تجربه‌ی عجیب سوالات شورای نگهبان
سوالات شورای نگهبان از کاندیداهای نمایندگی مجلس چیست؟
بابک مجیدی، انصاف نیوز: دو کاندیدای حضور در انتخابات مجلس سوالاتی که ماموران هیات نظارت شورای نگهبان از خود آنها یا در تحقیقات محلی از همسایگان آنها پرسیده‌اند را به تفصیل توضیح دادند.
یکی از این کاندیداها به انصاف نیوز می‌گوید: «شخصی روز پنج شنبه 28 آذرماه برای تحقیقات محلی تماس گرفت. از من سوالاتی عمومی پرسید که بر اساس اصول، اشتباه محض بود در حالی که باید از اهالی محل زندگی این سوالات را می‌پرسید. بعد از طرح سوالات عمومی به سراغ سوالات تخصصی رفت که باز هم اشتباه بود؛ به او گفتم من الان به شما جواب بدهم چیزی نمی‌فهمید. من درباره‌ی این سوالات یادداشت دارم، مصاحبه کرده‌ام، بروید آنها را بخوانید تا بدانید. بعد ماجرای سوال کردن در روز ثبت نام رسید که می‌گفتند برای سرعت گرفتن کار تایید صلاحیت سوالاتی را از روی پرونده‌ای که خودم داده بودم می‌پرسیدند که مشخص بود از طرف یک نهاد اطلاعاتی برای شورای نگهبان پرونده تشکیل می‌دادند.»
یکی دیگر از کاندیداها هم گفت در ماه محرم از طرف هیات نظارت شورای نگهبان با من تماس گرفتند، سوالات عمومی و سیاسی از من پرسیدند. در تحقیقات محلی هم از من سوالی نپرسیدند و از همسایه‌ها سوالاتی درباره‌ی وضعیت رفتاری، پوشش ظاهری، قبول داشتن نظام و… پرسیده‌اند.
بعد از ثبت نام دواطلبان برای حضور در انتخابات مجلس و بعد از تایید صلاحیت ابتدایی از سوی هیات اجرایی زیر نظر وزارت کشور، از طرف شورای نگهبان هم در مورد کاندیداها تحقیقاتی محلی میشود. مامورانی که مراجعه می‌کنند ماموریت دارند برای بررسی صلاحیت اخلاقی و وضعیت معیشتی نامزدها اطلاعاتی به دست آورند تا در روند تایید و یا رد صلاحیت آنها توسط شورای نگهبان استفاده شود.
نظرتان راجع به «فتنه‌ی 88» و فرهنگ غربی چیست؟
یکی از این دو کاندیدا به انصاف نیوز می‌گوید: «ماموران هیات نظارت شورای نگهبان برای تحقیقات محلی آمده بودند. تحقیقات محلی به این صورت است که از مردم محلی، همسایه‌ها، مغازه‌داران و مدیر ساختمان محل زندگی، درباره‌ی کاندیدا سوالاتی می‌پرسند. ولی در ارتباط با پرونده‌ی من ظاهرا این فرد به کارش آشنا نبوده، یا محل را پیدا نکرده بود و به هر دلیل دیگری با من تماس گرفت تا تمام سوالات را از من بپرسد که از نظر تحقیقات محلی یک اشتباه محض بود.
در ابتدای تماس، خود را مامور هیات نظارت شورای نگهبان معرفی کرد و گفت کار من این نیست و از شورای نگهبان و کارهایش هم چیزی نمی‌دانم و پولی هم نمی‌دهند، قبلا هم پولی نمی‌دادند. ما را دعوت می‌کردند، می‌گفتند پرونده‌ها روی زمین مانده و از ما کمک می‌خواستند.
یکسری سوالات درباره‌ی اطلاعات شخصی بود مثلا: شغل شما چیست؟ درآمد شما از کجاست؟ وسیله‌ی نقلیه‌ی شما چیست؟ اگر ماشین دارید ماشین شما چیست؟ آیا فرزندان، نزدیکان و بستگان شما در خارج از کشور زندگی می‌کنند یا خیر؟ آیا قبلا در انتخابات شرکت کردید یا نکردید؟ آیا تایید صلاحیت شدید یا رد شدید؟»
من هم در پاسخ به همه‌ی این سوالات گفتم «قبلا پاسخ همه‌ی این سوالات را در یک فرم تحویل داده‌ام و چرا دوباره می‌پرسید؟ و اگر بپرسید من بار دیگر همان جواب‌‌ها را می‌دهم. اگر می‌خواهید تحقیقات محلی کنید که این جواب‌هایی که قبلا دادم راست است یا نه که نباید از من بپرسید.»
سری بعد سوالات درباره‌ی مسایل سیاسی بود؛ مثلا: نظر شما درباره‌ی «فتنه‌ی 88» چیست؟ نظر داوطلب درباره‌ی فرهنگ غرب چیست؟ شما ولایت فقیه را قبول دارید؟»
او در توضیح گفت‌وگویی که با مامور هیات نظارت شورای نگهبان داشته است گفت: «من هرچه به او می‌گفتم، توضیحات من را متوجه نمی‌شد. به او توصیه کردم که یک مطلبی درباره‌ی فتنه‌ی 88 نوشتم برو آن را بخوان و گزارش غلط ننویس.»
همچنین این فرد درباره‌ی سوال «نظر داوطلب درباره‌ی فرهنگ غرب چیست؟» هم گفت: «این سوال از سوالاتی است که باید از دیگران می‌پرسید نه از خود کاندیدا. به او گفتم این سوالات چیست که می‌پرسی؟ درباره‌ی این سوالات من مقاله دارم، سخنرانی کردم. در ادامه از او خواستم که دیگر این سوالات را ادامه ندهد چرا که منظور من را متوجه نمی‌شد و احتمالا بد برداشت می‌کرد و بد گزارش تهیه می‌کرد و باعث می‌شد که وضع بدتر شود.»
او در پاسخ به این سوال که آیا در دوره‌های قبل هم از این نوع پرسش‌ها پرسیده بودند، گفت: «موقع ثبت نام در انتخابات مجلس اخیر، چند تا میز در محل ثبت نام وجود داشت. که جزیی از مسیر ثبت نام در انتخابات مجلس نبود. ولی افراد را صدا می‌کردند که باید به سمت میزها بیایید. از آنهایی که پشت میز بودند پرسیدم این کدام از مرحله کار در ثبت نام است؟ در جواب گفتند یک سری سوالات می‌پرسیم برای تایید صلاحیت شما است که به نوعی روال کار را جلو می‌اندازد.
پرونده‌ای که در دستانم بود را گرفتند و از روی آن سوالاتی را مطرح می‌کردند. از من پرسیدند:
- شما اصلاح‌طلبید؟ گفتم بله
- چه جریانی از شما حمایت خواهد کرد؟: گفتم قاعدتا اصلاح طلبان ولی نمی‌دانم
- مطمئن نیستید؟ گفتم نه مطمئن نیستم
- شما عضو مجمع ایثارگران هستید؟ گفتم بله
- دبیر کل آن کیست؟ گفتم آقای جواد امام که در جواب جواد امام را می‌شناختند که بعد گفتند «آهان آقا جواد».
- شما با آقای خاتمی ملاقات می‌کنید؟ گفتم بله همین اخیرا با ایشان ملاقات کردیم و متن ملاقات و خبر آن هم منتشر شد.
- آقای عارف را هم ملاقات می‌کنید؟ گفتم من آقای عارف را ملاقات نکردم ولی حزب ما بخشی از یک تشکیلات است و قاعدتا اصلاح‌طلبان با او ملاقات دارند.»
این کاندیدا در ادامه گفت: «وقتی در پرونده‌ی من را دیدند که دو بار رد صلاحیت شدم سوالی پرسیدند:
- شما را برای چه دو بار رد کردند؟ گفتم تهمت‌هایی به من زدند درباره‌ی عدم التزام به اسلام، ایران و قانون اساسی و غیره.
- اینها مطمئنید تهمت بوده؟ گفتم بله
- شما را که آزاده‌اید، جانبازید، عضو خانواده شهید هستید، برای چه رد کردند؟ گفتم از خودشان بپرسید.
سوالات محتوایی از همین جنس سوالات بود. به نظرم این افرادی که سوال می‌پرسیدند کسانی بودند که از طرف یک نهاد اطلاعاتی برای شورای نگهبان پرونده‌ای تشکیل می‌دادند.»
او در پاسخ به این سوال که آیا قبلا در ثبت نام این نوع پرسش و پاسخ را دیده بود، گفت: «قبلا که ثبت نام کرده بودم این مدل را ندیده بودم؛ برای تحقیقات محلی هم ندیده بودم با خود کاندیدا گفت‌وگو کرده باشند! نه تا به حال سابقه نداشت.
در دور قبلی که با بند شرط سنی من را رد صلاحیت کرده بودند و خودشان فهمیده بودند که اشتباه شده، وقتی اعتراض کردم یک نفر از طرف شورای نگهبان با من تماس گرفت و سوالاتی را برای تکمیل تحقیقات از شخص من پرسید. در حین صحبت‌های من سوالاتی را طرح می‌کرد که اینها بود:
- شما معتقد هستید که آیا شورای نگهبان بد عمل کرده؟ گفتم بله و در ادامه گفتم چرا با اشتباه و به غلط مرا رد صلاحیت کردید؟
- سوال دیگر درباره‌ی صداوسیما بود که در میان حرف‌هایم گفتم که صداوسیما یک رسانه‌ی حکومتی و دولتی را انحصاری قبول ندارم و اجازه بدهید که رسانه خصوصی راه بیافتد که در این زمینه یادداشت و مقاله نوشتم.
در ادامه چندین دیدگاه دیگر مرا شنید، تشکر کرد و قطع کرد و معلوم بود می‌خواستند بهانه‌ای برای رد صلاحیت من پیدا کنند که پیدا شد و من را رد صلاحیت کردند. از سوالات دیگری هم که پرسیده بودند این بوده که اصلاح طلب است یا اصولگرا.»
در خانه‌اش ماهواره دارد یا ندارد؟
یکی دیگر از کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی در یکی از شهرستان‌های خراسان درباره‌ی اینکه ماموران هیات نظارت از او و از همسایه‌ها در تحقیقات محلی چه سوالاتی پرسیدند به انصاف نیوز گفت: «در ایام ماه محرم بود یک فردی از دفتر هیات نظارت شورای نگهبان با من تماس گرفت و سوالاتی پرسید که عمومی بود مثلا سوالات سجلی پرسید اینکه شماره ملی، شماره شناسنامه، نام پدر، تحصیلات و اینکه کجا مدرک گرفته‌ام.
یکسری سوالات سیاسی کلی هم پرسید که منتسب به کدام جریانید و عضو حزب سیاسی هستید و هدفتان از نمایندگی چیست.
بعد از آن دیگر ارتباطی با من نداشتند اما بعدا فهمیدم که نزد همسایگان رفته‌اند و از آنها هم سوالاتی پرسیده‌اند.»
او در پاسخ به این سوال که موقع ثبت نام هم سوالی پرسیدند یا خیر، گفت: «خیر! با اینکه نماینده‌ی هیات نظارت هم در آنجا حضور داشت اما سوالی در آن زمان از من پرسیده نشد.»
او در مورد سوالاتی که در تحقیقات محلی از همسایگان پرسیده شده، توضیح داد: «آقایان نزد همسایگان ما آمدند و سوالات‌شان از این قرار بوده که مثلا ماهواره دارد یا ندارد، از لحاظ تدین و تقید و چارچوب ظاهری و پوششی و رفتار و منش چگونه است، از قبول داشتن نظام هم پرسیده بودند.
چون یکی از همسایگان ما در مجلس است و من هم بیشتر مشغولیاتم در آنجاست، از نحوه‌ی کارم در مجلس پرسیده بودند و اینکه نامزد شدنم با نماینده‌ای که با او کار می‌کنم، هماهنگ شده است یا خیر؛ دارم نماینده را دور می‌زنم؟! همچنین پرسیده بودند که در مجلس چه کارهایی انجام داده بودم. نزد حراست سازمان قبلی که مشغول به کار بودم هم خواسته‌اند بروند.»
او همچنین در پاسخ به اینکه آیا از همسایه‌ها سوالاتی درباره‌ی مطالب و مسایل سیاسی روز پرسیدند گفت: «نه از این دست سوالات نبود. فقط سوالاتی درباره‌ی احوالات همسایگی پرسیدند ولی صحبت‌ها، یادداشت‌ها و مطالبی که به طور مثال در شبکه‌های اجتماعی می‌نویسم در دسترس است.»
مدیر دولت خاتمی: همیشه بوده اما در قانون نیست
علی باقری مدیرکل سیاسی وزارت کشور در دولت سیدمحمد خاتمی هم درباره‌ی سوالات شورای نگهبان از کاندیداها به صورت تحقیقات محلی، به انصاف نیوز گفت: «قانون، تحقیقات محلی را برای هیات‌های اجرایی منظور کرد و در ماده 51 قانون انتخابات، هیات‌های اجرایی میتوانند برای شناخت داوطلبان از روش تحقیقات محلی استفاده کنند. اما برای نهاد نظارتی یعنی شورای نگهبان، هیچ چیزی در قانون پیش بینی نشده است. یعنی مسکوت است، سلبا و ایجابا چیزی گفته نشده است.
در عمل، شورای نگهبان به دلیل اینکه نظارت خود بر انتخابات را استصوابی می‌بیند، در واقع خود را محق می‌داند که از هر طریقی و از هر مسیری درباره‌ی افراد داوطلب اطلاعات کسب کند. این روش در ادوار گذشته هم به همین شکل بوده است. حالا شاید در ادوار اخیر به‌ویژه دوره‌ی حاضر یک مقدار به آن عمق بیشتری داده باشد اما رویه به همین شکل است.»
وی درباره‌ی اینکه شورای نگهبان چه سوالاتی را از روش تحقیقات محلی از کاندیداها می‌پرسید، گفت: «این سوالات به ما مربوط نبوده و با ما هماهنگ نمی‌کردند و این رویه‌ی نظارتی جدا از رویه‌ی وزارت کشور بود.»
باقری در پاسخ به این سوال که در دوره‌ی مسوولیت شما بررسی صلاحیت‌ها در وزارت کشور چگونه بود، آیا با روند امروز تفاوتی داشته یا خیر، گفت: «هیات‌های اجرایی در مجموع، در تاریخ برگزاری انتخابات مجلس بعد از انقلاب، رفتارشان در خصوص بررسی صلاحیت نامزدها یک رفتار قابل دفاعی بوده است. مبنای آنها عمدتا از طریق مستندات و ادله‌ی قانونی بوده و بر آن اساس صلاحیت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دادند. به همین دلیل در مجموع ادوار گذشته انتخابات، حتی دوره‌هایی که حاکمیتِ بر دولت و وزارت کشور با جناح‌های مختلف بوده، نتیجه تقریبا نتیجه‌ی قابل قبولی بوده و رد صلاحیت گسترده و موثر از چهره‌های سرشناس در سطح هیات‌های اجرایی کمتر داشتیم. در طول ده دوره‌ای که انتخابات برگزار شده در برخی دوره‌ها و حوزه‌های انتخابی استثناهایی بوده ولی رویه همینطور بود.»
«وزارت کشوری‌ها فرافکنی نکنند»
او ادامه داد: «متاسفانه در این دوره رد صلاحیت‌ها توسط هیات‌های اجرایی از لحاظ کمیت و هم کیفیت و به‌ویژه به لحاظ کیفی، در تاریخ برگزاری انتخابات مجلس بعد از انقلاب بی سابقه بود.
متاسفانه دوستان در وزارت کشور در پاسخگویی آمار ارائه می‌دهند که در کل کشور 8.8 درصد رد صلاحیت شده‌اند. اولا این 8.8 درصد تعداد کمی نیست یعنی این آمار برای 16 هزار نفر بالای هزار تا هزار و دویست نفر میشود که توسط هیات‌های اجرایی رد صلاحیت شده‌اند که تعداد قابل توجهی است؛ یعنی به لحاظ کمیت. اما از لحاظ کیفی در یک انتخابات ریاست جمهوری یا مجلس که در یک حوزه‌ی انتخابیه 100 تا کاندیدا وجود دارد شما دو نفر را رد صلاحیت کنید اساسا سرنوشت انتخابات تغییر پیدا می‌کند. الزما نمی‌شود با عدد، رقم و کمیت برداشت درستی داشته باشید. بنابراین خوب است دوستان وزارت کشور در این باره فرافکنی نکنند، به انتقادات با گوش باز توجه کنند و بشنوند و جواب سنجیده بدهند. جوابی که افکار عمومی را متقاعد کند و در واقع پاسخ منطقی و قانع کننده بدهند.»
انتهای پیام
سالها پیش دو مامور برای تحقیق در باره یکی از اشنایان که متقاضی استخدام در سازمانی بود مراجعه کردند ، سئولات از قبیل محجبه بودن یا نبودن بستگان و شرکت انان در نماز جمعه بود . در پایان گفتم من انتظار دو سئوال از طرف شما داشتم که ظاهرا اهمیتی ندارد ، یکی اینکه میشود به این فرد اعتماد کرد و دیگری اینکه از پس کاری که متقاضی آن است بر میاید یا خیر !
اخه مگه شما تخصص دارید که بگید میتوانند یا نمیتوانند؟