سخن حضرت استاد با سردار …
حجت الاسلام «هادی سروش» مدرس حوزه در یادداشتی با عنوان «سخن حضرت استاد با سردار …» در روزنامه‌ی «جمهوری اسلامی» نوشت:
✅یکی از مسوولان عالی رتبه نیروهای مسلح چندی قبل به حضور حضرت استادآیت الله جوادی آملی تشّرف داشت .
✅ قطعا حضور رئیس ستاد نیروهای مسلح در بیت شریف علامه جوادی آملی ، برای اخذ “فرمان و دستور العمل نظامی” نیست ، چراکه مقام فرماندهی کل قوا ؛ رهبری معظم نظام است .
پس این تشرّف حاکی از استفاده علمی و معنوی ، از یک شخصیت برجسته عالم اسلام میباشد.
✅ضمن خرسندی از ارتباط نیروهای ارزشمند نظامی ، با مقام مرجعیت و بلکه بالاتر ؛ مقام تفسیر و مفسر بزرگ قرآن کریم ، بجاست که سخن بسیار مهم ایشان را مرور نموده و بار دیگر عرضه خواص و عامه مردمان جامعه کنیم .
✅ این سخن :
=> قرآن کریم به ما دستور داد؛ طرزی باشید که دشمن حتماً از شما بترسد ، نه اینکه ؛ شما او را بترسانید! <=
✅ مآخذ این بیان حضرت استاد ؛ در سه آیه قرآن در سوره های مختلف آمده :
🔻 آیه ۶۰ سوره انفال : < اعدوا ماستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله > . که میفرماید هر آنچه که قوا و توانایی شما در برابر دشمن را افزایش میدهد فراهم آورده تا آنان از این آمادگی و توانایی شما بترسند.
🔻 آیه ۷۱سوره نساء : <خذوا حذرکم> همه ی عوامل فتح و ظفر را داشته باشید .
🔻و نیز در سوره توبه آیه ۱۲۰ بدین ترتیب : < لایطئون موطئا یغیظ الکفار….. الا کتب لهم به عمل صالح > بر ترس کفار از شما نیز وعده اجر داده میشود.
✅ آنچه دشمن از آن می ترسد “حذر” است .
و برای “حِذر” دو معنا مورد توجه مفسرین قرآن بوده ؛
یکی به معنای وسائل و ادواتی است که خود بخود باعث وحشت دشمن شود.
دیگری به معنای زیرکی است .
ولی به گمانم هر دو معنا میتواند مورد نظر باشد که قرآن به نیروهای مسلح دستور میدهد که ؛ چه از جهات مادی مانند لجستیک و ادوات و سلاح ، و چه از جهات روحی ، روانی و زیرکی ، در برابر دشمن آماده باشید .
✅ این آمادگی و نشان دادنِ آن ؛ باعث میشود ما بدون اینکه دشمن را بترسانیم ، او از ما می ترسد .
و این دقیقا مقصود و مطلوب خدا در قرآن است .
از آنجا که علامه طباطبایی ؛ منشاء ترس دشمن را ، در آمادگی و توانایی نیروهای خودی میدانند و نه چیز دیگر ،
پس نتیجتاً خودِ این آمادگی ، یعنی ؛ تهیه ی سلاح های مورد نظر و به روز ، و ارتقاء توانِ رزمی و رژه ها و مانورهای نظامی ، و بلکه آمادگی روحی نظامیان که به پشتوانه افکار عمومی حاصل میشود ، همه و همه ، عامل مهمی در ترسیدن دشمن میباشد .
✅ طبق نگاه اجمالی ام به قرآن ، از “ترساندن” در مسایل نظامی و جنگی ذکری نشده ، بله راجع به ساحران زمان موسی ؛ در سوره اعراف / ۱۱۶ از واژه “ترساندن” استفاده شده که ساحران خواستند با جادو و سحر ، مردم را بترسانند .
✅ بین ترساندن دشمن به معنای حرکات نمایشی که فاقد محتوای مناسب باشد ، و ترسیدن دشمن تفاوتهاست :
🔻در ترساندن ؛ بهانه به دست دشمن
دادن است ، ولی در ترسیدن بهانه از دستشان گرفتن است .
🔻در ترساندن ؛ هجوم حملاتِ تهمت آمیز دشمن است ولی در ترسیدن در لاک دفاعی رفتن دشمن است .
🔻در ترساندن ؛ خروجی به نام و تئوری “اسلام هراسی” بدنبال دارد ، ولی در ترسیدن ، دشمن مشغولِ توجیه رفتار غلط خود و راه فراری پیدا کردن میشود .
🔻در ترساندن ؛ سپاه کفر و نفاق متحد میشوند برای دفع خطر موجود و چه بسا “اجماع جهانی” بسازند و تحریم های ظالمانه را رقم زند ، اما در ترسیدن تشتت و اختلاف نمایان میشود .
🔻در ترساندن ؛ کارها بر اساس احساسات و تندروی ها و شعاری عمل کردن ها صورت میگیرد ولی در ترسیدن دشمن، امور سپاه اسلام بر اساس تدبیر و تعقل و کارشناسی پیش میرود.
✅ از این رو می توان با ضرس قاطع گفت : دشمن از رسول الله (ص) میترسید نه اینکه پیامبر ، دشمن را بترساند .
و منشاء ترس دشمن ؛ هماهنگی سلاح ، با منطق و اخلاق بود که ره آوردش ؛ جذابیت آن جناب نسبت به عموم بود .
شاهدش این است که نوشته بر قبضه شمشیر حضرت رسول (ص) به نقل شیخ صدوق در کتاب امالی ، این جمله بود :
«صِلْ مَنْ قطعک و قُلِ الحقَّ و لَوْ عَلیکَ یا علی نَفْسِکَ و أحْسِنْ بِمَنْ أسَاءَ إلیْکَ»
« اگر کسی از تو برید، تو به او بپیوند و آنچه حق است بگو اگرچه به زیانت تمام شود. بر آنکه به تو بدی کرد نیکی نما» .
به راستی که امروز ، دشمن از آن موشکِ دوربردی می هراسد که نشانه ای از این تئوری و گفتمان نبوی بر آن نوشته شده باشد. نه نوشته ای که با دیدن آن ، بهانه ای برای اِعمال جنایتی جدید داشته باشد .
✅ امروز ؛
کار “داعش” ترساندن است ، که به عینه میبینیم که در شعار ؛ حرف از “محو کردن” میزند و در عمل ؛ سر کودکان را از تن جدا میکند !
در مآل ؛ با شعار و رفتارشان ، عالَم اسلام را گرفتار هزاران تخریب مادی و معنوی میکنند که کمترینش ؛ “اسلام هراسی” در دنیای معاصر شده است !
انتهای پیام
متن دو سوال فرستاده شده از سوی دوستان عزیز و کابران محترم .
✅جالب بود و استفاده کردم بخصوص جمله روی شمشیر.. ولی عبارت “ترهبون به عدوالله” را چطور تفسیر میشود؟
✅با عرض سلام و خدا قوت خدمت جنابعالی و تشکر از مقالات مفیدتان
سوالی که هست اینکه :
۱)ظهور واژه ارهاب درترساندن است و حتی در تفسیر المیزان از واژه تخوفو در تفسیر آن استفاده شده و لذا ظهور درترساندن دارد نه اینکه طوری باشید که انها بترسند ؟
۲) از چه قرینه ای استفاده کردید که ایه به معنای ترسیدن است نه ترساندن ؟
——————-
این دو سوال در واقع متوجه فرمایش استاد بزرگوار ما بوده و بنده در حد بضاعت خویش که در طول سالها از محضر تفسیری ایشان بهرمند بوده ام پاسخ میدهم .
پاسخ :
“ترهبون” فعل لازم است و اگر هم با “باء” متعدی شود به معنای ترساندن مصطلح نیست .
ترساندن مصطلح ؛ در قرآن با واژه “سترهبون” می آید که در مورد ساحران و موسی هم آمده .
عرب بین “ترهبون” و واژه “استرهبون” تفاوت قایل است.
و در فرهنگ محاوراتی امروز عرب ؛ ترساندن مصطلح با واژه “ارهاب” می آید و با فرهنگ گذشته ، بسیار متفاوت است.
پس نمیتوان از استفاده این واژه در تفسیر قرآن که ۵۰سال قبل تا ۵۰۰سال قبل نوشته شده معنای مصطلح روز را استخراج نمود.
ارهابی که در تفسیر آمده ؛ بمعنای ترسیدنی است که منشاش ؛ جمع بودن همه قوای مادی و معنویی است که باعث ترس دشمن شود ( توضیح آن در پاسخ به سوال دوم می آید) ، و این معنا مورد توجه و مقبولیت علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی میباشد.
ولی ارهاب در فرهنگ محاوره ای روزِ عرب ؛ یعنی حرکات وحشیانه و نمایشی و تحریک آمیز که منطبق بر اخلاق جنگی نیز نباشد . مانند حرکات داعش.
جان کلام این است :
در ترساندن یک بار منفیِ اخلاقی وجود دارد که در جمع بودن عواملی که منجر به ترسیدن دشمن میشود ، آن بار منفی دیده نمیشود.
اما پاسخ به سوال دوم :
عبارت ؛
“واعدوا لهم مااستطعتم” که در سوره انفال قبل از “ترهبون به ” آمده روشن میکند که چه ترسی مطرح است و آن ترسی است که از عِده و عُده سپاه اسلام شکل بگیرد.
واین بهترین قرینه ، برای درک تفاوت ترسیدن و ترساندن دشمن میباشد .
ببینید؛
ما وقتی دارای تجهیزات کامل و به روز بوده و نیروهای نظامی دارای پشتوانه افکار عمومی و محبوبیت باشند و از سوی دیگر اهل معنویت و توکل بخدا ، و نیز اخلاق باشند ، اینجاست که میتوان ترسی جدّی در دل دشمن مشاهده نمود .
خلاصه ؛
ترساندن به معنای مصطلح و روز را نمیتوان به علامه در المیزان نسبت داد و بیان حضرت آقای جوادی در تمایز بین این دو واژهِ ترسیدن و ترساندن دقیق و حساب شده است.