آشتي يا بازي سياسي؟
علاءالدين غروي، استاد دانشکده بين‌الملل وزارت خارجه در شرق نوشت: داستان مکرر آشتي يا سازش ميان حماس و دولت فلسطيني منسوب به سازمان الفتح به رياست محمود عباس هفته گذشته بازتاب‌هاي زيادي داشت. يک بار ديگر با پادرمياني رئيس‌جمهور مصر، السيسي و با تأييد آمريکا و رژيم اسرائيل و همراهي دولت‌هاي عرب همسو با آمريکا، قرار شده است دولت واحد فلسطيني بر تمام سرزمين‌هاي فلسطيني‌نشين يعني ساحل غربي رود اردن و باريکه غزه حکومت کند. در رابطه با پادرمياني مصر و نقش دولت صهيونيستي و آمريکا و نيز وضعيت دو بازيگر اصلي يعني فتح و حماس، نکات زير بايد مورد توجه خاص قرار گيرد:
١- دولت مصر در سال‌هاي گذشته، به‌ويژه در حاکميت دولت ژنرال السيسي با مسئله غزه به‌عنوان يک اهرم فشار بر حماس و در عين حال جلب نظر دولت صهيونيستي، بازي کرده است. شکي نيست که تضعيف حماس خواست مشترک اسرائيل و درنهايت حکام مرتجع منطقه و نيز آمريکاست. دولت مصر گذرگاه رفح را که نقشي حياتي در زندگي روزمره نزديک به دو ميليون فلسطيني ساکن در غزه دارد، هرگاه که اسرائيل اراده کرده، بسته و زندگي را بر مردم محصور ميان مصر و اسرائيل به جهنم تبديل کرده است. مصر از اختلاف ميان دو گروه عمده فلسطيني يعني فتح و حماس، نهايت بهره‌برداري را كرده است. ميانجيگري اخير مصر در هماهنگي کامل با اسرائيل و آمريکا بوده و منويات آنها در مذاکرات دو طرف فلسطيني کاملا آشکار است. هدف مصر از اين کار مطرح‌شدن در صحنه بحران خاورميانه درست در زماني است که دولت و حکومت در مصر بهشدت افول کرده و مشکلات اقتصادي همراه با ناخشنودي سياسي-اجتماعي مردم که عمدتا ناشي از سرکوب آزادي‌هاي مدني و حبس و اعدام مخالفان و به‌ويژه سران اخوان‌المسلمين بوده است، موقعيت مصر را در منطقه تضعيف کرده و فلاکت اقتصادي نيز وابستگي آن را به عربستان و آمريکا تشديد كرده است. از ديگر اهداف مصر در طرح اتحاد فلسطيني‌ها، تضعيف کامل حماس و نيز به‌حاشيه‌‌راندن ايران و نهايتا انعقاد موافقت‌نامه‌اي است که مصر را در کانون توجه منطقه‌اي و جهاني قرار دهد. برخلاف دهه‌هاي پيشين که مصر نقش محوري در مذاکرات خاورميانه و درون فلسطين داشت، ديکتاتوري السيسي مصر را کاملا منزوي و اسير تمايلات سعودي‌ها و آمريکاي ترامپ كرده است. نطفه حرکت اخير مصر در ايجاد سازش ميان حماس و فتح در ديدار السيسي با نتانياهو در نيويورک در جريان برگزاري مجمع عمومي سازمان ملل متحد در سال جاري بسته شد. بدون شک، در اين پروژه، مصر به‌تنهايي قدرت راهبري اين تحولات را ندارد و همکاري اسرائيل و آمريکا مشوق و پشتيبان اصلي به حساب مي‌آيد. اقدامات پيشين سازش از سوي مصر به دليل همراهي‌نكردن دولتمردان آمريکا ناکام بوده است. جورج دبليو بوش و حتي اوباما نيز خواستار انزواي غزه و اختلاف و جدايي ميان دو گروه اصلي فلسطيني و تقويت مواضع توسعه‌طلبانه و تجاوزگرانه اسرائيل بوده‌اند.
طرفه آنکه دونالد ترامپ، بسيار علاقه‌مند است که بتواند به گمان خودش بحران فلسطين را حل‌وفصل كند و به همين دليل است که قول اوليه خود مبني بر انتقال سفارت اسرائيل از تل‌آويو به بيت‌المقدس را از دستور كار خارج کرده است تا نظر فلسطيني‌ها را جلب کند.
٢- دولت خودگردان، شخص ابومازن، محمود عباس و مسئولان طراز اول دولتش در فسادهاي اخلاقي، مالي و سياسي غوطه‌ور هستند. کمک‌هاي مالي اروپايي‌ها و آژانس‌هاي بين‌المللي در سال‌هاي گذشته حيف و ميل شده است. اعترافات خانم ليوني زيپني، وزير خارجه سابق اسرائيل، در داشتن روابط خصوصي و غيراخلاقي با مقامات و سران فلسطين، نشانگر انحطاط همه‌جانبه محمود عباس و شرکايش است. عباس از سال ٢٠٠٤ تاکنون در مسند قدرت بوده و با ديکتاتوري حکومت کرده و اجازه انتخابات آزاد را نداده است. وقتي در انتخابات آزاد سال ٢٠٠٦ حماس برنده شد، او و رفقايش به‌اصطلاح زير بازي زدند و با حمايت رئيس‌جمهور وقت آمريکا و دولت انگليس، سران عرب و نيز اسرائيل، دموکراسي محدود موجود را زير پا گذاشتند و باعث اعلام خودمختاري غزه از سوي سران حماس شدند.
٣- جمعيت دوميليوني غزه سال‌هاست که زنداني‌اند و بيشترين فشارها را از سوي اسرائيل، مصر و دولت محمود عباس متحمل شده‌اند. گذرگاه رفح به‌عنوان مجراي تنفس مردم غزه، به‌طور بي‌رحمانه از سوي مصري‌ها بسته شده است. سال‌هاست که هزاران فلسطيني ساکن غزه قرباني اين محاصره و بدتر از آن حملات وحشيانه هواپيماهاي صهيونيست‌ها بوده‌اند. اينجاست که وقتي خبر شادي مردم غزه و ريختن به خيابان‌ها براي جشن و شادي به مناسبت اين توافق را مي‌شنويم، به عمق فاجعه انساني حاکم بر غزه پي مي‌بريم. در تمام اين سال‌ها مردم غزه بين مرگ و زندگي دست و پا زنده‌‌اند و از اينکه اتحاد با دولت عباس باعث شکست اين محاصره غيرانساني مي‌شود، خوشحال‌اند. زنان بارداري که به‌خاطر کمبود امکانات بيمارستاني قرباني شده‌اند و نيز هزاران کودک و پير و جوان و بيمار و فقير، گوياي چهره واقعي غزه امروز است.
٤- چنانچه پروژه اتحاد فلسطيني‌ها عملي شود، در کوتاه‌مدت و با تزريق پول به وسيله سعودي‌ها و نيز دولت‌هاي غربي، برخي مشکلات معيشتي حل خواهد شد ولي اين دولت زير سايه سرنيزه‌هاي رژيم متجاوز اسرائيل خواهد بود و هر نوع ابراز مخالفت با اشغالگري و مبارزه با زورگويي‌هاي صهيونيست‌ها بهشدت سرکوب خواهد شد و دولتي مستعمره مانند در مجاورت اسرائيل مجبور به همزيستي با اين رژيم خواهد بود. ايده دولت مستقل فلسطيني که بر اساس پيش‌نويس معاهده اسلو در سال ١٩٩٣ ميان اسحاق رابين، نخست‌وزير وقت اسرائيل و محمود عباس به‌عنوان مذاکره‌کننده اصلي فلسطيني تهيه شده بود، نهايتا به وسيله اسحاق رابين، ياسر عرفات و بيل کلينتون امضا شد. در ٢٤ سالي که از امضاي اين معاهده ناعادلانه مي‌گذرد، تقريبا هيچ‌کدام از مفاد آن عملي نشده است و روند شهرک‌سازي‌هاي غيرقانوني صهيونيست‌ها با شدت ادامه دارد. با ملاحظه اين واقعيت‌ها بايد ديد دولت فلسطين که هنوز به‌عنوان دولت مورد قبول اسرائيل نيست! چه برنامه‌اي براي استيفاي حداقلي حقوق فلسطيني‌ها تدارک ديده است. افزون‌براين، شرط صهيونيست‌ها براي پذيرش اين دولت نيم‌بند، شناسايي رسمي اسرائيل، کنارگذاشتن و خلع سلاح مبارزان حماس و قطع هرگونه رابطه با ايران است. بايد ديد سران حماس که تاکنون با ايده به‌رسميت‌شناختن اسرائيل مخالفت و اخيرا نيز اعلام كرده‌اند که سلاح خود را کنار نخواهند گذاشت، چه سياستي را در پيش خواهند گرفت. بدون‌ترديد، اين توافق نتيجه تحولات فکري سران حماس يا به عبارت ديگر پوست‌اندازي آن است. در سال‌هاي پيشين، سياسيون حماس بندبازي کرده‌اند. از مخالفت با بشار اسد و در نتيجه سردي روابط با ايران گرفته تا تعامل با قطر، عربستان و ترکيه نشان مي‌دهد که برخلاف تشکيلات فلسطيني ابومازن که از اين ديناميسم محروم‌اند و بسيار بسته عمل مي‌کنند، اتاق فکر حماس از پويايي بالايي برخوردار است و زمان را خوب مي‌شناسد. سخن پاياني اينکه، نرسيدن به اجماع درخصوص چگونگي اتخاذ راهبرد مبارزه ملي و ترسيم خط‌مشي مقاومت ملت فلسطين در برابر اشغالگري صهيونيست‌ها و به عبارت ديگر محور قرارندادن مقاومت در برنامه دولت فلسطيني، داستان ملال‌آور و تکراري دولت‌هاي پيشين فلسطيني را بازآفريني خواهد کرد. تکرار اين نکته را لازم مي‌دانم که مصر به‌اصطلاح لقمه‌اي بزرگ‌تر از دهانش برداشته است چراکه با اشاره سعودي و آمريکا حرکت مي‌کند، ولي اين اميد را داريم که اتحاد فلسطيني‌ها جامه عمل بپوشد و مردم ستمديده فلسطين حقوق ازدست‌رفته خود را به دست آورند.
انتهای پیام
