ضرورت افزایش تولید و صادرات گیاهان دارویی
گفت‌وگو با صادق صدقگو، پژوهشگر توسعه
“سبزینه” نوشت: توسعه کشت گیاهان دارویی را می‌توان یکی از مهم‌ترین عرصه‌های اقتصادی و اولویت‌های اساسی در ایجاد اشتغال مولد و پایدار قلمداد کرد. گیاهانی که غالباً با نیاز آبی کم و صرفه اقتصادی زیاد (به‌نسبت سایر محصولات زراعی) شناخته می‌شوند و افزون‌بر اهداف دارویی، بدون این‌که بر کالری غذاها بیفزاید برای بهبود عطر و طعم غذاهای مختلف نیز به‌کار می‌رود؛ اما در حقیقت داروهای گیاهی هزاران سال است که برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و توانایی‌های بهبودی و ترمیمی آن‌ها چشمگیر و شناخته شده است.
در این رابطه صادق صدقگو، پژوهشگر حوزه برنامه‌ریزی و توسعه، در گفت‌وگو با «سبزینه» (روزنامه تخصصی کشاروزی، منابع طبیعی و محیط زیست کشور)، با بیان این‌که کشور ما از نظر تنوع اقلیم آب و هوایی دارای 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده جهانی است، گفت: ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های عظیمی در حوزه کشت گیاهان دارویی در کشور وجود دارد. پژوهشگران حوزه تولیدات گیاهی، نه‌تنها تنوع گونه‌های گیاهی کشورمان را حداقل دوبرابر قاره اروپا می‌دانند که ایران را خاستگاه اصلی بسیاری از گونه‌های مهم ازجمله گل‌محمدی، زعفران، باریجه، آنغوزه و شیرین‌بیان می‌‌شناسند. تحقیقات آنان نشان داده است که از 422 هزار گونه گیاهی جهان، حدود هشت‌هزار گونه گیاهی در کشور ما موجود است که بیش از دوهزار و 300 گونه دارای خواص دارویی، عطری، ادویه‌ای، آرایشی و بهداشتی هستند و یک‌هزار و 728 گونه نیز، گیاهان بومی ایران بوده و فقط در این سرزمین می‌رویند؛ اما متأسفانه تاکنون تنها روی کم‌تر از پنج‌درصد آن‌ها به‌صورت جدی سرمایه‌گذاری شده است؛ این درحالی است که براساس آمار، اﻳﺮان در تولید و ﺻﺎدرات زﻳﺮه ﺳﺒﺰ، زﻋﻔﺮان، ﺗﺨﻢ ﮔﺸﻨﻴﺰ، ﺻﻤﻎﻫﺎ و ﺷﻴﺮه و ﻋﺼﺎره ﻧﺒﺎﺗﻲ دارای ﻣﺰﻳﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ و می‌توان روی آویشن شیرازی، زیره سیاه، موسیر، گل‌گاو زبان، زیره‌سبز، حنا و وسمه نیز به‌صورت ویژه سرمایه‌گذاری کرد. این کارشناس بخش کشاورزی با بیان این‌که این مزیت رقابتی و ظرفیت مغفول مانده در ایران قابل احیاء و توسعه است، عنوان کرد: این ظرفیت می‌تواند در افزایش تولید ناخالص ملی و همچنین ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه و بهبود صادرات غیرنفتی مؤثر باشد و گامی مهم در راستای تقویت اقتصاد خانوارهای روستایی قلمداد شود. بر این اساس توسعه کشت ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﺟﺰو اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎی اﺳﺎﺳﻲ و ﺑﻨﻴﺎدین (اولویت دوم) در ﻃﺮحﻫﺎی ﻣﻠﻲ وزارت ﺟﻬﺎد ﻛﺸﺎورزی محسوب می‌شود که در ﺳﻨﺪ ﻣﻠﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻃﺐ ﺳﻨﺘﻲ نیز ﻣﻘﺮر ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ زﻳﺮﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ در اﻓﻖ 1404 ﺑﻪ 500 ﻫﺰار ﻫﻜﺘﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ.
ایران در رتبه شانزدهم صادرات جهانی قرار دارد
صدقگو با تأکید بر این که در ﺳﺎل 2016، ارزش ﺻﺎدرات ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻓﺮآوردهﻫﺎی آن ﺑﺮاﺑﺮ 17/4 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و ارزش واردات آن برابر 18 میلیارد دلار بوده است، تصریح کرد: متوسط نرخ رشد ﺳﺎﻻﻧﻪ ارزش ﺻﺎدرات و واردات ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و فرآورده‌های آن در سال‌های 2010 تا 2016 ﺑﺮاﺑﺮ شش‌درﺻﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻓﺮآوردهﻫﺎی آن در ﺟﻬﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻨﺪ، ﭼﻴﻦ، آﻣﺮﻳﻜﺎ، آﻟﻤﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ هستند. ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺳﻬﻤﻲ ﺑﺮاﺑﺮ یک‌درﺻﺪ ارزش و ﻣﻘﺪار ﺻﺎدرات ﺟﻬﺎﻧﻲ در رﺗﺒﻪ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻗﺮار دارد. ﻋﻤﺪهﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎی واردﻛﻨﻨﺪه ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻓﺮآوردهﻫﺎی آن در ﺟﻬﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ، آﻟﻤﺎن، ژاﭘﻦ، ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن هستند که ﺳﻬﻢ اﻳﺮان نیز از ارزش واردات ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاﺑﺮ 4/0 درﺻﺪ و در رﺗﺒﻪ ﭼﻬﻞوﻳﻜﻢ ﻗﺮار دارد. ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺎم و ﺳﻬﻢ ﻛﺸﻮر اﻳﺮان از ارزش ﺻﺎدرات و واردات ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺻﺎدراﺗﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واردات آن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮده و ﺑﺎ اﺗﺨﺎذ اﺳﺘﺮاﺗﮋی‌های ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮان رﺗﺒﻪ ﺻﺎدراﺗﻲ ﻛﺸﻮر را در ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ. نکته حائز اهمیت دیگر در این آمارها آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎری از ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪه، ﺧﻮد ﺟﺰو ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻤﺪه واردﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺰ هستند که بیان‌کننده اهمیت مصرف آن‌هاست.
صادرات گیاهان دارویی در 8 ماهه نخست سال 300 میلیون دلار است
وی با بیان این‌که براساس اعلام مجری طرح ملی گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی، ۱۹۵ هزار هکتار از اراضی کشور زیرکشت گیاهان دارویی است، افزود: به گفته حسین زینلی، مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی، ارزش صادرات گیاهان دارویی از کشور طی سال گذشته ۴۵۰ میلیون دلار و میزان واردات نیز حدود ۱۵۰ میلیون دلار بوده است و صادرات هشت‌ماهه نخست سال جاری نیز برابر 300 میلیون دلار اعلام شده است. حسین زینلی پیش‌بینی کرده است که تا پایان برنامه ششم توسعه، میزان سطح زیرکشت گیاهان دارویی کشور به ۲۵۰ هزار هکتار افزایش یافته و میزان صادرات گیاهان دارویی نیز به 5/1 میلیارد دلار در سال افزایش پیدا کند. زینلی اولویت اصلی وزارت جهاد کشاورزی را توسعه کشت 20 نوع گونه گیاه دارویی بومی کشور اعلام کرده و گفته است که زعفران، گل‌محمدی، آویشن شیرازی، موسیر، باریجه، آنغوزه، کرفس کوهی، گل گاوزبان، شیرین‌بیان، رازیانه، انواع زیره، تخم‌شربتی و سیاه‌دانه ازجمله این گیاهان هستند. او همچنین براساس این‌که سالانه حدود سه‌هزار و 500 تن گیاه دارویی از جنگل‌ها و مراتع کشور برداشت می‌شود، برنامه‌ریزی و تحقیقات برای قابلیت زراعی‌سازی و کشت برخی از این گیاهان دارویی خودرو و وحشی را از دیگر اولویت‌های این مرکز اعلام کرد. این پژوهشگر حوزه برنامه‌ریزی و توسعه ادامه داد: عدم فسادپذیری سریع، عدم ایجاد ضایعات در مراحل برداشت تا حمل‌وفروش، مدیریت‌پذیری در توزیع و نگهداری در اثر بسته‌بندی آسان، امکان نگهداری بدون بهره‌گیری از تجهیزات انجماد، عدم نیاز به حمل با ماشین‌آلات مجهز به دستگاه‌های برودتی و در نهایت سهولت در فرآوری و تبدیل‌پذیری برای ماندگاری بالا را می‌توان تنها بخشی از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های گیاهان دارویی دانست. بر این اساس می‌توان ادعا کرد که نگرش اقتصادی عاملی مهم بر ارتقای سطح کیفی و رشد کمی (در راستای افزایش بهره‌وری از منابع آبی و خاکی و توسعه کشت محصولات با نیاز آبی‌کم و ارزش اقتصادی بیش‌تر) محسوب می‌شود. از این رو حرکت برمبنای دانش کشاورزی و حضور اقتصاد دانشبنیان در این حوزه زمینه‌ساز تولید ثروت و اشتغال است. دانش در عصر جدید اقتصادی، منبع اصلی ثروت است و ثروت نیز رکن اصلی در ایجاد اشتغال پایدار به‌شمار می‌رود. در این راستا، دانش را می‌توان عامل اصلی برای تولید اقتصادی و این دوره را نیز عصر دانش نامید. در عصر دانش، نظام‌های اقتصادی از اقتصاد منابع بنیان فاصله گرفته و به اقتصاد دانشبنیان نزدیک شده است، به‌همین سبب اقتصاد دانشبنیان به‌عنوان یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی می‌تواند با استفاده از دانش و خلاقیت نخبگان و فراهم آوردن محیطی مناسب برای برنامه‌ریزی و نوآوری، راهگشای بسیاری از مسائل امروز جامعه شود.
تولید 94 درصد زعفران دنیا در ایران
وی با اشاره به سخنان رئیس مؤسسه اصلاح بذر وزارت جهاد کشاورزی گفت: مدتی پیش رئیس مؤسسه اصلاح بذر وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به این نکته که گیاه دارویی «زعفران» بالاترین سطح زیرکشت را در گیاهان دارویی کشورمان به خود اختصاص داده است، اعلام کرده بود که زعفران در 107 هزار هکتار از اراضی کشور با متوسط عملکرد سه‌کیلوگرم در هکتار کشت می‌شود؛ درحالی‌که کشاورزان اسپانیا 15 کیلوگرم در هر هکتار برداشت می‌کند. وی در سخنان خود با اشاره به این‌که کشاورزانی که در کشورمان از روش‌های عملی و تحقیقاتی استفاده کرده‌اند دارای متوسط برداشت 12 کیلوگرم در هکتار هستند، گفته بود بیش از 94 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود؛ اما تنها 300 میلیون دلار گردش مالی این محصول در ایران است که در صورت بهره‌گیری از اقتصاد دانشبنیان و بخش دارویی این محصول سالانه می‌توان 2/8 میلیارد دلار درآمدزایی برای کشور ایجاد کرد. صدقگو افزود: این سخن رئیس مؤسسه اصلاح بذر وزارت جهاد کشاورزی را می‌توان در راستای برنامه کلان وزارت جهاد کشاورزی در راستای تقویت توان داخلی کشور به‌خصوص در فرآوری محصولات کشاورزی تلقی کرد. برنامه‌ای که درپی آن است تا با استقرار تکنولوژی فرآوری، از صادرات خام آن‌ها جلوگیری کرده و ارزش افزوده بیش‌تری را برای بخش کشاورزی و صنایع وابسته به آن ایجاد کند و از طرفی برمبنای سخنان وزیر محترم جهاد کشاورزی با استقرار و توسعه این صنایع در کنار مراکز تولید در روستاها موجبات اشتغال‌زایی برای جوانان و فرزندان روستاییان فراهم شود؛ به‌عنوان مثال سطح زیرکشت گل‌محمدی در کشور حدود ۲۰ هزار هکتار است و کشور بلغارستان پس از ایران، دومین کشور پرورش‌دهنده گل‌محمدی با دوهزار هکتار گل‌محمدی است؛ ولی این کشور توانسته است به‌جای تولید سنتی گلاب با سرمایه‌گذاری در زمینه تولید اسانس، بازار جهانی این محصول و فرآورده‌های آن را در دست بگیرد. ﻗﻴﻤﺖ ﺻﺎدراﺗﻲ اﺳﺎﻧﺲ ﮔﻞﻣﺤﻤﺪی در ﺳال‌های 1391 تا 1395 ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ سه‌هزار و 211 دﻻر ﺑﻪازای ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﻴﻤﺖ صادراتی گل‌محمدی (خشک و تازه) در دوره مشابه 14 دلار به‌ازای هر کیلوگرم بوده است یا مثلاً با وجود این‌که کشور ما طی هشت‌ماهه نخست سال جاری 252 میلیون دلار صادرات زعفران داشته است؛ اما اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ 95 درﺻﺪ زﻋﻔﺮان ﺻﺎدراﺗﻲ ﺧﻮد را از ﻛﺸﻮر اﻳﺮان وارد می‌کند و پس از بسته‌بندی با کیفیت برمبنای استانداردهای بین‌المللی و سلیقه بازار جهانی ﻣﺠﺪداً ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ و از این رو ﻳﻚ رﻗﻴﺐ ﺟﺪی ﺑﺮای اﻳﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی عامل اساسی در تکمیل زنجیره تولید
وی توسعه و تقویت واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی را به‌عنوان عاملی اساسی در تکمیل زنجیره تولید و تحقق شعار محوری «از مزرعه تا سفره» دانست و افزود: علاوه‌بر فرآوری گیاهان دارویی می‌توان تولید داروهایی برپایه این گیاهان (داروهای گیاهی) تولید کنند. وی در ادامه به سخنان دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اشاره کرد و ادامه داد: دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تعداد داروهای گیاهی ثبت شده در فهرست رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دهه دوم انقلاب را تنها 138 قلم دارو اعلام می‌کند که این تعداد در سال 1391 به 938 قلم دارو رسیده و تا مردادماه سال 95 با رشد 100 درصدی به یک‌هزار و 713 قلم داروی گیاهی افزایش یافته است. حسین عصاره همچنین سیر صعودی ظرفیت اسمی تولید این داروهای گیاهی را که به‌صورت قرص، کرم، شربت و کپسول عرضه می‌شود از 300 میلیون در سال 92 به 570 میلیون عدد در سال 94 اعلام می‌کند و افزایش تعداد داروها و فرآورده‌های طب سنتی را نیز از 121 قلم در سال 91 به 746 قلم دارو تا مرداد 95 دانسته و ضمن اشاره به افزایش 5/2 درصدی سهم سرانه مصرف داروهای گیاهی در داروخانه‌ها، روند افزایش سطح زیرکشت برخی از گیاهان دارویی ازجمله زعفران، خانواده نعناعیان و چتریان، زرشک و گل‌محمدی در چهارسال اخیر را 4/41 درصد اعلام می‌کند و بعد از زعفران نیز زیره‌ها، رازیانه، موسیر، گل‌محمدی، گشنیز و شیرین‌بیان نیز بیش‌ترین سطح زیر کشت و صادرات را به خود اختصاص دادند.
توسعه گیاهان دارویی و کاهش سرانه مصرف داروهای شیمیایی
صدقگو با بیان این‌که ترویج، کشت و تولید گیاهان دارویی، علاوه‌بر مزایایی که ذکر شد، می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکارهای عملیاتی و در دسترس برای رسیدن به هدف کاهش سرانه مصرف داروهای شیمیایی نیز تلقی شود، ادامه داد: گیاهان دارویی در بسیاری از موارد به‌راحتی قابلیت جایگزینی با داروهای شیمیایی را دارند و در عین حال تقریباً هیچ یک از عوارض و به تعبیری مضرات داروهای شیمیایی را ندارند و در عین حال می‌توانند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مؤثرتر نیز عمل کنند. همین عوامل و مزایا باعث شده بسیاری از کشورها ازجمله کشورهای اروپایی در کشت، تولید و فرآوری گیاهان دارویی از یکدیگر پیشی بگیرند و به‌تبع آن در کنار درآمد سرشار ارزی از این طریق، سرانه مصرف گیاهان دارویی در کشور خود به‌جای داروهای شیمیایی را به طرز چشمگیر افزایش دهند.
مصرف 75 درصدی مردم کشورهای در حال توسعه از گیاهان دارویی
وی با تأکید بر این‌که آمار سازمان بهداشت جهانی گویای این است که بیش از 75 درصد مردم کشورهای در حال توسعه نیازهای اولیه بهداشتی و درمانی خود را با استفاده از گیاهان دارویی و مواد طبیعی مرتفع می‌کنند، تصریح کرد: در سال‌های اخیر استفاده از داروهای گیاهی و سنتی در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته نیز به‌شکل چشم‌گیری افزایش‌یافته است؛ به‌عنوان نمونه براساس اعلام رسمی این سازمان در حال حاضر میزان تجویز داروهای گیاهی در آلمان 77 درصد، در بلژیک و فرانسه 75 درصد و در انگلستان 74 درصد است.
درآمد آلمان از گیاهان دارویی برابر درآمد نفتی ایران در سال 96
پژوهشگر حوزه برنامه‌ریزی و توسعه با بیان این‌که با بررسی وضعیت اقلیمی و تأمل بر آمارهای دیگری از کشور آلمان، می‌توان بهتر بر اهمیت این موضوع پی برد، ادامه داد: آلمان کشوری است که نه‌تنها از هیچ عقبه تاریخی قابل‌اتکایی در حوزه طب سنتی و به‌تبع آن گیاهان دارویی برخوردار نیست، بلکه به‌دلیل سردسیر بودن نیز فاقد هرگونه مزیت نسبی و بالقوه در حوزه کشت و تولید گیاهان دارویی است؛ اما این کشور با تدوین برنامه‌ای دقیق و منسجم و با تمرکز هدفمند بر مقوله گیاهان دارویی توانسته خود را به‌عنوان یکی از کشورهای قطب و قدرتمند در این حوزه و در میان کشورهای اروپایی معرفی کرده و به ثبت برساند. به‌گونه‌ای که در حال حاضر ترند مالی و درآمد ارزی آلمان صرفاً از طریق تولید و فرآوری گیاهان دارویی حدود 60 میلیارد یورو، یعنی تقریباً برابر درآمد ارزی ایران از طریق فروش نفت خام در سال 1396 است. به‌دلیل سیستم گزارش‌دهی صادرات و واردات در گمرک جمهوری اسلامی ایران و همچنین عدم شفافیت و نقایص آماری در گزارش‌های سازمان‌های مسئول نمی‌توان به‌طور دقیق جایگاه ایران را از نظر تجارت خارجی و مقدار صادرات گیاهان دارویی در جهان مشخص کرد؛ اما کشورهای چین، هند، آمریکا و آلمان بازیگران اصلی تولید و تجارت گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن در جهان هستند. این کشورها نه‌تنها در تولید گیاهان دارویی، بلکه در صادرات و نیز هم‌زمان در واردات آن جزو کشورهای نخست جهان هستند. این وضعیت نگران‌کننده درحالی است که کشورمان ضمن بهره‌مندی از طب ایرانی‌ـ اسلامی دارای پیشینه‌ای تاریخی و بومی در این زمینه و برخورداری از ذخایر عظیم گیاهان دارویی بومی است. مردم ایران نیز به‌صورت سنتی و فرهنگی که ریشه در تاریخ چند هزار ساله‌شان دارد، تمایل و گرایش عمیقی به‌مصرف گیاهان دارویی داشته و دارند؛ اما علاوه‌بر سهم اندک ایران در تولید و فرآوری گیاهان دارویی به‌نسبت سایر کشورها حتی سهم تجویز داروهای گیاهی در ایران نیز صرفاً سه درصد است؛ در حالی که گیاهان دارویی یک‌سوم داروهای مورد استفاده در جوامع انسانی را به خود اختصاص داده و سهم تجارت جهانی از محصولات گیاهان دارویی حدود 124 میلیارد دلار اعلام شده و طبق پیش‌بینی بانک جهانی در سال 2050 به پنج‌هزار میلیارد دلار خواهد رسید؛ اما سهم کشور ما در حال حاضر 440 میلیون دلار (4/0 درصد سهم تجارت جهانی) است.
تحقیقات و مقالات دانشگاه‌ها و مراکز علمی، عملیاتی و کاربردی نیست
صدقگو ادامه داد: اگرچه ایران در سال 2014 براساس گزارش‌های رسمی یازدهمین کشور جهان پس از کشورهای چین، هند، آمریکا، ژاپن، آلمان، برزیل، کره‌جنوبی، انگلستان، فرانسه، ایتالیا در زمینه پژوهش و ارائه مقالات علمی درباره گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن بوده است؛ اما متأسفانه براساس گفته حسین زینلی، مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی، این تحقیقات و مقالات عملیاتی و کاربردی نبوده و تاکنون هیچ کمکی به این مرکز در برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و اجرا نکرده است.
این ماجرا خود را در آن‌جا بیش‌تر نشان می‌دهد که ایران با وجود پتانسیل‌ها و ظرفیت‌ها بالای خود تاکنون نتوانسته است در بین کشورهای مطرح تولید‌کننده و صادرکننده گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن جایگاه ویژه‌ای داشته باشد و در زمینه تجاری‌سازی محصولات خود نیز توفیقی نداشته است. مضاف بر این‌که سرانه مصرف گیاهان دارویی در داخل کشورمان هم حدود یک‌هزار گرم گیاه خشک است که در آمریکا این سرانه مصرف به میزان دوهزار و 500 گرم است. با بررسی اجمالی آمار تولید، فرآوری، توزیع داخلی و صادرات گیاهان دارویی و محصولات فرآوری شده آن‌ها، به‌راحتی می‌توان پی‌برد که در حال حاضر، نگاه غالب به این مقوله برمبنای اقتصاد معیشتی شکل گرفته است. اقتصادی که به دور از هرگونه آینده‌نگری و نگاه توسعه‌محور و صرفاً برمبنای ایجاد واحدهای خرد و کوچک و برای تأمین نیازهای داخلی و کالاهای مصرفی زندگی شکل گرفته است. اگر با نگاهی آینده‌پژوهانه و براساس برنامه‌ریزی، این نگاه غالب را به سوی اقتصاد رقابتی سوق دهیم با شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های آتی می‌توانیم به‌راحتی بازار رو به توسعه گیاهان دارویی را مدیریت کنیم. وی تأکید کرد: همچنین با زمینه‌سازی‌های اجتماعی و آموزش در عرصه‌های کشت، ترویج پایداری تولید، توسعه فرآوری و بسته‌بندی ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻘﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ، تجاری‌سازی و ﭘﺎﻳﺶ ﻣﺪاوم ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻓﺮآوردهﻫﺎی آن و در نهایت افزایش استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن در داخل کشور و صادرات آن‌ها، ایجاد تحول بزرگ در سه‌حوزه کلان اقتصاد ملی، اشتغال مولد و پایدار و نظام سلامت دست‌یافتنی است. قطع به یقین، تبدیل ایران به قطب تولید و صادرات گیاهان دارویی در سطح جهان به‌هیچ عنوان دور از دسترس نیست و ایران با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها و همچنین عقبه تاریخی و فرهنگی خود در حوزه گیاهان دارویی می‌تواند با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تدوین برنامه‌ای مدون و حمایت جدی از فعالان این حوزه با سرعتی مضاعف به پیش رود و عقب‌ماندگی خود در رقابت با سایر کشورها جبران کند. از این رهگذر، توسعه اقتصادی بر پایه درآمدهای غیرنفتی و ایجاد اشتغال مولد و پایدار به‌خصوص در مناطق کم‌تر توسعه‌یافته و روستایی (به‌عنوان بخشی از سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی) و همچنین جهشی چشمگیر در شاخصه‌های نظام سلامت عمومی از طریق جایگزینی داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی در دسترس خواهد بود.
انتهای پیام
