سوال یک مستندساز درباره انتخاب‌های فجر
مهدی شامحمدی مستندساز در یادداشتی به معرفی نشدن فیلم یازدهم در فهرست مستندهای جشنواره ملی فجر و همچنین دقت نکردن در مدت زمان یک فیلم انتخاب‌شده انتقاد کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، مهدی شامحمدی مستندساز در یادداشتی به نحوه انتخاب فیلم های مستند در سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر پرداخته و انتقادهایی را نیز مطرح کرده است.
متن یادداشت بدین شرح است: «فیلم های مستند جشنواره فجر اعلام شدند و سوال های زیادی ذهن مرا با خود درگیر کرده است که از همه مهمتر قانون شکنی واضح و آشکاری است که بعد از پیگیری های مستمر ما متاسفانه هیچ اهمیتی برای دبیر جشنواره نداشت.
لازم است ابتدا توضیح کوتاهی درباره لیست اعلام شده و اتفاقات پیرامون آن بدهم.
یازده فیلم مستند در مرحله اول از سوی دبیرخانه جشنواره فجر اعلام شدند که اولین نکته همینجاست. بخش مستقل مستند در جشنواره فجر از این دوره حذف شده و فقط دو فیلم امکان نمایش در بخش سودای سیمرغ دارند که از میان این یازده فیلم انتخاب می شوند. پس لزوم اعلام فهرست این یازده فیلم چیست؟
چند سالی است که بسیاری از جشنواره های بزرگ و معتبر در دنیا مانند جشنواره کن بخش مستقل مستند اضافه کردند و ما در جشنواره فجر امسال آن را حذف می کنیم! این در حالی است که مستندهایی که توسط نهادهای دولتی ساخته می شوند و یا مستندسازهایی که در نهادهای دولتی فیلم می سازند در طول سال به طرق مختلف بخصوص از تلویزیون امکان نمایش خواهند داشت اما در مورد فیلم های مستقل فقط جشنواره هایی مثل فجر و حقیقت است که امکان دیده شدن را در اختیارشان می گذارد که البته افسوس که جشنواره فجر دیگر بخش مستقل مستند ندارد.
نکته دوم برای من معیار انتخاب این فیلم ها است. همیشه به این فکر کردم که باید به نظر هیات داوران احترام گذاشت اما در مورد هیات انتخاب مساله کمی متفاوت است. شیوه انتخاب با داوری فرق می کند. در هیات انتخاب حداقل استانداردها و رعایت نکات اصولی و اصلی حرف اول را می زند اما داوران باید از بین فیلم های خوب و استاندارد به چند فیلم جایزه بدهند که همین مساله را کمی سلیقه ای می کند و البته ایرادی هم ندارد. سوال من اینجاست که معیار انتخاب مستندها در جشنواره فجر چه بوده است؟ متاسفانه در بین این یازده فیلم مستند، فیلم هایی وجود دارد که انتخابشان به لحاظ کیفی و فنی برای من جای سوال است. البته امیدوارم این مساله ربطی به این موضوع نداشته باشد که از میان یازده فیلم، ده فیلم متعلق به نهادهای دولتی است و از میان فیلم های مستقل با کیفیت فقط یک فیلم وجود دارد.
چند ساعت بعد از انتشار نام این یازده فیلم، با اعلام دبیرخانه جشنواره فجر فیلم مستند «موج نو» به دلیل مشکل آیین نامه ای از لیست کنار گذاشته شد. اینکه این مساله مهم قبل از اعلام چرا بررسی نشده بماند، برای من این مهم است که چرا دبیر جشنواره فیلم دیگری را به عنوان جایگزین اعلام نکرد و آیا این فرصت از مستندسازها گرفته می شود؟
در صورتی که طبق آیین نامه و به گفته خودشان حداقل دو فیلم می توانند در سودای سیمرغ حاضر باشند و این مستند جایگزین شاید از نظر هیات انتخاب سودای سیمرغ سومین فیلم مستند حاضر در این بخش باشد. توجیه دبیر جشنواره درباره این مساله حواشی بوجود آمده درباره حذف فیلم «موج نو» است که البته نمی دانم چرا تاوان اشتباه دبیرخانه و دبیر را مستندسازان باید بپردازند.
همه اینها به کنار چیزی که نامش را قانون شکنی آشکار گذاشتم و باعث ضایع شدن حق بسیاری از مستندسازها شده، هیچکدام از این نکات نبود.
یکی از قوانین امسال برای ثبت نام فیلم مستند در جشنواره فجر مدت زمان حداقل ۷۵ دقیقه ای است و این موضوع در ظاهر بسیار سختگیرانه برگزار شد. به طوری که وقتی خودم برای تحویل مستند «هاسوخته» به دبیرخانه مراجعه کردم مسئول محترم با وسواس خاصی لیدر ابتدای فیلم و حتی تیتراژ انتهایی آن را چِک کرد تا مبادا با استفاده از این ترفندها مدت زمان فیلم را به حد استاندارد رسانده باشیم و بسیاری از مستندسازان امسال هم به همین دلیل که زمان فیلمشان کمی کمتر از ۷۵ دقیقه بود نتوانستند در جشنواره فجر شرکت کنند. این سختگیری برای رعایت قانون در ابتدا برای من جای خوشحالی است اما بعد از اعلام لیست منتخب با دیدن نام یکی از فیلم ها به شدت شوکه شدم. فیلم مستند «ملوانان تنها به دریا نمیروند» مانند پنج فیلم دیگر از همین لیست از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند تجربی است و زمان این فیلم ۶۹ دقیقه است. این فیلم به تازگی در جشنواره «سینماحقیقت» به نمایش درآمد و علی رغم اینکه در برنامه جشنواره مدت زمان آن ۷۵ دقیقه درج شده بود اما این فیلم ۶۹ دقیقه است و همین نسخه به نمایش درآمد و همین نسخه تحویل جشنواره فجر شد. (با استناد به حرف های کارگردان و تدوینگر فیلم و البته حضور خودم در زمان تدوین نهایی)
هیات انتخاب جشنواره فجر هم همین نسخه ۶۹ دقیقه ای را مورد ارزیابی قرار دادند.و البته به تازگی و بعد از اعلام فیلم در لیست منتخب فجر، کارگردان تصمیم گرفت که یک سکانس ۶ دقیقه ای ضبط و به فیلم اضافه کند تا در صورت انتخاب نهایی فیلم به اندازه استاندارد برسد و تلخ تر از همه اینکه من شاهد این جلسه بوده ام. بعد از اعتراض به یکی از اعضای هیات انتخاب ایشان توضیح داد که در هنگام دیدن فیلم ها به زمان آنها توجه نمی کرده و البته حق دارند چون این وظیفه اعضای هیات انتخاب نیست.
بعد از آن این مساله را بارها و بارها از دبیر جشنواره پیگیر شده ایم اما جوابی نگرفته ایم. حالا سوال من اینجا است که چنین تبعیضی چرا باید وجود داشته باشد. پس حق بقیه مستند سازهایی که سال ها با خون دل فیلم می سازند چه می شود؟
حال چند سوال از دبیر جشنواره دارم؛ اول اینکه چرا فیلم مستند دیگری جایگزین فیلم حذف شده از فهرست نشد و چرا این حق را از مستند سازان گرفته اند؟ و سوال دیگر اینکه چرا این تبعیض را در مورد یک فیلم خاص انجام داده اند و چرا این فیلم با زمان ۶۹ دقیقه پذیرفته شده است؟»
انتهای پیام
