حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر
/ مینا جعفری، وکیل دادگستری /
مینا جعفری، وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان در یادداشتی برای انصاف نیوز درباره‌ی «حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر» نوشت:
فصل هشتم از کتاب هفتم قانون مدنی به مبحث «حقوق وتکالیف زوجین نسبت به یکدیگر» پرداخته است. بر اساس ماده‌ی 1102 قانون مدنی، همین که عقد ازدواج بطور صحیح واقع می‌شود، روابط زوجیت بین طرفین ایجاد شده و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود. برخی از این حقوق و تکالیف مختص به زن است و برخی مختص به مرد، اما برخی از این حقوق و تکالیف میان زن و شوهر، مشترک است.
حقوق و تکالیف مشترک زوجین:
بر اساس ماده‌ی 1103 قانون مدنی، زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند و باید با هم با صمیمیت و احترام متقابل رفتار کنند. حسن معاشرت یک امر عرفی است و بر اساس زمان و مکان متغیر خواهد بود. همچنین مطابق ماده‌ی 1104 این قانون، زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت فرزندان به یکدیگر کمک کنند و اساسا همکاری در ایجاد رفاه در خانواده از جمله مهمترین اهداف تشکیل خانواده است.
قانونگذار بطور اختصار به این بخش از حقوق و تکالیف زوجین پرداخته و در واقع آن را به عرف واگذار کرده است؛ برای مثال وفاداری زوجین به همدیگر از جمله اصول پایه‌ای در تشکیل یک خانواده است که به صراحت در قانون ذکر نشده، اما عرف ایران و جهان یکی از پایه‌ای‌ترین اصول زندگی مشترک است.
حقوق و تکالیف زوج:
حقوق و تکالیف زوج به دو بخش مادی و غیرمادی تقسیم می‌شود که مهمترین آن در ماده‌ی 1105 قانون مدنی با عنوان ریاست مرد منعکس شده است. این ماده مقرر داشته که «در روابط زوجین، ریاست خانواده از خصایص شوهر است». مرد برای اعمال ریاست بر خانواده باید دارای توانمندی‌ها و صلاحیت‌های کافی و لازم اخلاقی باشد. ریاست مرد بر خانواده دارای آثار و تبعاتی از جمله موارد زیر است:
1- اقامتگاه زن جز در موارد خاص، همان اقامتگاه شوهر است (ماده 1005 قانون مدنی)
2-نفقه‌ی افراد خانواده با پدر است (ماده 1199 قانون مدنی )
3- پدر، ولی قهری اولاد مشترک محسوب می‌شود (ماده 1180 قانون مدنی)
4- تمکین زن (ماده 1108 قانون مدنی)
5- بازداشتن زن از شغل مغایر مصالح خانوادگی(ماده 1117 قانون مدنی )
مهمترین تکالیف مرد نسبت به زوجه در زندگی مشترک پرداخت نفقه و مهریه به زن است. بر اساس ماده‌ی 1106، در عقد دائم؛ نفقه‌ی زن بر عهده‌ی شوهر است. نفقه عبارت است از مسکن، لباس، غذا و اثاث زندگی که بطور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و هزینه‌های بهداشتی و درمانی و خادم در صورتی که زن دارای خدمه باشد.
بر اساس ماده‌ی 1108قانون مدنی، هرگاه زن بدون دلیل مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
حقوق و تکالیف زوجه:
یکی از حقوق زن، تعلق مهریه و نفقه به محض وقوع عقد نکاح به وی است. مهریه بطور تفصیلی در مباحث پیشین مورد بررسی قرار گرفت. در رابطه با نفقه نیز باید گفت: در صورتی که در عقد دایم ازدواج، مرد از پرداخت نفقه زن امتناع کند، بر اساس ماده‌ی 1111 قانون مدنی، زن حق مراجعه به دادگاه برای مطالبه آن را خواهد داشت. در عقد موقت نیز اگر شرط پرداخت نفقه شده باشد، زن حق مطالبه آن را خواهد داشت.
بر اساس ماده‌ی 1114 قانون مدنی، زن باید در منزل مرد سکونت گزیند، مگر این که در شروط ضمن عقد این حق به زن داده شده باشد و یا بر اساس ماده‌ی 1115 قانون مدنی، چنانچه حضور زن در منزل شوهر سبب خوف ورود ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می‌تواند مسکن جداگانه اختیار کند و در این صورت نیز نفقه زن با شوهر است.
همچنین ماده‌ی 1118 قانون مدنی، مقرر داشته که زن بطور مستقل می‌تواند در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد بکند و استقلال اقتصادی زوجه مورد تایید قانونگذار قرار گرفته است.
Minajafari.lawyer@gmil.com
انتهای پیام
