واکنش عمادالدین باقی به ادعای تسنیم دربارهی امام خمینی
عمادالدین باقی در واکنش به گزارش تسنیم که به مصاحبهی او با مستند قائم مقام انتقاد کرده بود، با اشاره به انتشار آن مصاحبه در «سایت تاریخ ایرانی»، به انصاف نیوز گفت: «این سایت متعلق به دکتر «صادق خرازی»، برادر زن آقای «مسعود خامنهای» است که از دیگر سو، با بیت آیت الله خمینی خویشاوندی دارد و خود نیز از صاحبنظران در این موضوع است. بنابراین اگر جای خردهگیری یا جرم انگاری باشد که نیست، متوجه خودشان و مشخصاً، مستند قائم مقام است که آن را منتشر کردهاند، که البته از نظر من به عهدشان وفا کرده و در این خصوص کار نادرستی نکردهاند».
«خبرگزاری تسنیم» در گزارشِ روز 28 آذر 96 خود با انتقاد از «عمادالدین باقی»، واکنش «موسسهی تنظیم و نشر آثار امام خمینی» را نسبت به مصاحبهی وی با مستند قائم مقام که سایت «تاریخ ایرانی» منتشر کرده، خواستار شده است.
تسنیم در گزارش خود که با تیتر «اتهام اشرافیت به امام توسط شاگرد منتظری و سکوت ۹ روزه موسسه نشر آثار» منتشر شده است، با معرفی مستند قائم مقام اینگونه مینویسد:
«یکی از اشخاصی که در این مستند روبهروی دوربین قرار میگیرد، عمادالدین باقی از چهرههای نزدیک به آیتالله منتظری و فعال سیاسی اصلاحطلب است.
متن کامل مصاحبه وی اخیراً توسط یکی از سایتها منتشر شده است که باقی در بخشی از این مصاحبه با اشاره به تفاوت شخصیت امام و آیتالله منتظری مدعی میشود: یکی از ویژگیهای امام این است که یک آخوند اشرافی است. بالاخره پدرش جزو روحانیون متمول در خمین است. خانه ایشان را در خمین هم که میبینید، نسبت به آن دوران نشانه متمول بودن است. لذا به هر حال خاستگاه ایشان با خاستگاه یک آدم روستایی متفاوت است. این روی شخصیت انسان تأثیر میگذارد».
عمادالدین باقی در بخشی از مصاحبهای که با مستند قائم مقام داشته و سایت تاریخ ایرانی آن را منتشر کرده، گفته است:
«… در کنار همهی اینها شما ریشههای معرفتی، تربیتی و شخصیتی را هم نمیتوانید منکر شوید. واقعیت این است که شخصیت امام با شخصیت آقای منتظری متفاوت بود. نگاه آقای منتظری به گروهها، جریانها و زندان کاملاً متفاوت با نگاه امام بود. بستر تربیتیشان هم متفاوت بود. یک وقتی آقای صالحی نجفآبادی به من گفت باید به تو دکترای شناخت زندگینامه امام خمینی بدهند. مؤسسهی نشر امام هم وقتی ۲۰ سال پیش میخواستند پروژهی زندگینامهی امام خمینی را راهاندازی کنند، با اینکه میدانستند نگاه انتقادی دارم ولی آمدند و با من صحبت کردند، چون در آثار و افکار امام و آقای منتظری غور وسیعی کرده بودم.
یکی از ویژگیهای امام این است که یک آخوند اشرافی است. بالاخره پدرش جزو روحانیون متمول در خمین است. خانهی ایشان را در خمین هم که میبینید، نسبت به آن دوران نشانهی متمول بودن است. لذا به هر حال خاستگاه ایشان با خاستگاه یک آدم روستایی متفاوت است. این روی شخصیت انسان تأثیر میگذارد».
در بخش بعدی این گزارش، تسنیم با یادآوری بودجهی تخصیص یافته برای موسسهی تنظیم و نشر آثار امام خمینی از سکوت این موسسه در برابر اظهارات آقای باقی انتقاد کرده و نوشته است:
«موسسهی تنظیم و نشر آثار امام خمینی که وظیفهاش تبیین شخصیت امام راحل و جلوگیری از تحریف آن است و در سال 97، بودجهای بالغ بر 71 میلیارد تومان از سوی دولت برای آن درخواست شده با گذشت اتهام زنی عمالدین باقی که 9 روز از آن میگذرد اما هنوز حاضر به توضیح دربارهی اتهام «اشرافی بودن» امام نشده است.
این موسسه در گذشته نیز سابقهی سکوت در چنین مواردی داشته است. مؤسسهی تنظیم و نشر آثار امام در برابر شعارهای فتنهگران در سال 88 همچون «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»، «مرگ بر اصل ولایت فقیه» و «جمهوری ایرانی» نه تنها راه سکوت در پیش گرفت بلکه در برابر هتک حرمت به تمثال امام در 16 آذر 88 خود را به تجاهل زد.
این موسسه در برابر خاطرات محیرالعقول دو نفرهای که مرحوم هاشمی از امام خمینی نقل میکرد، نیز سکوت کرده بود و حرفی در صحت و سقم آن نزده بود».
اما این فقط تسنیم نبوده که به انتقاد از این مصاحبه پرداخته است بلکه هفته نامهی نه دی هم در مطلبی که در دوم دی ماه 96 به آن واکنش نشان داده و البته عیناً همین گزارش تسنیم را منتشر کرده است.
در این باره خبرنگار انصافنیوز با عمادالدین باقی مصاحبهای انجام داده است و از او پرسید: «خبرگزاری تسنیم» و هفته نامهی «نه دی» در گزارشهایی جداگانه به اظهارنظر شما نسبت به امام خمینی که در مصاحبه با مستند قائم مقام بوده، پرداختهاند و با انتقاد از آن خواستار واکنش «موسسهی تنظیم و نشر آثار امام خمینی» شدهاند. دیدگاهتان نسبت به این موضوع را بیشتر توضیح دهید و آیا این مساله و تفاوت پشتوانههای شخصیتی آیت الله منتظری و امام خمینی در نگاه به چگونگی انقلاب و مسایل کشور تاثیرگذار بوده است؟
پاسخ عمادالدین باقی: با سلام و تشکر از عنایت شما به موضوع که نشانهی دیدهبانی دقیقتان در فضای خبری و رسانهای است.
دربارهی مسالهی مطروحه از باب مقدمه به استحضار میرسانم که در روزهای گذشته از سایت تسنیم (و البته پیش از آن فارس که هر دو وابستگی به یک نهاد دارند) تماس گرفتند و درخواست شرکت در یک مناظره دربارهی مستند قائم مقام و مسائل مربوط به حضرت آیت الله منتظری را کردند و وقتی پیشنهاد افراد کلیدیترشان را برای مناظره دادم، وعدهی تماس مجدد و تنظیم برنامه را دادند ولی رفتند و بازنگشتند. در حالی که اگر همان مناظرهی درخواستیشان را اجرا میکردند این نوع مسائل را به جای توسل به یک شیوهی بی نتیجهی یکطرفه در آنجا مطرح میکردند.
و اما هنگامی که متن منتشر شدهی تسنیم و هفته نامهی نه دی را دیدم این پرسش برایم پیش آمد که چرا از میان دهها نکتهی مهم بیان شده در یک گفتگوی دوساعتونیمه فقط روی این نکته حساس شده و ایستادند؟ آیا با بقیهی مطالب موافقند؟ خیلی بعید است، ولی چرا متعرض آنها نمیشوند؟
با وجود اینکه گفتگوی من، از سوی کسانی در اختیار سایت منتشر کننده گذاشته شده که همکار و هم نظر سایت تسنیم و آن هفته نامه هستند اما در آنچه سایت تسنیم و هفته نامهی نه دی آمده است این نکته را که گفتگو توسط چه کسانی در اختیار سایت تاریخ ایرانی قرار گرفته، قید نکرده و نوشتهاند: «متن کامل مصاحبهی وی (باقی) اخیراً توسط یکی از سایتها منتشر شده است».
این در حالی است که در لید گفتگوی سایت تاریخ ایرانی آمده است: «متن کامل گفتوگوی عمادالدین باقی از سوی عوامل سازندهی این مستند (قائم مقام) در اختیار «تاریخ ایرانی» قرار گرفته است». علاوه بر این، از یکی دو روز پیش، سایت مستند قایم مقام نیز آگهی داده و اعلام میکرد که بزودی متن کامل گفتگوی عمادالدین باقی در سایت تاریخ ایرانی منتشر میشود.
این سایت نیز متعلق به دکتر «صادق خرازی» برادر زن آقای «مسعود خامنهای» است که از دیگر سو، با بیت آیت الله خمینی خویشاوندی دارد و خود نیز از صاحبنظران در این موضوع است. بنابراین اگر جای خردهگیری یا جرم انگاری باشد که نیست متوجه خودشان و مشخصاً، مستند قائم مقام است که آن را منتشر کرده اند که البته از نظر من به عهدشان وفا کرده و در این خصوص کار نادرستی نکردهاند.
در سایت تسنیم همچنین آمده است: «با اینحال موسسهی تنظیم و نشر آثار امام خمینی که وظیفهاش تبیین شخصیت امام راحل و جلوگیری از تحریف آن است و در سال 97، بودجهای بالغ بر 71 میلیارد تومان از سوی دولت برای آن درخواست شده با گذشت اتهام زنی عمادالدین باقی که 9 روز از آن میگذرد اما هنوز حاضر به توضیح درباره اتهام «اشرافی بودن» امام نشده است».
صرفنظر از اشارهی بیربط به بودجهی موسسه در شرایطی که مؤسسات شخصیتری چون آقای «مصباح یزدی» و دیگران نیز ردیف بودجهشان مورد اعتراض افکار عمومی بوده، گفتهاند وظیفهی موسسه پاسخ به تحریفات است. به استناد آثار منتشر شدهی بنده نیازی به ادعای تخصص و غور گسترده در زیست و اندیشههای امام خمینی و آیتالله منتظری، دو شخصیت اصلی انقلاب اسلامی نمیبینم ولی با التفات به اینکه خودشان گفتهاند وظیفهی موسسهی تنظیم و نشر آثار امام، پاسخ به تحریفات است اما این مطلب، مصداق تحریف نیست که موسسه جواب بدهد. کتاب خاطرات «آیتالله پسندیده» برادر بزرگ و امین امام خمینی که خود موسسه چاپ کرده است، دلالت بر آن میکند. تعبیر من نیز یک بیان جامعه شناسانه از دو طبقهی اجتماعی و تأثیر تربیتی آن است که از بدیهیات علوم روانشناسی و تربیتی است نه ارزشگذاری و خوب و بد کردن.
انتهای پیام
دلیل بزرگنمایی موضوع توسط این سایتهای اصولگرا این است که در گفتمان برساخته خود اصولگرایی را با کوخنشینی برابر نمودهاند و اصلاحطلبی را با اشرافیت گره زدهاند. سکوت در برابر این مطلب برایشان جنبه هویتی پیدا میکند. اگر بپذیرند که امام از خانوادهای اشرافی برخاستهاند گفتمان تولیدیشان دچار تزلزل خواهد شد. البته راه نجات دیگری هم غیر از انکار میتوانستند برگزینند و آن تفکیک بین اشرافیت سنتی-مذهبی و اشرافیت مدرن مصرفگرا است. البته در هر حال توجیه مساله برایشان راحت نخواهد بود.
Yشاید اگر جناب باقی به جای واژه حساسیتبرانگیز اشرافی از واژه متمول استفاده کرده بودند هم اصولگرایان به دردسر نمیافتادند و هم ایشان حرف دقیقتری زده بودند.
بکار بردن اصطلاح اشرافی با توجه به شناخت طبقات اجتماعی در علم جامعه شناسی اصطلاح رایج است که در همه کتابها با ان سر و کار داریم و من جائی ندیدم که بجای ان از کلمه متمول استفاده شده باشد ” در حقیقت مشکل منتقدین در سطح تسنیم و فارس و نه دی با جایگزین اشرافی هم حل نمیشود” مشکل از نظر انان چیز دیگریست.