظر و خوش بینی رییس سازمان سینمایی و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر رفع توقیف بسیاری از فیلمها رسید آن هم در شرایطی که خود ابراهیم داروغه زاده تایید می‌کند “فشارهایی خارج از حوزه فرهنگ برای نمایش فیلمها همواره وارد میشود.” ضمن اینکه محمد مهدی حیدریان در گفت و گوی خود با ایسنا تاکید کرده بود که “مواردی هم هستند که شرایط رفع توقیف را ندارند چون فیلمی است که جوهرش یا موضوع و تصویری که اشکال داشته آنقدر در کار معلول است که قابلیت نمایش پیدا نمی‌کند”.
داروغه‌زاده درباره آخرین روند بررسی فیلمها در کمیته رفع توقیف اظهار کرد: بعضی فیلم‌هایی که آقای حیدریان گفته‌اند فرصت اکران نمی‌گیرند براساس این نگاه است که مثلا فیلمی در شورای پروانه ساخت نظر موافق راجع به ساخت آن وجود نداشته ولی به هر دلیلی مجوز گرفته و وقتی به شورای پروانه نمایش رسیده رد شده است. مرحله بعدی برای رسیدگی هم شورای عالی نمایش بوده که فراسازمانی است و نهادهای مختلفی در آن عضو هستند و در آنجا هم ممکن است رد شده باشد. طبیعی است وقتی این روال قانونی برای گرفتن مجوز با موفقیت پشت سر گذاشته نشده در کمیته هم کار چندان خاصی برای آن نمی‌توان انجام داد، یعنی مسئله چیزی نیست که رئیس سازمان سینمایی یا حتی وزیر به راحتی بتواند مشکل آن را حل کند بلکه باید خیلی اتفاق‌ها برای آن فیلم بیفتد تا دوباره وارد چرخه گرفتن پروانه نمایش شود.
این مدیر ادامه داد: از طرف دیگر فیلم‌هایی هم هستند که پروانه ساخت و نمایش دارند و مثلا حتی در جشنواره هم نمایش داده شدند ولی فقط یکی دو مورد به این شکل بوده که یا مشمول زمان شده و دیگر مشکلی برایشان مطرح نیست یا اینکه اصلاح شده و این قابلیت را دارند که دوباره وارد چرخه گرفتن مجوز شوند.
او خاطرنشان کرد: من نمی‌خواهم برای این فیلمها لفظ توقیف یا رفع توقیف را به کار ببرم چون از نظر من بعضی از این فیلمها اصلا توقیفی نیستند که بخواهند رفع توقیف شوند. در یک زمان خاص یک مشکل کوچکی داشتند که می‌توانند در این کمیته بازبینی شوند و اگر جایی نگرانی درباره اکران آنها دارد گفت‌وگو صورت گیرد تا ببینیم آیا می‌توان نگرانی‌ها را مرتفع کرد و بعد بلافاصله فیلم را به شورای پروانه نمایش ارجاع می دهیم. بنابراین معتقدم هرچقدر فضا را در رسانه‌ها حساس‌تر کنیم که قرار است فیلم‌های توقیفی بررسی شوند آسیب بیشتری به این آثار وارد میشود.
این مدیر فرهنگی در ادامه درباره اینکه برخی فیلمها مثل «خانه پدری»، «عصبانی نیستم» و «آشغال‌های دوست‌داشتنی» در سال‌های گذشته بیشتر با نگاه سیاسی با مشکل روبرو شدند در حالی که اتفاقا دو فیلم آخر در راستای نقد دولت دهم و تاکید بر وحدت ساخته شدند و با این شرایط چقدر از مجوزهایی که برای نمایش تعدادی از این‌ها در گذشته صادر شده بود حمایت می‌کند؟ بیان کرد: از نظر شورای پروانه نمایش ما و همچنین خود من این سه فیلم قابلیت نمایش دارند. البته باز هم عرض می‌کنم وقتی می‌گویم فیلمی قابلیت نمایش دارد به این معنی نیست که آن را دوست دارم و مورد پسند من است یا حتی با حرفی که فیلم مطرح می‌کند، موافقم.
او گفت: مثلا من با حرفی که فیلم «خانه پدری» می‌گوید اصلا موافق نیستم و خودم به عنوان یک فرد سنتی مذهبی آن فیلم را اصلا دوست ندارم یعنی نه تنها آن فیلم را نمی‌پسندم بلکه اگر مسئولیت سینمایی نداشتم پس از نمایش حتما درباره آن نقدی می‌نوشتم و منتقد آن می‌شدم ولی به لحاظ قانونی واقعا معتقدم «خانه پدری» مشکلی ندارد و با در نظر گیری رده سنی مشخص می‌توان آن را به صورت محدود اکران کرد و البته به هر حال طبیعی است که این فیلم پرفروش نخواهد شد چون آن جنبه‌هایی از سینما که انبوه مخاطب بخواهد آن را ببیند ندارد.
وی در این بخش پیش از ادامه صحبت خود درباره فیلم ها، یادآور شد که قرار است از این پس در شورای پروانه نمایش برای تمام فیلمها گروه سنی مشخص و در صورت لزوم توصیه‌هایی برای افرادی که نباید فیلم را ببینند ارائه شود.
سپس معاون سازمان سینمایی اضافه کرد: همچنین درباره فیلم «آشغال‌های دوستی داشتنی» نباید فراموش کرد بخشی از فیلم به فتنه سال 88 مربوط است که به هر حال آن مسئله خط قرمز نظام است، یعنی مسئله فتنه از آن جنبه‌ای که محسن امیریوسفی به آن نگاه کرده مردود و جزو خطوط قرمز است که طبیعتا شورای پروانه نمایش هیج دوره‌ای به آن مجوز نخواهد داد، ولی آقای امیریوسفی آن بخش‌ها را اصلاح کرده و مواردی که جزو فتنه بوده همه برطرف شده است و الان فیلم تبدیل شده به اثری که فضای گفتمانی ایجاد می‌کند و فرزندان یک خانواده مثل فرزندان یک نظام هر کدام با طرز تفکری متفاوت با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند.
داروغه زاده گفت: این فیلم از نظر شورای پروانه نمایش ما قابل اکران است و می‌تواند در جامعه فضایی برای گفت‌وگو ایجاد کند و نقدهای مثبت و منفی هم داشته باشد. البته من از زمانی که محسن امیریوسفی فیلمنامه را نوشت و آن را خواندم مشکلاتی با متن داشتم که به خود او هم گفتم و اصلاحاتی را در شخصیتها وارد کرد هر چند به نظرم ان فیلمنامه مشکل داشت اما به هر حال فیلم در زمان آقای شمقدری ساخته شد. ضمن اینکه همین الان هم از نظر شخص من بعضی دیالوگ‌ها قابلیت تغییر دارند و تأکید می‌کنم که از نظر شخصی نقدهایی به این فیلم وارد است اما نگاه من در جایگاه شخصی و مسئولیتی که دارم باید تفکیک شده باشد. بنابراین یک فیلمساز می‌تواند فیلمی بسازد که خطوط اصلی نظام را رعایت کرده باشد و در عین حال شاید یک مسئول دولتی، یک روحانی یا یک قشر از جامعه آن را دوست نداشته باشد در این شرایط می‌توان راجع به آن حرف زد تا گفت‌وگو ایجاد شود. در واقع منظورم این است که فیلم‌های «عصبانی نیستم»، «خانه پدری» و «آشغال‌های دوست داشتنی» اتفاقا جزو فیلم‌های جدی و اجتماعی‌ای هستند که فضا را برای فیلم‌های سطحی کمدی و نازل می‌توانند تنگ‌تر کنند تا سینمایی را که در آن اندیشه جریان دارد و گفت‌وگو صورت میگیرد شاهد باشیم.
او در ادامه پاسخ خود با یاداوری زمان نمایش فیلم «عصبانی نیستم» در جشنواره فجر و تلاشی که برای نمایش آن با وجود مخالفت‌ها انجام داده بود، و نیز نقد روانشناسانه‌ای که در صفحه فیس بوک خود منتشر کرد و با ناراحتی رضا درمیشیان هم همراه شد، تاکید کرد: باید بپذیریم که این فاصله‌گذاری میان نظرات شخصی و جایگاه مدیریتی ایجاد شود تا فیلمی اکران شود که خطوط قرمز نظام را رعایت کرده اما ممکن است ما خودمان آن را به عنوان مدیران نظام دوست نداشته باشیم.
داروغه زاده درباره اینکه در این بین تکلیف فیلمی همچون «کاناپه» چه میشود گفت: بعضی فیلمها هستند که تصمیم‌گیری درباره آنها در اختیار شورای پروانه نمایش نیست بلکه خارج از مجموعه باید بررسی شوند مثل «رستاخیز» که پروانه نمایش داشت ولی برخی مراجع تقلید با آن مخالف بودند و حکم مرجع تقلید را نمی‌توان کنار گذاشت.
او در پاسخ به اینکه نظر برخی مراجع نسبت به فیلم «رستاخیز» مثبت بود پس چرا آنها برای نمایش فیلم اعمال نشد؟ بیان کرد: واقعیت این است که این دیگر خارج از توان سازمان و حتی خارج از توان دولت است که تصمیم‌گیری کند. فیلم «کاناپه» هم چنین شرایطی دارد و بحث آن خارج از توان سازمان است چون ما نمی‌توانیم فتوایی در این باره صادر کنیم.
وی درباره اینکه در حال حاضر تکلیف چند فیلم در کمیته مشخص شده است؟ گفت: در کمیته حدود 10 فیلم برای بررسی وجود داشت که الان مشکل فیلم «خانه دختر» حل شده و حتی سکانسی قرار شده کامل فیلمبرداری شود. مشکل فیلم «پارادایس» هم حل شده است. مسئله «خانه پدری» در کمیته حل شده و چون به آنجا رسیدیم که طبق خواست فیلمساز امکان تغییر در فیلم نیست ما گزارش را به شورا می‌دهیم تا آنها تصمیم بگیرند. درواقع می‌توانم بگویم مشکل بیشتر فیلم ها در این کمیته حل شده است.
او درباره فیلم‌های رضا کاهانی هم گفت: از ایشان فقط یک فیلم در کمیته هست و «وقت داریم حالا» اصلا به ما نرسیده است. هرچند فیلم دیگر هم (ارادتمند، بهاره تینا نازنین) در شورای پروانه نمایش و شورای عالی نمایش رد شده است.
داروغه‌زاده درباره اینکه چرا با اکران این نوع فیلمها مخالفت میشود آن هم وقتی در جامعه به وضوح برخی معضلات دیده میشود، بیان کرد: برای نمایش بعضی فیلم ها باید شرایط کلی جامعه را درنظر گرفت چون برخی نظرها بر این است که نشان دادن یکسری مسائل باعث ترویج آنها میشود. با این حال در صدد هستیم طی یک پروژه علمی نمایش برخی سوژه‌های نابهنجار در جامعه را برای یک جامعه هدف و مشخص از قشرهای مختلف بررسی کنیم تا ببینیم چه نتایجی خواهد داشت. این موضوع مورد موافقت رییس سازمان سینمایی هم قرار گرفته است.
بخش آخر این مصاحبه به حرف و حدیث‌هایی رسید که در دوران پیش از او شنیده می‌شد مبنی براینکه برخی فیلم‌هایی که برای دریافت مجوز نمایش به سازمان سینمایی و شورای پروانه نمایش ارائه می‌شوند برای بعضی دستگاه‌ها یا افراد نمایش داده می‌شوند یا اطلاعاتی به آنها داده میشود و به این ترتیب از همان مرحله جو مخالفت علیه آنها در رسانه های تندرو ایجاد می‌شد.
داروغه زاده در پاسخ به اینکه با توجه به گزارش‌هایی که در برخی رسانه ها علیه فیلم‌های هنوز اکران نشده منتشر میشود و اینکه خودش نگاه سختگیرانه‌ای در صدور مجوز دارد آیا چنین اتفاقاتی ممکن است در دوران مدیریت او رخ دهد؟ بیان کرد: من در اصول خیلی سخت‌گیر هستم و اصلا کوتاه نمی‌آیم، یعنی موضوعاتی که بخواهد برای برخی دستگاه‌ها مهم باشد برای خود من مهم است و در نتیجه کارکردی که آنها بخواهند داشته باشند را من خودم به تنهایی دارم پس لزومی نمی‌بینم فیلم‌ام را بدهم کسی ببیند چون فکر نمی‌کنم بیشتر از خودم کسی بتواند سخت‌گیری کند.
او با اشاره به اینکه علاوه بر اعضای شورای پروانه نمایش، وزیر فرهنگ و رییس سازمان سینمایی و خودش حق دیدن فیلمها را دارند، افزود: بنابراین از طرف ما فیلمی بیرون نمی‌رود مگر اینکه در مورد نادری از طرف جای خاصی طی یک نامه مکتوب بخواهند فیلمی را ببینند.
وی درباره فیلم‌هایی که با مُهر بازبینی ارشاد قاچاق شدند هم توضیح داد: دراین باره از همان روزی که آمدم ابلاغ کردم فیلمسازان برای نمایش فیلم در شورای پروانه نمایش دی سی پی یا دی وی کم بیاورند و دیگر دی وی دی دست ما ندهند، این حتی به ما هم کمک می‌کند که اکر کسی از ما فیلم خواست بگوییم در اختیار نداریم.
معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در پایان این گفت‌وگو و در جمع بندی صحبت‌های خود با اشاره به مواردی، سوالاتی را از جامعه سینمایی مطرح کرد.
داروغه‌زاده گفت: وضعیت سینمای ما مطلوب نیست و فیلمی که دغدغه‌های کلان کشور را نشان دهد وجود ندارد. ما چند سال است در منطقه با یک گروه تروریستی بین‌المللی درگیر هستیم ولی از امنیت بسیار بالایی برخورداریم و شاید خیلی متوجه شرایط نباشیم. الان این سوال مطرح است که چرا هیچ فیلمی راجع به این مسئله ساخته نمی‌شود؟ آن هم در حالی که ما درگیر جنگ هستیم و مردم اصلا باور نمی‌کنند که این اتفاق چقدر به ما نزدیک است ، یا مثلا در بحث هسته‌ای و کارشکنی‌هایی که در سطح بین المللی بود توانستیم به دانش هسته‌ای در سطح بسیار بالا دست پیدا کنیم ولی چند فیلم درباره این موضوع ساخته شده است؟ اصلا نسبت سینمای ما با توسعه کجاست؟ امید، نشاط و آرامش بخشی به جامعه در سینمای ما کجاست؟ چرا اگرهم فیلم جدی می‌سازیم آن را با تلخی زیاد و اکنده از نا امیدی ممزوج می‌کنیم؟
انتهای پیام
