پاسخ به نامه‌ی چند فعال محیط زیست
«محمد متینی زاده» محقق مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در یادداشتی ارسالی به انصاف نیوز، به نامه‌ی تعدادی از فعالان حوزه‌ی محیط زیست درباره‌ی ریاست سازمان محیط زیست پاسخ داد که متن آن در پی می‌آید:
ای نام تو بهترین سرآغاز
نقدی بر نامه اساتید
1 – در ابتدا عرض کنم که قصد دفاع از سازمان محیط زیست، عملکرد و رییس محترم آن را به دلیل نداشتن صلاحیت ندارم. رویکرد و گرایش سیاسی هم به درد این چند نکته نخواهد خورد گرچه میشد یک کامنت سیاسی نیز به بندهای زیر افزود. انگیزه‌ی نگارش این نقد پیشه‌ی تحقیق است که در حوزه‌ی منابع طبیعی به دل و جان دارم و درنتیجه آشنایی نسبی به المان‌های محیط زیست و همچنین نگاه همیشه منتقدم به آنچه پیرامونم جاریست. از اینرو چند نکته را در نقد کلی نامه‌ی اساتید به کاغذ میآورم.
2 – شاید اشکال ساختاری و نداشتن ابزارهای ارزیابی مناسب برای سازمان‌ها، نهادها و … سبب می‌شود تا استادان، متخصصان و آگاهانِ یک موضوع برای نقد عملکرد در یک دوره‌ی زمانی، به هر علتی فرصت و مجال ارتباط حضوری را نمییابند و به طومارنویسی و جمعآوری امضا از طریق سایت‌ها روی میآورند. شاید هم ارزیابی‌ها انجام می‌شود اما به دلایل مختلف، گزارش بیرونی ندارد. به هر روی شکل سزاوارتر و مناسب‌تر از نامه‌ی چندصد امضایی باید وجود داشته باشد.
3 – در پاراگراف نخست نامه اشاره شده که نامه از طرف گروهی است که همگی به حسن روحانی رأی دادهاند. صرفنظر از رأی دادن یا رأی ندادنِ راستین، شاید با توجه به روحیه‌ی نقدپذیری و تأکید ایشان بر رییس جمهور همه‌ی هشتاد میلیون مردم ایران بودن (همانطور که در نامه هم اشاره شده است)، نیازی به منت رأی دادن و تبلیغات رسانهای پیش از آن نبود. داشتن دغدغه و انصاف برای پیشبرد نقد کافی به نظر میرسد.
4 – سازمان محیط زیست در همه‌ی ادوار این خوشبختی و یا شوربختی را داشته که در میان سازمان‌ها و بنگاه‌های دولتی، سیبل جدی و همیشگی برای نقدها و اعتراضات پردامنه بوده است و البته درخواست و پیشنهاد برای تعویض رییس در متعاقب آن. اما آیا واقعا هیچ سازمان یا نهاد دیگری نیست که عملکرد و نقد آن برای متخصصان و مردم و سرنوشتشان مهمتر باشد؟ حقیقت اینکه تعدادشان کم هم نبوده و نتیجه‌ی برنامهها و کارکرد آنها با سازمان محیط زیست، تفاوت از زمین تا آسمان نیست! هست؟
5 – باید منصفانه تأکید کرد که ریشه‌ی تعداد زیادی از ایرادها و نیز دست نیافتن سازمان به همه‌ی برنامههای خود جدای از نداشتن نیرو، اعتبار و امکانات کافی و درخور، در قلمرو و دسترسی حوزههای دیگر دولتی و یا مردمی است. در همه‌ی ادوار، محیط زیست و منابع طبیعی قربانی اصلی توسعه در مصادیق مختلف خود بودهاند. و پای خیلی‌ها به میان بوده است! هدررفت آب در همه‌ی حوزهها و به ویژه کشاورزی و نداشتن الگوی کشت، تغییرات اقلیمی، سدها و بندهای فراوان و نامشخصی حقابههای آنها برای تحلیل درستی یا نادرستی آنها، تنزل فرهنگ عمومی جامعه و نبودن آموزش‌های لازم برای ژرفابخشی به نگاه و توجه به فرهنگ حفظ و پاسداشت محیط زیست، خودروها و سوخت‌های نااستاندارد، نبودن دیپلماسی برون مرزی قاطع برای حل چند معضل بزرگ، تخریب جنگل‌ها و مراتع و فرسایش خاک، نبود فناوری‌های نوین در کارخانهها و کارگاه‌ها برای بهینه سازی چرخهها و آسیب رسانی کمتر به محیط زیست، نبود سیستم‌های مناسب تصفیه‌ی پسابهای کشاورزی، صنعتی و خانگی، نبود سیستم بازیافت زباله و نخاله، فقر و مشکلات اقتصادی فراوان و … تعدادی از آنها هستند.
6 – در مورد تشکیل گروه تلگرامی نیز ذکر یک نکته بد نباشد که وقتی گروهی با نام تغییر در مدیریت محیط زیست تشکیل می‌شود، نباید انتظار داشت که موافقان مدیریت فعلی در آن بیایند و بمانند، به ویژه آنکه معمولا در جوامع مختلف و تک گرایشی نظر و رأی مخالف تحمل نمیشود. بنابراین در مجموع 16 درصد عدد بدی نخواهد بود.
7 – چند مورد از ایرادهای فهرست شده در نامه، اشکال‌هایی است که در بسیاری از نهادهای دولتی کم یا بیش مشاهده می‌شود و میتوان برای بیشتر آنها کپی کرد و در سیاهه‌ی ارزیابی آنها نهاد. حتما از نظر اهالی محترم پاستور هم دور نمانده است.
8 – سازمان محیط زیست باید در پاسخ به این نامه، از ایرادهای وارد یا ناوارد آن و همچنین عملکرد چهارساله‌ی خود دفاع بکند تا نتیجه‌ی آن بتواند به آقای روحانی در انتخاب رییس کمک مناسبی نماید. در پایان باید عرض کنم آنچه برای نجات تن خسته و رنجور محیط زیست ایران از شرایط نابسامان خود نیاز است عزم بزرگ و ملی است که باید همه‌ی ارکان نظام با خردورزی و دلسوزی برای آن گام بردارند. اگر عزم ملی باشد، سازمان از حمایت لازم برای تأمین نیرو، بودجه‌ی شایسته، قوانین تسهیلکننده و امکانات درخور بهره خواهد برد. تعویض رؤسا در بهترین حالات درصد اندکی به بهبود حال بیمارمان کمک میکند.
انتهای پیام
آنچه مهم است محیط زیست نباید جناحی عمل کند .بلکه فارغ از هرگونه مرز بندی سیاسی باشد .